گروه سیاسی: مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته است ایران هیچ یک از اقدامات مربوط به کاهش تعهدات هسته‌ای را اجرا نکرده است. 

به گزارش «وطن امروز»، «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز گذشته با اشاره به گام پنجم کاهش تعهدات برجامی ایران و لغو تمام محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ذیل برجام، اظهار داشت: «تا امروز آژانس هیچ تغییری را در نحوه اجرای تعهدات برجامی ایران مرتبط با آن اعلامیه‌اش یا در سطح همکاری با آژانس درباره راستی‌آزمایی و نظارت بر فعالیت‌هایش ذیل برجام مشاهده نکرده است».

وی همچنین تصریح کرد: «آژانس به راستی‌آزمایی از عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده توسط ایران ذیل توافق پادمانی ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها درباره نبود مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌ نشده در ایران نیز ادامه می‌یابد».

رافائل گروسی همچنین با تکرار اتهامات بی‌اساس علیه جمهوری اسلامی ایران، مدعی شد: «تهران به بازرسان آژانس اجازه دسترسی به برخی مکان‌های مورد نظر را نمی‌دهد». گروسی طی سخنرانی در آغاز جلسه شورای حکام آژانس، با اشاره به گزارش چند روز پیش خود درباره برنامه هسته‌ای ایران، گفت: «شما همچنین گزارش من درباره توافق پادمانی ان‌پی‌تی با جمهوری اسلامی ایران را دریافت کردید که تلاش‌های آژانس برای شفاف‌سازی اطلاعات مرتبط با صحت و کمال خوداظهاری‌های ایران ذیل توافقات پادمانی و پروتکل الحاقی را تشریح می‌کرد». به نوشته وبگاه اطلاع‌رسانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، وی با طرح اتهاماتی علیه ایران مدعی شد: «سوالاتی مرتبط با مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده احتمالی در 3 مکان که توسط ایران اعلام نشده بود، برای آژانس پیش آمد. آژانس خواستار دسترسی به 2 مکان از آنها شد. ایران دسترسی به این مکان‌ها را فراهم نکرد و در مباحث محتوایی برای پاسخ دادن به سوالات آژانس حاضر نشد».

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ادامه ادعاهای خود افزود: «این امر اثر منفی بر توانایی آژانس برای شفاف‌سازی و رفع این سوالات و همچنین ارائه اطمینان معتبر درباره نبود مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در ایران، گذاشته است. من از ایران می‌خواهم فورا و کاملا با آژانس همکاری کند که شامل فراهم کردن دسترسی مناسب به مکان‌های مشخص شده توسط آژانس می‌شود».

ادعاهای مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حالی است که وی چند روز پیش در مصاحبه با خبرگزاری «رویترز»، مدعی شده بود چنانچه ایران از پاسخگویی به آژانس درباره فعالیت‌های گذشته اتمی در 3 سایت خود توضیح ندهد وارد بحران جدیدی خواهد شد.

بنابراین، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگوی خود 2 ادعا را درباره برنامه هسته‌ای ایران مطرح کرده است. 

ادعای اول آنکه ایران تاکنون هیچ اقدامی در جهت کاهش تعهداتش انجام نداده است. این در حالی است که مقامات دولت از اردیبهشت‌ماه امسال و پس از آنچه آنان، یک سال صبر استراتژیک خواندند، کاهش تعهدات هسته‌ای را در دستور کار خود قرار دادند. در بیانیه ۱۸ اردیبهشت شورای عالی امنیت ملی تصریح شده بود ایران دیگر خود را متعهد به رعایت محدودیت‌های «نگهداری ذخایر اورانیوم غنی‌شده» و «ذخایر آب سنگین» نمی‌داند اما به کشور‌های باقیمانده در برجام ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود بویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی فرصت می‌دهد. در ادامه بیانیه شورای عالی امنیت ملی تاکید شده بود: هر زمان که خواسته‌های ما تامین شود، ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.

در ادامه این روند، ایران روز دوشنبه ۱۶ تیر گام دوم کاهش تعهدات هسته‌ای خود را در واکنش به نقض آشکار برجام از سوی آمریکا و بدعهدی‌های مکرر اروپا، برداشت. طبق بند ۵ برجام، ایران باید تا ۱۵ سال، غلظت اورانیوم غنی‌شده خود را در سطح 67/3 درصد نگه دارد با این حال ایران از یکشنبه ۱۶ تیر ۹۸ در گام دوم کاهش تعهدات هسته‌ای خود، درصد یا خلوص غنی‌سازی اورانیوم را از سقف 67/3 درصد بالاتر برد. اقدامی که به گفته بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در یک روز و به صورت دفعی انجام شد.

