کد خبر: 217480تاریخ: 1398/12/20 00:00
عربستان پس از مخالفت روسیه با همراهی در کاهش تولید نفت جنگ قیمتی را آغاز کرد
کینه شتری
«وطن امروز» گزارش می‌دهد؛ پس از مخالفت روسیه برای کاهش تولید نفت عربستان در پی افزایش سهم خود از بازار با تخفیف‌های ویژه است
حمید کمار*: جلسه جمعه گذشته اوپک پلاس را شاید بتوان آغاز جنگی طولانی در حوزه انرژی دانست. شاید هیچ کس انتظار نداشت خروجی جلسه جمعه اوپک پلاس که هدف آن «کاهش تولید برای افزایش قیمت نفت» بود، به بزرگ‌ترین افت قیمت در یک دهه گذشته منتهی شود؛ افت قیمتی که با «مخالفت روسیه با همراهی در کاهش تولید نفت» آغاز شد و اکنون به جنگ قیمتی عربستان رسیده است.
*روزنامه‌نگار
***
در اوپک پلاس چه گذشت؟
همه چیز از کرونا شروع شد. انتشار اخبار شیوع کرونا باعث افت محسوس تقاضا در بازار جهانی و در نتیجه افت قیمت نفت شد. روند کاهش قیمت نفت تا جایی ادامه یافت که قیمت هر بشکه نفت خام برنت که در آغاز سال 2020 میلادی در محدوده 65 دلار به ازای هر بشکه معامله می‌شد، با افتی حدود 20 دلاری (معادل 30 درصد) به حدود 46 دلار به ازای هر بشکه برسد. همین مسأله باعث تقویت انگیزه تولیدکنندگان نفت برای کاهش تولید و عرضه نفت شد. بر همین اساس قرار شد جلسه صد‌و‌هشتاد‌و‌هشتم اوپک پنجشنبه هفته گذشته در وین برگزار شود و اعضای این سازمان درباره کاهش تولید و عرضه نفت تصمیم‌گیری کنند. در نهایت عصر روز پنجشنبه خبری به نقل از بیژن زنگنه، وزیر نفت کشورمان مبنی بر موافقت اعضای اوپک برای کاهش 5/1 میلیون بشکه‌ای منتشر شد؛ توافقی که البته به موافقت و همراهی غیراوپکی‌ها بویژه روسیه مشروط بود. پیش از آن اخباری مبنی بر مخالفت روسیه با کاهش عرضه نفت نسبت به میزان فعلی منتشر شده بود. با این حال اعضای اوپک امیدوار بودند غیراوپکی‌ها و در رأس آنها روسیه، بخشی از کاهش 5/1 میلیون بشکه‌ای را تقبل کنند. روز جمعه فرا رسید و اعضای اوپک به امید موافقت روسیه با کاهش 5/1 میلیون بشکه‌ای، مذاکرات با نمایندگان روس را آغاز کردند. پاسخ تزارها به اصرار اوپکی‌ها اما شوکه‌کننده بود؛ «متاسفیم»! روسیه با هرگونه کاهش در تولید و عرضه نفت مخالفت کرد تا به این ترتیب توافق روز پنجشنبه گذشته اوپک برای کاهش 5/1 میلیون بشکه‌ای هم از بین برود. استدلال روسیه برای مخالفت با کاهش تولید نفت این بود که با این اقدام، آمریکا تولید نفت خود را افزایش می‌دهد و باعث کاهش سهم اوپک پلاس از بازار نفت می‌شود.
***
زنگنه: نتیجه نشست غیرمنتظره بود
بیژن زنگنه، وزیر نفت درباره ناکامی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش برای توافق درباره تمدید و تشدید کاهش تولید نفت، گفت: نتیجه نشست اخیر برای من غیرمنتظره بود. زنگنه اضافه کرد: باید بگویم که اوپک اکنون همچون یک پیرمرد است با ۶۰ سال سن و اوپک پلاس یک کودک نوپاست حداکثر با 2 سال سن اما پایان هشتمین نشست مشترک اوپک و غیراوپک یک نتیجه بسیار بد برای این اتحاد بود. وزیر نفت تصریح کرد: به نظر من لازم است اعضای اوپک همانند گذشته به خودشان متکی باشند و تصمیمی نگیرند که نیازمند پذیرش کشورهای غیرعضو اوپک باشد. غیراوپک تنها روسیه و تا حدی مکزیک و عمان است. عمان همواره با تصمیم اوپک همراه بوده و این همراهی یک مسأله تازه نیست اما روسیه بازیگر اصلی در این زمینه است. زنگنه با تاکید بر جایگاه اوپک گفت: به نظر من لازم است اوپک نقش خود را در بازار درک و ایفا کند. این به آن معنا نیست که ما به همکاری و کمک دیگران، بویژه روسیه نیاز نداریم اما اگر می‌خواهیم زندگی اوپک را با اتحاد با دیگران ادامه دهیم، باید بیشتر بر تصمیم‌های اوپک و این سازمان تکیه کنیم.
