گروه سیاسی: محمدجواد ظریف که در سال‌های گذشته به کرات مواضع سیاسی و حزبی در حمایت از یک طیف خاص اتخاذ کرده بود، این‌بار در فاصله 2 روز تا برگزاری انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، مواضع انتخاباتی اصلاح‌طلبان در این دوره را تکرار کرد.

به گزارش «وطن امروز»، فردا در شرایطی یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار می‌شود که رفتار و سخنان مسؤولان دولتی تا حدی فضای انتخابات را تحت‌الشعاع قرار داده است. به عنوان مثال، حسن روحانی در سخنانی که بعدا آن را اصلاح کرد، انتخابات در نظام اسلامی را انتصابات و تشریفات نامید یا رسانه‌های دولتی و حامی دولت نیز در یکی، دو ماه گذشته هجمه سنگین به شورای نگهبان را در دستورکار خود داشته‌اند. با این حال انتظار از مسؤولان دستگاه سیاست خارجی دولت پرهیز از ورود به مناقشات حزبی و انتخاباتی و عمل به مر قانون در این‌باره بود؛ انتظاری که با سخنان دیروز ظریف مخدوش شد.

محمدجواد ظریف که پیش از این در موارد متعددی حمایت غیرقانونی از یک طیف سیاسی در ایران را رسانه‌ای کرده بود، دیروز در پایان جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران اظهار داشت: ممکن است هر کدام از ما دلخوری‌هایی درباره انتخابات داشته باشیم. وی افزود: امروز زمان آن نیست که فکر کنیم اگر افراد بیشتری تایید صلاحیت می‌شدند، مردم حضور بیشتری در انتخابات داشتند.

رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: حتما همه ترجیح دیگری داشتیم. شاید فکر می‌کردیم اگر افراد بیشتری تایید صلاحیت می‌شدند، مردم حضور بیشتری در انتخابات و انتخاب بیشتری می‌داشتند اما امروز زمان آن بحث نیست. امروز زمان این است که به آمریکایی‌ها بگوییم سیاست فشار حداکثری‌تان شکست خورده است.

ظریف با بیان اینکه نیاز داریم دوم اسفند از نظر کمیت مشارکت، بهترین مشارکت باشد، خاطرنشان کرد: از نظر کیفیت انتخاب هم مردم باید بهترین کیفیت انتخاب را داشته باشند و ان‌شاءالله در روزهای بعد از دوم اسفند، شاهد پذیرفتن واقعیت توسط آمریکا باشیم. همان‌طور که این مردم در مراسم رفراندوم تشییع شهید بزرگوار سپهبد سلیمانی نشان دادند سیاست‌های آمریکا را نمی‌پذیرند و در برابر سیاست‌های آمریکا از مردم و کشورشان دفاع می‌کنند که بهترین نشانه این دفاع، حضور در انتخابات است.

اظهارنظر مسؤول سیاست خارجی دولت درباره تایید و ردصلاحیت‌های انتخاباتی و اظهار دلخوری از این بابت را باید به سیاهه مواضع حزبی ظریف اضافه کرد. ادعای ردصلاحیت‌های گسترده در انتخابات و هجمه به شورای نگهبان سیاست اعلامی جریان مدعی اصلاحات در انتخابات یازدهم مجلس شورای اسلامی بود. در این راستا، علاوه بر شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان که با ادعای ردصلاحیت چهره‌های این جریان، از ارائه لیست انتخاباتی خودداری کرد، برخی احزاب تندروی این طیف نظیر اتحاد ملت با همین ادعا عملا پروسه برگزاری انتخابات آتی مجلس را زیر سوال بردند. همچنین حسن روحانی نیز در نشست خبری اخیر خود مدعی عدم رقابت انتخاباتی در بیش از 40 حوزه شد؛ ادعایی که توسط سخنگوی شورای نگهبان غیردقیق توصیف شد. 

با این حال با توجه به سوابق پیشین آقای ظریف، نباید از موضع‌گیری‌های انتخاباتی و حزبی وزیر امور خارجه دولت روحانی تعجب کرد. عملکرد ظریف در مدت 7 سال تصدی وزارت امور خارجه و پیش از آن به گونه‌ای بود که این وزارتخانه را که عملا باید در راستای منافع ملی و بی‌توجه به مناقشات حزبی عمل کند، وارد گستره‌ای از مناقشات با جریان‌های حزبی کرد. تا پیش از این سابقه نداشته که وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تا این حد به موضوع مناقشات و یک طرف درگیری‌های سیاسی داخل کشور تبدیل شود.

