محمدرضا کردلو: سی‌و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر برگزیدگان خود را شناخت و به پایان خط رسید. فارغ از نقاط مثبت و منفی این انتخاب‌ها از نظر «وطن امروز» و طبیعی بودن اختلاف نظر در برخی موارد، بخشی از ابهام در انتخاب‌ها به مرحله معرفی کاندیداها بازمی‌گردد؛ نامزدهایی که انتخاب برخی از آنها نه از منظر اختلاف سلیقه که از نظر منطقی جای سوال داشت. در این گزارش به مرور برخی گزاره‌های غیرمنطقی در کاندیدا کردن برخی اسامی و فیلم‌ها اشاره خواهیم داشت. یکی از غیرمنطقی‌ترین رفتارها، عدم انتخاب جواد عزتی در میان نامزدهای بهترین بازیگر نقش اصلی مرد بود. جواد عزتی که امسال در 2 فیلم «شنای پروانه» و «دوزیست» حضور موفق و تحسین‌برانگیزی داشت، مانند سال‌های گذشته نادیده گرفته شد و کاندیدای سیمرغ نقش اصلی نشد و برای حضور در آتابای کاندیدای نقش مکمل شد. در نقطه مقابل، علی شادمان که هیچ ظهور و بروزی به عنوان «نقش اول» در «مردن در آب مطهر» ندارد، به عنوان کاندیدای نقش اصلی معرفی شد. انتخاب مجتبی پیرزاده و ارشیا نیک‌بین برای 2 فیلم «تومان» و «ابر بارانش گرفته»، به عنوان کاندیدای نقش مکمل مرد از این جهت سوال‌برانگیز و غیرمنطقی است که بازی خوب مهدی حسینی‌نیا در «شنای پروانه» و بازی هادی حجازی‌فر در «دوزیست» نادیده گرفته شده است. «ندا جبرئیلی» در حالی به عنوان کاندیدای نقش اصلی زن کاندیدای سیمرغ شده است که با حتی با قبول منطق هیأت داوران در انتخاب نقش‌های مکمل به عنوان نقش اصلی، این سوال پابرجاست که چرا پانته‌آ پناهی‌ها و سحر دولتشاهی در این بخش کاندیدا نشده‌اند. یکی از نکات قابل تامل، نامزدی «خورشید» مجید مجیدی در بخش تدوین است، در حالی که طولانی بودن زمان فیلم یکی از نقدهای مهم منتقدان «خورشید» بوده و حتی علی نصیریان به طولانی بودن زمان فیلم در نشست خبری اشاره کرده و گفته است: «به نظرم باید کوتاه‌تر شود». از این رو نامزدی حسن حسن‌دوست برای این بخش سوال‌برانگیز به نظر می‌رسید. نادیده گرفتن کارن همایونفر برای موسیقی «خروج» هم جای تامل دارد. در بخش بهترین فیلمنامه، فیلمنامه «قصیده گاو سفید» که بیشتر به بیانیه‌ای سیاسی شبیه است، به عنوان کاندیدا معرفی شده است. نادیده گرفتن فیلمنامه آتابای در این بخش عجیب و غریب است. در بخش کارگردانی نیز انتخاب مرتضی فرشباف برای فیلم طولانی و کسل‌کننده «تومان» جای سوال دارد. اگر چه این انتقادها حالا با معرفی برگزیدگان بخش‌های مختلف فیلم فجر فاقد تاثیر رسانه‌ای است اما گفتنش لازم بود تا بدانیم بازی جشنواره چگونه به انتخاب‌های فعلی رسید. در این بین عدم حضور اعتراضی تیم «روز صفر» و «جواد عزتی» در مراسم اختتامیه با واکنش‌های مختلفی در فضای مجازی روبه‌رو شد. درجدول زیر برگزیدگان بخش‌های مختلف سی‌و هشتمین جشنواره فیلم فجر با رنگ متفاوت از نامزدهای هر بخش مشخص شده است.
