گروه فرهنگ و هنر: برنامه‌ریزی برای اکران در سینمای ایران حالا تبدیل به یک آرزوی بزرگ شده است! شاید فکر کنید این جمله اغراق‌آمیز است ولی آنها که از وضعیت چرخه اکران در سینمای ایران اطلاع دارند، می‌دانند با وجود همه انتقاداتی که همیشه از سوی اهالی سینما و رسانه نسبت به عیوب متعدد این چرخه مطرح شده اما باز هم تغییری در این وضعیت ایجاد نشده است تا در فاصله زمانی کمتر از یک ماه تا آغاز اکران نوروزی سال 99 وضعیت فیلم‌هایی که باید در این بازه زمانی اکران شوند نامشخص باشد و صاحبان این آثار نتوانند برای اکران پیش رو برنامه‌ریزی کنند. اما این بار ماجرا کمی پیچیده‌تر هم شده است، چون در یک اتفاق تازه و بی‌سابقه در سینمای ایران قرار شده وضعیت اکران نوروزی از طریق یک شورای خلق‌الساعه با عنوان «شورای اکران نوروزی» تعیین شود.

 

* اکران نوروزی صاحب شورا شد

هفته پیش در گزارشی در همین صفحه از این نوشتیم که اجرای طرح پیشنهادی قرعه‌کشی آثار نمایشی در اکران عمومی، طرحی اشتباه است و بزرگ‌ترین نتیجه آن سپردن مدیریت اکران کشور به شانس و قرعه است اما حالا گویا این تصمیم جدی‌تر از همیشه شده است. نشانه جدیت اجرای این تصمیم اشتباه، گفت‌وگوی روز گذشته محمدمهدی طباطبایی‌نژاد، مدیر اداره نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی با تسنیم است. او در این زمینه می‌گوید: «چینش اکران نوروزی توسط شورای اکران نوروزی انجام خواهد شد و من نیز عضو آن شورا هستم. این شورا متشکل از مدیرعامل خانه سینما (منوچهر شاهسواری)، رئیس شورای صنفی نمایش (محسن امیریوسفی)، بنده به عنوان مسؤول این شورا که مدیرعامل نظارتم و مدیر کل نمایش حرفه‌ای (محمدرضا فرجی) و محمود اربابی به عنوان نماینده رئیس سازمان است». حرکتی بی‌سابقه که تا امروز در سینمای ایران خبری از آن نبوده و برای نخستین‌بار است که تصمیم برای اکران آثار سینمایی به شورایی تحت نظارت سازمان سینمایی سپرده می‌شود.

 

* یک بار شورا، یک بار قرعه!

طباطبایی‌نژاد در این گفــت‌وگو البته ماجرای طرح موضوع قرعه‌کشی از سوی حسین انتظامی، رئیــس سازمان سینمایی را رد کرد و گفته انتظامی در این باره نظراتی داشته و به شکل شخصی هم به این نتیجه رسیده بوده اما برای اولین بار و به‌صورت عملیاتی این خود تهیه‌کنندگان بودند که این پیشنهاد را دادند که اکران فیلم‌ها به‌ صورت قرعه‌کشی انجام شود. این طرح که بزرگ‌ترین انتقاد به آن، سپردن سیستم اکران کشور به قرعه و شانس است و به نوعی می‌توان آن را از سر باز کردن مسؤولیت از سوی مدیران سینمایی کشور دانست، در شرایطی قرار است بعد از نوروز امسال اجرا شود که سازمان سینمایی برای «گُل اکران سال» که همان اکران نوروزی باشد؛ شورایی متشکل از مدیران سینمایی کشور تشکیل داده که آنها در این زمینه تصمیم بگیرند. شاید بزرگ‌ترین تناقض در ارتباط با سیستم قرعه‌کشی یا تعیین شورای دولتی اکران عید، آن باشد که مدیران سینمایی قصد دارند برای اکران عید از یک طرح و برای سایر مواقع اکران سال از روش قرعه‌کشی استفاده کنند! احتمالا خود مدیران نیز دقیقا نمی‌دانند می‌خواهند چه کنند!

 

* فاصله زیاد نظام‌نامه اکران تا پخته شدن!

آنچه از نظام‌نامه اکران در سال 99 برمی‌آید آن است که گویا با وجود ادعاهای مطرح شده در زمینه پخته‌تر شدن این نظا‌م‌نامه، همچنان قرار است در بر همان پاشنه قبلی بچرخد و بعید است این طرح‌های تازه‌ نیز بتواند دردی از مشکلات اکران در سینمای ایران دوا کند. البته نمی‌توان منکر تفاوت‌های سیستم قرعه‌کشی در دوره جدید با دهه 60 شد، چرا که در سیستم اکران جدید، بر خلاف دهه 60 که همه آثار در یک سبد قرعه‌کشی می‌شدند، فیلم‌ها این بار در 3 گروه «کمدی»، «عام» و «سایر» دسته‌بندی می‌شوند و از این طریق قرعه‌کشی کمی منظم‌تر و هدفمندتر خواهد بود اما این شیوه دسته‌بندی نیز ایراداتی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها احتمال انتقال اثری از سبد «سایر» به سبد «عام» یا بالعکس، با استفاده از نفوذ و قدرت پخش‌کنندگان است که همین موضوع می‌تواند شرایط را برای اکران آثار مختلف تغییر دهد، چرا که پیش از این شاهد اکران عمومی آثار کم‌مخاطب در سینماها یا انتقال آثاری با مخاطب عام به چرخه اکران «هنر و تجربه» بوده‌ایم.

