دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد در واکنش به گزارش هفته گذشته «وطن امروز» با عنوان «انحراف آشکار منابع» جوابیه‌ای به روزنامه  ارسال کرده است که پیش از هر چیز تاییدیه مطالب عنوان‌شده در گزارش «وطن امروز» است. 

 

* جوابیه

خوشبختانه بخش‌هایی از گزارش مندرج در آن روزنامه، انعکاس واقعیت‌هایی از کارکردهای مناطق آزاد است که می‌توان از آنها به «اثر کل» یاد نمود. همان‌طور که رئیس‌جمهور در مواضع خود صریحا اعلام داشته‌اند شایسته است در بررسی کارکردها و شرایط اقتصاد ایران به مباحث اقتصاد و روابط بین‌الملل نیز توجه شود. در این خصوص مناسب است توجه آن جریده ارجمند را به برخی مشکلات پیش روی سرمایه‌گذاری خارجی در ایران و از جمله سرمایه‌گذاری خارجی در مناطق آزاد جلب نماید.

وابستگی مناطق آزاد به عوارض کالاهای وارداتی واقعیتی است که به اقتضای ضرورت‌ها پدید آمده است. ارتقای جایگاه صادراتی مناطق آزاد، هدف و تمایل دیرینه‌ای است که همه تلاش‌ها برای تحقق آن مبذول می‌شود اما خوب است این نکته نیز مورد توجه قرار گیرد که بویژه در شرایط فعلی کشور در سال‌های اخیر، واردات به مقصود تامین مایحتاج ضروری مورد نیاز مردم از مسیر مناطق آزاد ایران و از جمله مناطقی چون چابهار در کنار دیگر مناطق آزاد، نقطه افتخار مناطق آزاد است که در صورت عدم ایفای این نقش، کشور را با چالش‌های حیاتی مواجه خواهد نمود. بدون تردید هر مدیر و صاحب‌نظر منصفی تصدیق خواهد نمود که وجود درگاه‌های ایمن و مناسب برای ورود کالاهای استراتژیک در شرایط تحریم کشور از ضروریات اداره معیشت مردم به شمار می‌آید، دقیقا از همین زاویه می‌توان ابلاغ دولت به 2 شرکت بازرگانی دولتی و پشتیبانی امور دام مبنی بر ورود 50 درصد کالاهای اساسی مورد نیاز کشور از طریق بندر چابهار(از مهرماه امسال)، را امری مهم تلقی نمود. متعاقب چنین تصمیماتی شاهد رشد چشمگیر پهلوگیری کشتی‌های حامل کالای اساسی(گندم، جو و...)، در این بندر استراتژیک هستیم. بر اساس فرمت بودجه‌ای متعارف، فروش زمین و عوارض حاصل از ورود کالای تجاری به عنوان منابع بودجه سرمایه‌ای، لحاظ می‌شود و مطابق با سیاست‌های بودجه‌ای در نظر گرفته و اعلام شده، مناطق نمی‌توانند آن را صرف هزینه‌های جاری نموده و این منابع صرفا جهت اجرای طرح‌های عمرانی و هزینه‌های سرمایه‌ای تعریف شده است.

لازم است به این نکته اساسی هم توجه شود که مناطق آزاد، از هیچ‌گونه منابع بودجه‌ای دولتی بهره‌مند نیستند و صرفا با اتکا به درآمدها و منابع خود اداره می‌شوند.

خوشبختانه گزارش مورد نظر بر نقش توسعه محلی و منطقه‌ای مناطق آزاد، صحه گذارده است اما این نقش مورد انتقاد قرار گرفته است.

جهت استحضار نویسندگان گزارش «وطن امروز» و خوانندگان، به اطلاع می‌رساند چنین نقشی به استناد قوانین مورد عمل مناطق آزاد(از جمله ماده 1 قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری- صنعتی جمهوری اسلامی ایران)، شکل یافته است و در عین حال که موجب سنگینی کفه هزینه‌ها و مصارف بودجه‌ای سازمان‌های مناطق آزاد شده است اما خوشبختانه می‌توان از این نوع نقش‌آفرینی به‌واسطه تاثیر سترگ آن در توسعه اجتماعی و منطقه‌ای به‌عنوان نقطه عطف عملکرد سازمان‌های مناطق آزاد یاد نمود.

 

* توضیحات «وطن امروز»

اول- خوشحال‌کننده است که مدیران مناطق آزاد پذیرفته‌اند وابستگی به عوارض کالاهای وارداتی معضلی است که در این مناطق وجود دارد و امیدواریم فکری برای حل آن در گام دوم انقلاب کنند. 

دوم- در بخشی از جوابیه آمده است این مناطق مایحتاج ضروری مردم را در شرایط خاص تامین می‌‌کنند، سوال اینجاست که آیا همواره کشور در شرایط تحریم کالایی بوده؟ مقایسه واردات تجاری کالا به صادرات کالاهای تولیدی نشان می‌دهد همواره واردات در این مناطق از صادرات جلوتر بوده است. جالب اینجاست که طبق اعلام گمرک در سال 92 عمده کالای وارد شده توسط این مناطق عبارتند از:‌ خودرو، سیگار،‌ پارچه، لوازم یدکی خودرو و پوشاک. 

سوم- درباره تامین کالاهای اساسی از منطقه آزاد چابهار باید توجه داشت که این منطقه به همت و تلاش کشور همسایه یعنی هند از تحریم‌های ایالات متحده معاف شده است و اگر در سرزمین اصلی هم قرار داشت با توجه به ظرفیتی مرزی که دارد و به علاوه تصمیمات بین 2 کشور باز هم مجرای ورود کالاهای اساسی بود. 

چهارم- با وجود اینکه جذب سرمایه‌گذاری خارجی جزو اهداف تشکیل مناطق آزاد تجاری-صنعتی بوده اما هیچگاه این مهم در حجمی که باید و شاید محقق نشده است. از ابتدای دهه 80 تا سال 93 میانگین سرمایه‌گذاری خارجی مناطق آزاد کمتر از 80 میلیون دلار بوده است این در حالی است که در این سال‌ها تحریمی وجود نداشت و در سرزمین اصلی جذب سرمایه‌گذاری خارجی مناسبی رخ داده بود. 

پنجم- در پایان از دبیرخانه این مناطق خواستاریم در صورت امکان داده‌های عملکرد مناطق آزاد را در زمینه‌های صادرات، واردات، میزان اشتغال بومیان،‌ سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی و میزان تولید پس از ایجاد در اختیار رسانه‌ها بگذارد تا قضاوت درباره عملکرد این مناطق را مردم انجام دهند.