***
بهترین فیلم
امیر بنان و مجید مجیدی (خورشید)
نیکی کریمی (آتابای)
سیدمصطفی احمدی (درخت گردو)
سعید ملکان (روزصفر)
رسول صدرعاملی (شنای پروانه)
بهترین کارگردانی
محمدحسین مهدویان (درخت گردو)
مجید مجیدی (خورشید)
سعید ملکان (روز صفر)
محمد کارت (شنای پروانه)
نیکی کریمی (آتابای)
مرتضی فرشباف (تومان)
بهترین فیلمنامه
نیما جاویدی و مجید مجیدی (خورشید)
سعید ملکان و بهرام توکلی (روز صفر)
محمد کارت، حسین دوماری و پدرام پورامیری (شنای پروانه)
بهتاش صناعی‌ها، مریم مقدم و مهرداد کورش‌نیا (قصیده گاو سفید)
علی زرنگار (مغز استخوان)
بهنام بهزادی و سحر سخایی (من می‌ترسم)
بهترین نقش اول مرد
پیمان معادی (درخت گردو)
فرامرز قریبیان (خروج)
امیر جدیدی (روز صفر)
میرسعید مولویان (تومان)
علی شادمان (مردن در آب مطهر)
بهترین نقش اول زن
نازنین احمدی (ابر بارانش گرفته)
پریناز ایزدیار (سه‌کام حبس)
مریم مقدم (قصیده گاو سفید)
ندا جبرئیلی (مردن در آب مطهر)
الناز شاکردوست (من می‌ترسم)
بهترین نقش مکمل مرد
امیر آقایی (شنای پروانه)
جواد عزتی (آتابای)
ارشیا نیک‌بین (ابر بارانش گرفته)
مجتبی پیرزاده (تومان)
بابک کریمی (سینما شهرقصه)
نوید پورفرج (مغز استخوان)
بهترین نقش مکمل زن
طناز طباطبایی (شنای پروانه)
لیلا زارع (خون شد)
مینو شریفی‌پور (درخت گردو)
سمیرا حسن‌پور (سه‌کام حبس)
باران کوثری (عامه‌پسند)
ستاره پسیانی (من می‌ترسم)
بهترین فیلمبرداری
مرتضی نجفی (تومان)
سامان لطفیان (آتابای)
مسعود امینی‌تیرانی (ابر بارانش گرفته)
هومن بهمنش (خورشید)
مسعود سلامی (سه‌کام حبس)
سامان لطفیان (شنای پروانه)
بهترین تدوین
اسماعیل علیزاده (شنای پروانه)
محمد نجاریان (پوست)
حسن حسن‌دوست (خورشید)
محمد نجاریان (درخت گردو)
میثم مولایی (روز صفر)
سیاوش پورخلیلی (سینماشهرقصه)
بهترین موسیقی متن
بامداد افشار (پوست)
حسین علیزاده (آتابای)
رامین کوشا (خورشید)
حبیب خزایی‌فر (درخت گردو)
مسعود سخاوت‌دوست (شنای پروانه)
بهترین طراحی لباس
امیر ملک‌پور (روز صفر)
رسول علیزاده (پوست)
مارال جیرانی (خروج)
بهزاد جعفری‌طادی (درخت گردو)
شیده محمود‌زاده (سینما شهرقصه)
غزاله معتمد (شنای پروانه)
بهترین طراحی صحنه
کیوان مقدم (خورشید)
پوریا اخوان (پوست)
محمدرضا شجاعی (درخت گردو)
سهیل دانش‌اشراقی (روز صفر)
آیدین ظریف (سینما شهرقصه)
بهترین صدابرداری
مهدی صالح‌کرمانی و آرش قاسمی (شنای پروانه)امیر شاهوردی و سیدعلیرضا علویان (پوست)
رشید دانشمند و امین شریفی (تومان)
امیر نوبخت و آرش قاسمی (خروج)
حسین بشاش و محمدرضا دلپاک (خورشید)
بهترین جلوه‌های ویژه بصری (CGI)
محمد برادران (خروج)
جواد مطوری (آبادان یازده۶۰)
جواد مطوری (خورشید)
امین پهلوان‌زاده و کامیار شفیع‌پور (درخت گردو)
رضا میثاقی و محسن خیرآبادی (روز صفر)
بهترین جلوه‌های ویژه میدانی
محسن روزبهانی (روز صفر)
محسن روزبهانی (آبادان یازده ۶۰)
آرش آقابیک (پوست)
ایمان کرمیان (خورشید)
ایمان کرمیان (درخت گردو)
آرش آقابیک (شنای پروانه)
بهترین چهره‌پردازی
مهرداد میرکیانی (خروج)
محمدرضا قومی (خون شد)
