جهانگیر الماسی، این روزها با فیلم «خروج» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا در سی‌و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر حضور دارد. او در این فیلم در نقشی متفاوت ظاهر شده و برای پنجمین‌بار است که در مقابل قریبیان قرار گرفته و با او همکاری کرده است. در پرونده «وطن امروز» در همین راستا با او گفت‌وگویی کوتاه داشتیم. 

***

 * همکاری با ابراهیم حاتمی‌کیا چطور بود؟ خصوصیات و ویژگی‌های رفتاری او هنگام کار چگونه است؟

حاتمی‌کیا آدم صادق و شریفی است تا جایی که هیچگاه برای موقعیت‌های برتر حاضر نیست ریا کند. این مسأله حتی در ارتباطات خصوصی و چند لحظه‌ای که ممکن است هر فردی با او داشته باشد مشهود است. خودش را از ورطه انسانی پیچیده و دست‌نیافتنی رهانیده و فردی سرشار از عواطف انسانی است که می‌توان این امر را در مواجهه و ارتباط با خانواده‌اش دید. خانواده سالمی دارد و در روابط با دیگران فاقد هر غل و غشی است. با این فرض که برای هر کارگردانی بر حسب فعالیت، موقعیتی مترقی در آینده کاری تصور می‌شود اما حاتمی‌کیا هیچگاه در حال جستن راهی که خیلی زودتر خود را به آن برساند، نیست. او دارای استقلال فکری است و باید بگویم جزو معدود کارگردانانی است که اعتقادات خود را همواره به زبان می‌آورد و هیچگاه اهل ریا نیست. به نظرم حاتمی‌کیا از جمله کارگردانانی است که باید مورد حمایت بیشتر قرار گیرد، چرا که نسل او با این باور و اعتقاد باید تکثیر شود و خط فکری و نوع نگاه او به سینما باید در نسل‌های بعدی سینما نیز تداوم یابد.

 

* در این فیلم شاهد بازی آقای  قریبیان هستیم؛ هنرمندی که مدتی از سینما به دور بود؛ این همبازی بودن برای شما چگونه بود؟

قریبیان 5 سال از بازی در سینما دور بود و من 14 سال. به نظر من این وقفه‌ها غیبت و دوری از سینما محسوب نمی‌شود، چرا که ممکن است در این سال‌ها پیشنهاداتی برای بازی شده باشد اما مطابق میل و سلیقه و در شأن بازیگر پیشکسوتی همچون قریبیان نباشد. قریبیان همواره سهمی ویژه از سینمای ایران داشته است و من بسیار خرسندم که در پنجمین همکاری دوباره با او همبازی شدم. من نخستین بازی خود در سینما را در فیلم «ریشه در خون» با او تجربه کردم؛ تنها تفاوتی که قریبیان با آن سال‌ها دارد پا به سن گذاشتنش است که البته هم شیرین است و هم تلخ، چرا که ممکن است دیگر شاهد آن طراوت و سرزندگی در سبک بازی او نباشیم. به هر حال هر زمان قریبیان را در این سن و سال می‌بینم یاد فردی همچون کلینت ایستوود می‌افتم که چقدر پیر شده است و این مسأله کمی مرا ناراحت می‌کند ولی در عین حال از اینکه می‌بینم او در 80 سالگی هم کارگردانی می‌کند و هم بازی، این برایم خوشایند است. امیدوارم قریبیان هم همچنان تا 100 سالگی مشغول بازی و فیلمسازی باشد.

 

* حاتمی‌کیا را بیشتر با سینمای دفاع‌مقدس می‌شناسیم اما چند سالی است که از این فضا فاصله گرفته و به سمت ساخت آثاری مرتبط با فضای جنگ رفته است؛ به نظر شما او تا چه اندازه توانسته در حوزه ژانرهای دیگر خود را صاحب سبک معرفی کند؟

او فیلم غیر دفاع مقدسی نیز داشته و بخوبی از پس آنها نیز برآمده است. با این حال باید گفت سینما یک ابزار است و مانند حروف الفبا که هر کس به طریقی با آن چیزی را بیان می‌کند، کارکرد دارد. سینما ابزاری تکنیکال است و فردی که به آن می‌پردازد باید مسلط بر این زبان بیانی باشد. خوشبختانه حاتمی‌کیا نشان داده است چه در سینمای آنالوگ و نگاتیو و چه در سینمای دیجیتال خود را بخوبی مجهز به این سیر تحول تکنولوژی در سینما کرده است. او به آنچه می‌اندیشد عمل می‌کند و بسیار وقت‌شناس و با برنامه است و تغییر در شرایط نمی‌تواند بر طراحی او در دکوپاژ و جزئیات فیلم کوچک‌ترین خللی وارد کند. این را از روی غلو و چاپلوسی نمی‌گویم، بلکه چیزی است که در جریان فیلمبرداری این فیلم دیدم. همه آنچه بر این فیلم گذشت حاصل یک نظم فکری از سوی کارگردان بود که یقینا در تمام آثار او نیز تا به امروز مشهود بوده است.