رسانه‌های آمریکایی در چند روز گذشته مدعی دستیابی به توافق با طالبان برای متوقف کردن درگیری ۱۸ ساله میان این گروه و دولت آمریکا شده‌اند. آنچه آمریکا از مذاکره با طالبان دنبال می‌کند در ابتدا کاهش یا آتش‌بس چندهفته‌ای- برخی گزارش‌ها بازه زمانی ۵ هفته را گزارش داده‌اند- درگیری‌ها و سپس افزایش این بازه زمانی و درنهایت آتش‌بس پایدار است. احتمالا دونالد ترامپ بزودی با حضور در میان سربازان آمریکایی، توافق با طالبان را به عنوان یکی از دستاوردهای خود اعلام خواهد کرد.  آمریکایی‌ها بعد از حدود ۲ دهه درگیری فرسایشی با طالبان، به دنبال راهی برای ترک نسبتا آبرومندانه افغانستان می‌گردند. بر اساس آنچه پنتاگون اخیرا اعلام کرده افغانستان و عراق مانند گذشته در راس تهدیدات امنیت ملی آمریکا نیستند و در راهبرد جدید امنیت ملی این کشور، چین به عنوان بزرگ‌ترین تهدید برای آمریکا معرفی شده است. 

 

* کاهش سربازان آمریکا، افزایش نیروهای سیا

اگر توافق آمریکا با گروه طالبان به نتیجه برسد، نیروهای نظامی رسمی آمریکا در افغانستان کاهش محسوسی خواهند داشت و آمریکا در عوض به تقویت رویکرد امنیتی خود در این کشور خواهد پرداخت. افغانستان به واسطه حضور سربازان آمریکایی در این کشور، تبدیل به یکی از مهم‌ترین مراکز مهم جاسوسی آمریکایی‌ها شده است. براساس آنچه شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان گزارش داده است طرح تقویت حضور امنیتی در افغانستان بعد از اجرای توافق با طالبان در دستور کار آمریکایی‌هاست. افغانستان به‌واسطه نزدیکی به ایران و روسیه نقطه ایده‌آلی برای آمریکایی‌هاست. 

 

* نگرانی‌های افغانستان

دولت افغانستان ارتش قدرتمندی برای مقابله با طالبان در اختیار ندارد. دلیل این امر هم چیزی نیست جز رفتار تعمدی اشغالگران افغانستان برای وابسته نگه داشتن افغانستان به کمک امنیتی خود. آمریکایی‌ها در ۱۹ سالی که از اشغال افغانستان می‌گذرد به جای آموزش جدی نیروهای افغان برای برعهده گرفتن امور امنیتی کشورشان، خود به طور مستقل وارد عمل شدند و مدیریت خشونت‌های افغانستان را بر اساس مدلی که خود صلاح دیدند انجام دادند. اشتباهات تکراری آنها از جمله کشتار گسترده و بی‌ضابطه غیرنظامیان مظلوم افغان سبب افزایش نفرت افکار عمومی از آنها شد. همین هفته گذشته یکی از سربازان آمریکایی که سابقا مسؤولیت کنترل پهپادها در حمله به طالبان را برعهده داشت در گفت‌وگو با ایندیپندنت صراحتا اعلام کرد نگاه فرماندهان آمریکایی به غیرنظامیان افغان مانند نگاه به سگ است و برای‌شان مهم نیست اگر در حملات پهپادی غیرنظامیان هم کشته شوند.  نکته قابل تامل اینکه آمریکایی‌ها برای ضعیف نگه داشتن ارتش افغانستان حتی از تجهیز آنها به سلاح‌های نسبتا مدرن که به این کشور توانایی مقابله با طالبان را بدهد هم خودداری کردند، به‌گونه‌ای که این کشور نه فقط جنگنده قابل اتکایی در اختیار ندارد، بلکه حتی هلیکوپترهای ارتش افغانستان هم در صورت ورود به میدان‌های عملیاتی نبرد با طالبان براحتی از سوی این جریان‌ مورد هدف قرار می‌گیرند. اکنون دولت افغانستان معتقد است طالبان از گفت‌وگو با آمریکایی‌ها صرفا به دنبال افزایش نقش خود در آینده افغانستان و به خطر انداختن همه آن چیزی است که مردم افغانستان به دست آورده‌اند. جالب‌تر اینکه آمریکا به صورت محسوس در حال تبدیل طالبان به مشکل دولت افغانستان است. نشان به آن نشان که با وجود مذاکرات آمریکا با طالبان، جنگ اعضای این گروه با دولت مرکزی افغانستان با شدت قبل ادامه دارد و در هفته جاری بیش از ۱۰ نفر از نیروهای امنیتی افغانستان در نبرد با طالبان کشته شدند. پس اینگونه هم می‌توان تحلیل کرد که آمریکایی‌ها صرفا به دنبال کاهش تنش خود با طالبان و نه لزوما کاهش تنش دولت افغانستان با طالبان هستند.  از سویی فرماندهان طالبان در توجیه گفت‌وگو با ایالات متحده به نیروهای خود گفته‌اند توافق با آمریکا برای کاهش خشونت‌ها یک شکست برای آمریکاست و بعد از ضرب‌الاجل‌ها طالبان می‌تواند قدرت را در افغانستان به دست بگیرد.