2 ماه بعد در راستای کاهش تعهدات هسته‌ای در گام سوم، انجام ۴ اقدام از روز جمعه ۱۵ شهریور شروع شد. «تولید مواد غنی شده از زنجیره‌های تحقیقاتی و عدم اختلاط»، «آغاز گازدهی ماشین «IR6S»  (۷ سال زودتر)»، «آغاز گازدهی به زنجیره ۲۰ تایی ماشین IR6  (2 ماه زودتر)» و «راه‌اندازی زنجیره ۲۰ تایی ماشین IR4» اقدامات ایران در گام سوم کاهش تعهدات هسته‌ای بود.

با همه اینها و با توجه به عدم تغییر در رویکرد اروپایی‌ها برای انجام تعهدات‌شان، 18 آبان گذشته آغاز تزریق گاز به سانتریفیوژها در تأسیسات هسته‌ای فردو در دستورکار قرار گرفت. در نهایت جمهوری اسلامی ایران شامگاه یکشنبه ۱۵ دی‌ماه گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای برجام را به طور رسمی برداشت و تعهدات باقیمانده‌اش در چارچوب برجام از جمله درباره تعداد سانتریفیوژها را کنار گذاشت. دولت گام‌های موسوم به کاهش تعهدات را پس از یک سال و پس از آنکه منتقدان بارها خواستار اقدام عملی نسبت به عهدشکنی طرف مقابل شدند، در دستور کار قرار داد. با این حال مدیرکل آژانس اعلام کرده است که ایران برخلاف اعلامیه‌ای که منتشر کرده، تغییری در برنامه هسته‌ای خود نداده است.  البته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چندی پیش در گزارش خود درباره برنامه هسته‌ای ایران اعلام کرده بود ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران ۵ برابر محدودیت تعیین‌شده در برجام شده است. بنابراین آنچه مشخص است ایران فراتر از تعهدات برجامی اقداماتی را انجام داده اما منظور مدیرکل آژانس این است که ایران اقدامات درج شده در اطلاعیه گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای را عملیاتی نکرده است. 

در اطلاعیه ایران درباره گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای آمده بود که ایران دیگر «با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست». بنابراین ایران همچنان اصلی‌ترین محدودیت‌ها بر سر برنامه هسته‌ای خود را حفظ کرده است. 

ادعای دیگر مدیرکل آژانس انرژی اتمی این بود که ایران به بازرسان آژانس اجازه دسترسی و نظارت بر برخی مکان‌ها را نمی‌دهد. این ادعای آژانس در حالی مطرح می‌شود که ایران بر اساس تعهدات برجام شدیدترین سامانه نظارتی و بازرسی را پذیرفته است. رافائل گروسی نیز گفته است تغییری در سطح همکاری ایران با آژانس درباره راستی‌آزمایی و نظارت بر فعالیت‌هایش ذیل برجام مشاهده نکرده است. اما او معتقد است ایران باید بر اساس پادمان اجازه دسترسی به بازرسان برای حضور و بازرسی درباره مکان‌های مدنظر آژانس را بدهد. این در حالی است که آژانس برای نظارت بر اماکن یا تاسیساتی که خارج از برنامه هسته‌ای ایران هستند باید علت نظارت را به طرف ایرانی بگوید و با طرف ایرانی به یک توافق و مدالیته برای نظارت و بازرسی دست پیدا کند. 

ایران همواره از بازرسی‌های بی‌مورد از تاسیسات و اماکن سری‌اش توسط آژانس آسیب خورده است، بویژه آنکه جاسوسی برخی بازرسان آژانس به نفع سرویس‌های برخی کشورهای غربی از حد احتمال و شائبه فراتر رفته و اثبات شده است. علاوه بر این تجربه نشان داده است آژانس از حربه نظارت‌ها برای فشار بیشتر به ایران بهره می‌برد و هر چند اماکن و تاسیسات مورد بازرسی تایید‌کننده اقدامی خارج از چارچوب صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران نیستند با این حال در نتیجه این بازرسی‌ها و دامن زدن به شائبه‌ها و شایعات رسانه‌ای هجمه‌ای چند ماهه علیه ایران در موضوع هسته‌ای راه می‌افتد که محصول این پروپاگاندا در نهایت تندتر شدن لحن بیانیه شورای حکام علیه ایران می‌شود. 

بنابراین منطق بازرسی از اماکن مورد ادعای آژانس باید توسط مسؤولان آژانس به طرف ایرانی منتقل شود و در صورت موجه بودن دلایل می‌توان مقدمات همکاری و همراهی با آژانس را فراهم آورد. البته این بدان معنا نیست که مقامات دولتی اجازه حضور بازرسان آژانس را بدهند، بلکه می‌توانند به سوالات مدنظر آژانس بدون حضور بازرسان پاسخ دهند. آژانس نباید نقش پیاده‌کننده سیاست‌ها و نقشه‌های رژیم صهیونیستی و آمریکا را داشته باشد.