***
انتقام سعودی‌ها از تزارها
مخالفت روسیه با کاهش 5/1 میلیون بشکه‌ای اما با واکنش تندی از سوی عربستانی‌ها مواجه شد. رویترز روز گذشته در گزارشی به نقل از منابع آگاه نوشت: عربستان سعودی که بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان است، روز شنبه جنگ قیمت را با کاهش چشمگیر فروش نفت خود در بازارهای خارجی آغاز کرد که بیشترین میزان کاهش قیمت در ۲۰ سال اخیر بوده است و تخفیف‌های کم‌سابقه‌ای به خریداران آسیا، اروپا و آمریکا عرضه کرد تا پالایشگاه‌ها را به خرید نفت سعودی به جای نفت دیگران تشویق کند. رویترز همچنین در بخش دیگری از این گزارش نوشت: همزمان عربستان سعودی به طور محرمانه به برخی از فعالان بازار اعلام کرد که می‌تواند در صورت نیاز، تولیدش را افزایش دهد و حتی ۱۲ میلیون بشکه در روز نفت تولید کند. در شرایطی که شیوع ویروس کرونا باعث افت شدید تقاضا شده، باز کردن شیرهای نفت، بازار را به هرج‌و‌مرج بیشتری خواهد کشاند. هدف عربستان از این اقدامات اما بر همه آشکار است. عربستان در تلاش است با افزایش چشمگیر سهم خود از بازار و کاهش شدید قیمت نفت، روسیه را به میز مذاکره برگرداند و وادار به پذیرش کاهش عرضه نفت کند. این اقدام عربستان اما هزینه‌های سنگینی را به این کشور تحمیل کرد. شکست مذاکرات اوپک‌پلاس که خود عاملی برای کاهش قیمت نفت بود، با این اقدام عربستان تجمیع شد تا شدیدترین افت قیمت نفت در یک دهه گذشته ثبت شود. در کنار این دو عامل، نزدیک شدن به پایان توافق قبلی اوپک پلاس برای فریز نفتی هم به ریزش قیمت نفت کمک کرد. توافق قبلی اوپک پلاس در پایان ماه جاری میلادی (20 روز دیگر) منقضی می‌شود و در صورت تمدید نشدن آن باید منتظر سرازیر شدن 1/2 میلیون بشکه نفت جدید به بازار بود.
این موضوع بالطبع باعث کاهش شدید درآمدهای نفتی سعودی‌ها و افزایش کسری بودجه این کشور می‌شود. هر چند سعودی‌ها به لطف ذخایر ارزی هنگفت خود، ترسی از کسری بودجه نخواهند داشت اما تبدیل این رویداد به جنگی اقتصادی میان 2 غول انرژی جهان یعنی عربستان و روسیه، امیدها برای پایان سریع این وضعیت را کمرنگ کرده است. علاوه بر محدود شدن درآمدهای نفتی سعودی‌ها، ارزش سهام آرامکو هم با افتی حدودا 15 درصدی مواجه شد.
***
مصرف‌کنندگان، خوشحال از شکست مذاکرات اوپک‌پلاس
افت شدید قیمت نفت اما بیش از همه، مصرف‌کنندگان نفت و بنزین را خوشحال می‌کند. در این میان قیمت بنزین هم در پی افت قیمت نفت، با کاهشی قابل توجه رو به رو شد. بر همین اساس قیمت هر گالن بنزین که تا پیش از نشست اوپک پلاس در محدوده 5/1 دلار بود، پس از شکست مذاکرات اوپک پلاس، با افتی حدود 30 درصدی به حدود یک دلار برای هر گالن رسید. این رقم کمترین مقدار از مارس 2016 تا امروز بوده است.
***
سقوط نفت ادامه‌دار است؟
هر چند اقدام عربستان در آغاز جنگ قیمتی، احتمالا ماجرای عرضه بیش از نیاز بازار و در نتیجه قیمت پایین نفت را به درازا بکشاند اما از سوی دیگر افت شدید قیمت نفت و ورود آن به کانال 30 و احتمالا 20 دلاری، عرضه نفت شیل را غیراقتصادی و محدود می‌کند. همین عامل می‌تواند باعث تثبیت قیمت نفت شود. به بیان دیگر انتظار نمی‌رود قیمت نفت به طرز قابل اعتنایی کمتر از 30 دلار شود و یا حتی به کمتر از 20 دلار برسد.