 

* دولت افغانستان کجای مذاکره با طالبان است؟

دولت افغانستان تقریبا هیچ کجای مذاکره با طالبان نیست. انگار ترامپ عادت به توافق در سرزمین‌ها بدون حضور دولت‌های آنها دارد. در معامله قرن که حتی مورد تمسخر متحدان آمریکا هم قرار گرفت، ترامپ بدون آنکه نظر فلسطینی‌ها را جویا شود سخن گفت و نتانیاهو کف زد. در مذاکره با طالبان هم همین اتفاق با شدت بیشتری در حال جریان است. نه فقط دولت افغانستان که حتی سایر گروه‌های افغان هم اطلاعی از روندهای موجود ندارند و احتمالا ترامپ مانند داستان معامله قرن یک روز مقابل دوربین‌ها ظاهر می‌شود و توافقی را اعلام می‌کند که کسی جز خودش در جریان آن نیست. این موضوع البته از سوی وزیرخارجه دولت قبلی آمریکا هم مورد انتقاد واقع شده و جان کری صراحتا گفته است که مذاکرات فعلی با طالبان دولت افغانستان را تضعیف می‌کند.  همین موضوع هم دولت افغانستان و شخص اشرف غنی، رئیس‌جمهوری این کشور را نگران کرده است.  آمریکایی‌ها برای اقناع دولت افغانستان به پذیرش آنچه میان آنها و طالبان گذشته است، مذاکرات فشرده‌ای را با اشرف غنی در اجلاس امنیتی مونیخ برگزار کردند. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا درباره نگرانی‌های اشرف غنی به وی گفته است که بالاخره طالبان مجبور است تبلیغات خود را داشته باشد! دولت افغانستان معتقد است خط و نشان‌های طالبان برای این دولت بعد از مذاکرات با آمریکایی‌ها شدت بیشتری گرفته است. واقعیت هم همین است که طالبان از ابتدا به دنبال در دست گرفتن قدرت سیاسی در این کشور و پیاده کردن آرزوهای خود بود و حالا اگر بتواند این مسیر را بدون هزینه نظامی طی کند چرا نه؟   

برای دولت افغانستان و خود طالبان تقریبا مسجل است که برگزاری مذاکرات فشرده با طالبان معنایی جز عجله آمریکایی‌ها برای ترک افغانستان ندارد، با این حال دولت آمریکا کوشش می‌کند به دولت افغانستان اطمینان دهد که همچنان به حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان ادامه می‌دهد. آمریکایی‌ها معتقدند گروه طالبان به واسطه جنگ دائمی با نیروهای خارجی و دولت افغانستان در آماده‌باش دائمی بسر می‌برد و اگر آنها بتوانند توافق آتش‌بس با این گروه را به چند ماه یا سال بکشانند آن وقت به واسطه کم شدن تعداد نیروهای آماده طالبان عملا این گروه توان سابق را نخواهد داشت. در این میان آنچه تاکنون مشخص شده اینکه آمریکایی‌ها با اطلاع از مخالفت‌های طیفی از طالبان با جریان مذاکرات به دنبال شیفت دادن درگیری‌های خود با طالبان به درگیری‌های درون‌طالبانی هستند و آن را ایده‌آل خود می‌دانند. 

ترامپ در حوزه سیاست خارجی موفقیتی نداشته است. روابط آمریکا با متحدان خود در ناتو در وخیم‌ترین وضع چند دهه اخیر است. در خاورمیانه عربستان و امارات عملا به عروسک خیمه‌شب‌بازی آمریکا تبدیل شده‌اند. روابط آمریکا با چین و روسیه هم هیچ‌گاه به وخامت امروز نبوده است. افغانستان و عراق اما تنها نقاطی هستند که دولت آمریکا و البته شخص ترامپ می‌توانند برای حفظ ظاهر هم که شده مانور دهند. پیچیدگی اوضاع در عراق بویژه بعد از شهادت سردار سلیمانی و وحدت نیروهای مقاومت عملا فضای مانورهای اینچنینی آمریکا را از بین برده است اما در افغانستان اوضاع برای آمریکایی‌ها همچنان بهتر از هر جای دیگر است. در فرصت باقیمانده تا انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا، ترامپ تلاش بیشتری خواهد کرد تا دستان پرتری داشته باشد. مذاکرات با طالبان اگر برای آمریکایی‌ها به نتیجه برسد می‌تواند منجر به کاهش سربازان آنها در افغانستان و شوی مردم‌پسندی برای ترامپ باشد.