 

* وزیر ملی یا جناحی؟

بی‌توجهی ظریف به ملاحظات جایگاه وزارت امور خارجه البته با انتقاداتی همراه بود. غیر از استفاده ظریف از عبارت «دلواپسان» که کلیدواژه جریان اصلاحات و دولت حسن روحانی در برهه‌های انتخاباتی بوده است، حضور او در همایش یک تشکل اصلاح‌طلب نیز برای وی دردسرساز شد. در این میان حتی برخی رسانه‌های اصلاح‌طلب از ظریف به خاطر بی‌توجهی به مبانی و ملاحظات دستگاه دیپلماسی ایران در تاکید بر ملی بودن جایگاه وزیر امور خارجه و نه حزبی بودن آن، انتقاد کردند و از او خواستند کمتر در اماکن برنامه‌های اصلاح‌طلبان آفتابی شود. اشاره این روزنامه‌ها به حضور ظریف در چهارمین همایش حزب اصلاح‌طلب «ندای ایرانیان» بود. دبیرکل این حزب، صادق خرازی از نزدیکان رئیس دولت اصلاحات است. در نخستین ‌بیانیه این حزب نیز تصریح شد که تلاش می‌کند از تجربیات دولت اصلاحات استفاده کند. روابط نزدیک حزب «ندای ایرانیان» با رئیس دولت اصلاحات به گونه‌ای است که این حزب در انتخابات پنجمین دوره شورای شهر تهران سهمیه داشته و حداقل یکی از افراد لیست اصلاح‌طلبان در تهران (مجید فراهانی) از اعضای شورای مرکزی این حزب بود. موضوع دیگر مناسبات عجیب ظریف و صادق خرازی است.

اما چرا محمدجواد ظریف بدون توجه به ملاحظات و اصول و عرف دستگاه دیپلماسی ایران، در مجامع و احزاب اصلاح‌طلبی حاضر می‌شود و از جایگاه وزارت امور خارجه، به جریان سیاسی رقیب اصلاح‌طلبان کنایه می‌زند؟

اینکه وزیر امور خارجه نیز دارای گرایش‌های سیاسی باشد، یک امر پذیرفته‌شده است اما تاکنون بویژه در دوره‌های اخیر، وزرای امور خارجه در مقام تصدی این پست، فعالیت‌های حزبی خود را کنار گذاشته و به عنوان یک وزیر در جایگاه ملی اقدام کرده‌اند. ظریف اما از این قاعده مستثناست. یک مرور کوتاه بر رفتارهای محمدجواد ظریف نشان می‌دهد او نه‌تنها خود را به رعایت این اصل پایبند نمی‌داند، بلکه در بزنگاه‌های حساس، به دنبال پیگیری منافع جریان سیاسی متبوع خود است. جالب آنکه در این بزنگاه‌ها که ظریف در آن تصمیم‌گیر است، اتفاقاتی می‌افتد که منافع جریان سیاسی متبوع ظریف (اصلاح‌طلبان و دولت روحانی) تامین می‌شود اما مطالبات مردم و توده جامعه محقق نمی‌شود.

محمدجواد ظریف 2 بار ماجرای شکست مذاکرات هسته‌ای 2005 و نتیجه آن در تغییر آرایش سیاسی در ایران را برای غربی‌ها بازخوانی کرد. ظریف  در قالب مذاکرات هسته‌ای با 1+5 در دولت روحانی 2 بار دیگر هم آداب دیپلماتیک را کنار گذاشت و درباره عواقب شکست مذاکرات بر فضای سیاسی داخل ایران گفت. محمدجواد ظریف بلافاصله پس از شکست مذاکرات وین ۵ در صفحه توئیتر خود نوشت: «دستیابی به توافق جامع هسته‌ای غیرممکن نیست، نیاز است توهمات کنار گذاشته شود، نباید مانند سال ۲۰۰۵ فرصت از دست برود». نگرانی برای از دست رفتن «فرصت» همانند سال ۲۰۰۵ آنقدر واضح بود که شبکه بی‌بی‌سی فارسی در تحلیلی در این‌باره نوشت: «نگرانی اصلی ظریف برای به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته‌ای نیست، بلکه باخت دوباره تیم روحانی در انتخابات آینده و تکرار تجربه انتخابات ۱۳۸۴ است».  بی‌بی‌سی در ادامه نوشت: هشدار اصلی ظریف به غرب در واقع این است که اگر با دولت روحانی توافق نکند، همانند سال ۱۳۸۴ (۲۰۰۵) بار دیگر زمینه روی کار آمدن اصولگرایان را فراهم خواهد کرد. ظریف همچنین در جریان تبلیغات انتخاباتی ریاست‌جمهوری سال 96 هم در همایش انتخاباتی حسن روحانی در اصفهان حضور یافته بود.

***