شهرام خلج (درخت گردو)
ایمان امیدواری (سه‌کام حبس)
عظیم فراین (شنای پروانه)
بهترین فیلم نگاه نو
روز صفر (سعید ملکان)
بهترین فیلم از نگاه تماشاگران
شنای پروانه (رسول صدرعاملی)
بهترین فیلم از نگاه ملی
روز صفر (سعید ملکان)
بهترین فیلم مستند
جایی برای فرشته‌ها نیست(سام کلانتری)
بهترین فیلم کوتاه
دابر (سعید نجاتی)
جایزه ویژه سردار سلیمانی
آبادان یازده60
******
انگل جایزه گرفت
گروه فرهنگ و هنر: اسکار 92 باز هم برای سینماگران جهان و بویژه اهالی هالیوود یک پاسخ مشخص و صریح داشت؛ اینکه سیاست مهم‌ترین عامل در انتخاب برترین‌های اسکار است. اعطای جوایز اصلی اسکار 2020 به فیلم سینمایی «انگل» که اثری از سینمای کره‌جنوبی است، دارای چندین پیام سیاسی مشخص بود که یکی از بارزترین آنها را باید در مناقشات اخیر رهبر کره‌شمالی با ترامپ و تلاش هالیوود برای کاهش آرای ترامپ در انتخابات پیش‌روی ریاست‌جمهوری آمریکا در همین سال جست‌وجو کرد. وجه دوم این نگاه سیاسی در انتخاب بهترین فیلم اسکار را نیز باید در پیام نهفته در «انگل» برای طبقه فرودست جست‌وجو کرد؛ پیامی واضح به طبقه فرودست که سرانجام شورش علیه طبقه سرمایه‌داری، اسارت به دست آنهاست (سکانس زندانی شدن پدر خانواده فرودست در زیرزمین خانه آقای یانگ به عنوان نماد سرمایه‌داری را به خاطر بیاورید). پیامی که کاملا در راستای فعالیت هالیوود و طبقه سرمایه‌دار حامی آن است. البته که این خرق عادت و توجه ویژه به یک اثر آسیایی در شرایط فعلی و برای تخریب ترامپ به عنوان نماد نژادپرستی و ضدیت با رنگین‌پوستان به خودی خود می‌تواند بر تخریب چهره او موثر باشد.
* یک خرق‌عادت عجیب
در سالی که سینمای هالیوود با فیلم‌هایی چون «1917»، «جوکر»، «مرد ایرلندی»، «روزی روزگاری در هالیوود»، «فورد در برابر فراری» و «بامب‌شل» به استقبال اسکار رفته بود در یک خرق‌عادت عجیب، اغلب جایزه‌ها به «انگل» رسید تا این فیلم اولین فیلم غیرانگلیسی‌زبان تاریخ جوایز اسکار باشد که جایزه بهترین فیلم را می‌گیرد. علاوه بر جایزه بهترین فیلم برای «انگل»، بهترین کارگردانی نیز به بونگ جون هو کارگردان «انگل» رسید؛ آن هم در شرایطی که مارتین اسکورسیزی برای «مرد ایرلندی»، تاد فیلیپس برای «جوکر»، سام مندس برای «۱۹۱۷» و کوئنتین تارانتینو برای «روزی روزگاری در هالیوود» دیگر نامزدهای این بخش بودند. دیگر جایزه مهم «انگل»، اسکار بهترین فیلمنامه غیراقتباسی برای بونگ جون‌هو و هان جین‌وون بود، آن هم در شرایطی که نوآ بامباک برای «داستان ازدواج»، ریان جانسون برای «چاقوها بیرون»، کوئنتین تارانتینو برای «روزی روزگاری در هالیوود» و سام مندس و کریستی ویلسون کرنز برای «۱۹۱۷» نامزد دریافت جایزه بودند. طبیعی است که در این شرایط جایزه بهترین فیلم بلند بین‌المللی نیز به «انگل» از کره جنوبی برسد و دست «بدن مسیح» ساخته یان کوماسا (لهستان)، «سرزمین عسل» ساخته تامارا کوتفسکا و لوبومیر استفانوف (مقدونیه شمالی)، «بینوایان» ساخته لادج لی (فرانسه) و «درد و افتخار» ساخته پدرو آلمودوار (اسپانیا) از اسکار این بخش خالی بماند.
