بررسی عملکرد کمیسیون اقتصادی مجلس دهم بویژه در شرایط کنونی اقتصاد کشور، اهمیت دوچندانی یافته است. در همین راستا «وطن‌امروز» در گفت‌و‌گویی با وحید شقاقی‌شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه خوارزمی، کارنامه این کمیسیون را بررسی کرده است.

شقاقی‌شهری در ارزیابی خود از عملکرد کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: به نظر من مجلس و کمیسیون اقتصادی آن، درکی از شرایط کنونی اقتصاد ایران ندارد. ما در شدیدترین تحریم‌های ظالمانه آمریکا به سر می‌بریم. این تحریم‌ها در طول تاریخ ایران بی‌سابقه بوده است به طوری که وقتی شیطنت‌های مختلف کشورهای غربی مثل آمریکا و بریتانیا از سال 1300 به بعد را مرور می‌کنیم، این سیر به ما نشان می‌دهد که تحریم‌های کنونی، شدیدترین تحریم‌هاست. استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی بیان داشت: هدف ترامپ از تحریم، صفر کردن صادرات نفت ایران بوده که عملا اتفاق افتاده است ولی مجلس و کمیسیون اقتصادی بسیار منفعل بوده و هیچگونه درک صحیحی از شرایط تاریخی ایران نداشته‌اند. خروجی این موضوع را می‌توان در بودجه سال 99 و برخورد کمیسیون اقتصادی مجلس با این موضوع دید. بنده نمی‌توانم از این عملکرد دفاع کنم.

شقاقی‌شهری اظهار داشت: طرح‌ها و لوایحی که در کمیسیون اقتصادی مطرح شده متاسفانه ایرادهای مبنایی داشت. مثلا در موضوع مناطق آزاد واقعا آبروریزی شد. بنده چند بار در گفت و گو با رسانه‌ها اعلام کردم الان در این شرایط وقت گسترش مناطق آزاد و ویژه آن هم با این شتاب نیست. علاوه بر این در حوزه‌هایی که کمیسیون اقتصادی می‌توانست ورود و نظارت کند، مثلا در بحث مالیات‌ستانی می‌توانست ورود جدی کند، منفعل بود. همچنین در مسأله رانت ارز 4200 تومانی، کمیسیون اقتصادی واقعا منفعل عمل کرد. یعنی یک رانت بزرگی در این کشور از سال گذشته اتفاق افتاد. در تاریخ ایران ثبت شد که این رانت به 10 هزار نفر داده شد. فکر کنم قوه‌قضائیه باید سالیان سال تلاش کند تا این افراد را پیدا کند، البته اگر در ایران مانده باشند.

وی افزود: در طرح بانکداری هم نیت دکتر بحرینی درست است اما این طرح هنوز با آن ادبیات بانکداری بدون ربا و بانکداری اسلامی فاصله دارد. متاسفانه دولت در ارائه لایحه بانکداری کم‌کاری کرد. در این شرایط موضوع مسکوت ماند تا اینکه یک تیمی در مجلس با هدایت آقای بحرینی طرحی برای بانکداری آماده کردند اما این طرح پس از 40 سال، آن ایده‌آلی را که باید در نظام بانکداری داشته باشد، ندارد، البته برخی از ایرادها برطرف شده است اما این طرح کفایت لازم را ندارد.

 

* باید در ابتدا درک درستی از مسائل کشور داشت

کارشناس اقتصادی تاکید کرد: احساس من این است که ما باید در ابتدا فهم درستی از شرایط کنونی اقتصاد ایران داشته باشیم، چون با شعار نمی‌شود کشور را اداره کرد. به نظر من باید نمایندگان مجلس آینده در این شرایط خاص اقتصادی ایران، از لحاظ اقتصادی و مالی، پاکدست و سالم باشند؛ یعنی اهل زد و بند اقتصادی و تجمل و ثروت اندوزی نباشند و زندگی آنها در حد عامه مردم باشد. همچنین کمیسیون اقتصادی باید یک برنامه مشخص برای عبور از این دوران تحریم داشته باشد. وی تصریح کرد: کشور در تحریم‌ها حدود 60 میلیارد دلار درآمد حاصل از صادرات نفت خام را از دست داده است؛ این مسأله می‌تواند برای کشور هم فرصت باشد و هم تهدید. اما اکنون باید این 60 میلیارد دلار را جایگزین کنیم. بخشی از این جایگزینی باید از طریق اصلاح نظام مالیاتی انجام شود؛ بخش دیگر باید از طریق بهبود فضای کسب‌و‌کار صورت بگیرد. بخش‌های دیگر هم باید از طریق توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و فرآوری نفت و پرهیز از خام‌فروشی و صادرات فرآورده‌های نفتی انجام شود.

 

* کشور دچار بحران بی‌عملی شده است

شقاقی‌شهری تاکید کرد: طبیعتا هر چه اقتصاددان‌های بیشتری در کمیسیون اقتصادی باشند، بهتر است اما مهم‌تر از این موضوع، فهم مسأله و شرایط اقتصادی است. اگر نمایندگان مجلس از لحاظ اقتصادی سالم باشند، حداقل دغدغه مسائل کشور برای آنها ایجاد می‌شود و بده بستان‌ها و روابط ناسالم حذف می‌شود. کشور اکنون دچار چند بحران اساسی شده است؛ یکی از آنها بحران بی‌عملی است، یعنی ما حرف می‌زنیم اما عمل نمی‌کنیم. مردم اکنون به دنبال افرادی هستند که عمل‌گرا باشند و به وعده خود عمل کنند، البته مسائل اقتصادی به این سادگی نیست، یعنی باید به مسائل نگاه عمیقی داشته باشیم.

 

* اولویت‌های کمیسیون اقتصادی مجلس آینده

استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی گفت: اصلاح نظام مالیاتی یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی است که باید در کشور صورت بگیرد. چون نظام مالیاتی کنونی کشور در اختیار ثروتمندان است، اصلاح نظام مالیاتی یکی از مسائلی است که باید در اولویت مجلس آینده باشد. موضوع دیگر هم بهبود محیط کسب‌و‌کار و بهبود محیط اقتصاد دانش‌بنیان است. به نظر من جوانان ما در حوزه کپی‌برداری از فناوری‌های نو می‌توانند ورود کنند. اگر به آنها فرصت داده شود، اگر حتی نتوانیم در ابداع به سرعت پیشرفت کنیم اما در حوزه کپی‌برداری از ابداعات می‌توانیم مانند کشورهای دیگر مثل بسیاری از کشور‌های آسیای شرقی ارزش افزوده ایجاد کنیم. وی افزود: ما چون بسیاری از مواد اولیه از جمله نفت را در داخل کشور داریم، برخلاف کشورهایی مثل تایوان نیازی به واردات آنها نداریم. این موضوع می‌تواند باعث رقابت‌پذیر شدن بنگاه‌های اقتصادی دانش‌بنیان ما شود. ما اکنون در همسایگی یک بازار 600 میلیون نفری هستیم. در اختیار داشتن منابع اولیه، این امکان را به ما می‌دهد که از این منابع در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان برای تولید فناوری‌های صادراتی حداقل در مرحله کپی‌برداری استفاده کنیم.