 

* یک تصمیم درست در میان انبوهی از تصمیمات غلط

یکی از نکات جالب دیگر در ارتباط با وضعیت اکران آثار نوروزی آن است که گویا بر اساس تصمیم سازمان سینمایی برای اکران عید، فیلم‌هایی که از 2 سال قبل هنوز اکران نشده‌اند، فقط می‌توانند در گروه آزاد نمایش داده شوند. اکران گروه آزاد هم قرعه‌کشی نیست، بلکه باید حداقل 6 قرارداد سینما و حداکثر 15 مورد از این قراردادها آماده شوند تا یک اثر بتواند در نوبت اکران قرار بگیرد؛ تصمیمی درست که مانع تحمیل آثاری به دور از شرایط فروش بالا به چرخه اکران نوروز می‌شود. مزیت دیگر آنکه بنا بر گفته طباطبایی‌نژاد، فیلم‌های توقیفی هر وقت رفع توقیف شوند می‌توانند وارد قرعه‌کشی و اکران شوند. این تصمیم احتمالا شانس اکران نوروزی آثاری همچون «دیدن این فیلم جرم است» را که بتازگی مجوز اکران آن صادر شده است، بیشتر می‌کند. 

***

[مهم‌ترین مدعیان اکران نوروزی]

در شرایطی که آثار مختلفی متقاضی اکران نوروزی امسال شده‌اند اما تا اینجای کار فیلم سینمایی «خوب، بد، جلف 2؛ ارتش سری» تنها فیلمی است که با توجه به آغاز اکران خود از 30 بهمن‌ماه و داشتن شرایط حفظ حداقل‌های فروش قطعا در اکران نوروزی هم حضور دارد. اما از میان آثار دیگری که متقاضی اکران نوروز 99 شده‌اند، برخی گزینه‌ها جدی‌تر از سایرین به نظر می‌رسند. «شنای پروانه» جدی‌ترین این آثار است؛ با توجه به اینکه هر ساله فیلم برگزیده جایزه «بهترین فیلم از نگاه تماشاگران» جشنواره فیلم فجر در اولویت اکران نوروزی است، این فیلم یکی از مهم‌ترین مدعیان رسیدن به فرصت اکران نوروزی است. همچنین پیش از این علی سرتیپی، مدیر موسسه پخش فیلمیران در سخنانی گفته بود که «خروج» ابراهیم حاتمی‌کیا و «شنای پروانه» 2 گزینه اصلی این دفتر برای اکران نوروزی هستند و بعید نیست «خروج» حاتمی‌کیا نیز یکی از آثار اصلی اکران نوروزی 99 باشد. «لامینور» داریوش مهرجویی نیز با وجود آنکه در جشنواره فجر امسال حضور نداشت اما به نظر می‌رسد با توجه به حواشی پیش آمده در جریان ساخت این اثر و دلخوری مهرجویی از مدیریت بنیاد سینمایی فارابی، احتمالا مدیران سازمان سینمایی برای رفع بخشی از این کدورت‌ها فرصت اکران نوروزی را برای این اثر در نظر بگیرند. البته به روال هر ساله یکی از فرصت‌های اکران نوروزی باید در اختیار فیلم‌های کودک قرار گیرد که امسال 2 فیلم «پیشی میشی» ساخته حسین قناعت و «بازیوو» ساخته امیرحسین قهرایی مهم‌ترین مدعیان اکران نوروزی هستند؛ هر چند براساس خبرهای غیررسمی منتشر شده احتمالا این فرصت در اختیار حسین قناعت و فیلمش قرار می‌گیرد، البته این در شرایطی است که پخش تیزرهای تبلیغاتی فیلم «بازیوو» مدت‌هاست در برخی سینماهای شهر تهران انجام می‌شود. در کنار این آثار قطعا یک اثر کمدی دیگر نیز در گیشه اکران نوروزی حضور دارد که برخی گمانه‌زنی‌ها از «خط استوا» ساخته اصغر نعیمی و برخی دیگر از رسانه‌ها از «زن‌ها فرشته‌اند» ساخته حسین فرحبخش به عنوان 2 اثر کمدی دیگر یاد می‌کنند که یکی از آنها در کنار «خوب، بد، جلف 2» در اکران نوروزی امسال حضور خواهد داشت. «روز صفر» سعید ملکان و «درخت گردو»ی محمدحسین مهدویان نیز از جمله فیلم‌هایی هستند که شنیده‌های جسته‌گریخته‌ای درباره احتمال رسیدن آنها به اکران نوروزی شنیده می‌شود.