* جوایز بازیگری، قابل پیش‌بینی‌ترین جایزه‌ها
اهدای جایزه بهترین بازیگر مرد به واکین فینیکس برای «جوکر» قابل پیش‌بینی‌ترین جایزه اسکار امسال بود. آنتونیو باندراس برای «درد و افتخار»، لئوناردو دی‌کاپریو برای «روزی روزگاری در هالیوود»، آدام درایور برای «داستان ازدواج» و جاناتان پرایس برای «دو پاپ» دیگر مدعیان گرفتن اسکار این بخش بودند. به طور کلی جوایز بخش بازیگری اسکار امسال با توجه به جوایز اعطا شده در فصل جوایز، قابل پیش‌بینی بودند و تفاوت چندانی بین پیش‌بینی کارشناسان با نتایج نهایی اسکار نبود. بر همین اساس جایزه بهترین بازیگر زن به رنه زلوگر برای «جودی» رسید، البته بازی دیگر نامزدها یعنی اسکارلت جوهانسون برای «داستان ازدواج»، سینتیا اریوو برای «هریت»، سرشا رونان برای «زنان کوچک» و شارلیز ترون برای «بامب شل» هم قابل قبول بود. از سویی برد پیت در شرایطی برای «روزی روزگاری در هالیوود» به اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد رسید که رقبایش چهره‌های نامداری مثل تام هنکس برای «روزی زیبا در محله»، آنتونی هاپکینز برای «دو پاپ»، آل پاچینو برای «مرد‌ایرلندی» و جو پشی برای «مرد ایرلندی» بودند. همچنین بهترین بازیگر زن مکمل همان‌طور که همه پیش‌بینی می‌کردند به بازی بدون نقص لورا درن در «داستان ازدواج» رسید.
* جایزه‌های فنی به کدام فیلم‌ها رسید؟
در کنار این جوایز اما اسکار برگزیدگان دیگری هم داشت؛ جایزه‌هایی که برخی با پیش‌بینی‌ها کاملا منطبق بود اما برخی دیگر از اساس تصورات کارشناسان سینمایی را در زمینه برترین‌های سینمای جهان به هم ریخت. بر این اساس اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی به تایکا وایتیتی برای «جوجو خرگوش» و اسکار بهترین مستند بلند به «کارخانه آمریکایی» ساخته استیون بوگنار و جولیا و جف ریشرت رسید. خاطره‌بازی هالیوودی‌های با خاطرات خوش «داستان اسباب‌بازی‌ها» باعث شد در حضور رقبایی همچون «چگونه اژدهای خود را تربیت کنید: دنیای پنهان»، «بدنم را گم کرده‌ام»، «کلاوس» و «حلقه گمشده»، جایزه بهترین انیمیشن بلند به «داستان اسباب‌بازی ۴» برسد. جایزه بهترین طراحی صحنه به «روزی روزگاری در هالیوود» و بهترین طراحی لباس به فیلم سینمایی «زنان کوچک» اهدا شد.
بهترین چهره‌پردازی به «بامب‌شل» و بهترین فیلمبرداری به راجر دیکینز برای «۱۹۱۷» رسید. هیلدور گودنادوتیر برای «جوکر» به جایزه بهترین موسیقی رسید و «فورد در برابر فراری» برنده اسکار بهترین تدوین شد. «دوباره خودم را دوست خواهم داشت» از «راکت‌من» برنده اسکار بهترین ترانه و «1917» برنده جایزه بهترین جلوه‌های ویژه بصری شد. در زمینه صدابرداری و صداگذاری نیز بهترین تدوین صدا به «فورد در برابر فراری» و بهترین صداگذاری به «۱۹۱۷» اهدا شد. همچنین بهترین مستند کوتاه به «یادگیری اسکیت‌بازی در منطقه جنگی» و بهترین فیلم کوتاه انیمیشن به «عشق مو» رسید.
