سینماها تعطیل است؛ نه‌تنها در ایران که در همه کشورهای درگیر کرونا. اکران فیلم‌های مهم‌ترین کمپانی‌های فیلمسازی یکی پس از دیگری به تعویق می‌افتد. برخی دیگر از کمپانی‌های فیلمسازی گفته‌اند هیچ چشم‌اندازی برای اکران فیلم‌های‌شان ندارند. در ایران هم از آغاز شیوع ویروس کرونا سینماها تعطیل اعلام شد. به گزارش «وطن امروز»، تعطیلی طولانی‌مدت سینماها در دنیای امروز شاید یادآور تعطیلی‌های گسترده در خلال جنگ دوم جهانی باشد اما این بار نه در صرفا چند کشور درگیر جنگ که در همه جای جهان. این بار اما ظرفیت و امکان دیگری وجود دارد که می‌تواند خلأ سینما را پرکند؛ فضای مجازی که پهنه گسترده‌ای برای فعالیت دارد. این روزها و با جدی شدن مسأله افزایش محدودیت‌ها و به تعویق افتادن تاریخ بازگشایی سینماها شنیده‌هایی از مهیا کردن شرایط اکران فیلم‌های سینمایی در فضای اینترنت وجود دارد. علیرضا داوود‌نژاد در روزهای ابتدایی سال در یادداشتی پیرامون «وی او دی ملی» با عنوان «از پیشگیری از کرونا تا امنیت سینما» نوشت: «از مجموعه فیلم‌هایی که در سالن‌های سینما به نمایش درمی‌آیند، معمولا ۲۰ درصد آنها به سود و سرمایه اولیه خود دست پیدا می‌کنند و ۸۰ درصد دیگر این فیلم‌ها غالبا به سرمایه اولیه خود نیز دست ‌پیدا نمی‌کنند و معمولا با شکست تجاری از اکران در سالن‌های سینما پایین می‌آیند و روانه بخش‌های دیگر بازار نمایش می‌شوند».

وی در ادامه این یادداشت آورده بود: «از 6 بخش بازار عرضه و نمایش سینمای ایران (سالن‌های سینما، شبکه نمایش خانگی، شبکه‌های تلویزیونی، کانال‌های ماهواره‌ای، سایت‌های اینترنتی، نهادهای خدماتی مثل وسایل حمل‌و‌نقل مسافری اعم از جاده‌ای و ریلی و هوایی و دریایی و اماکنی نظیر هتل‌ها و بیمارستان‌ها و باشگاه‌ها و کلوب‌ها و...) تنها بخشی که نسبتا امن و قابل نظارت است، بخش سالن‌های نمایش است که آن هم با شیوع کرونا به تعطیلی کشیده شده و اکنون بیش از 100 فیلم جدید و آماده نمایش را در پشت درهای بسته زمینگیر کرده است. در چنین شرایطی که بیشتر در خانه ماندن مردم به یک ضرورت ملی تبدیل شده و به ناگزیر ‌باید برای این اوقات فراغت تحمیلی چاره‌اندیشی کرد و به روزها و هفته‌های ‌پیاپی پیش رو اندیشید که سر می‌رسند و کوچک و بزرگ و ‌پیر و جوان را در گذر ملال‌آور ایام با تعلیق و اضطراب و افسردگی و خشم درگیر می‌کنند، از جمله چاره‌اندیشی‌هایی که می‌تواند به مردم یاری برساند و آنها را که این روزها بیش از هر زمان دیگری به شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای روآورده‌اند سرگرم کند، استفاده کردن از 100 فیلم سینمایی جدید و آماده است که سرازیر شدن آنها به یک شبکه ملی و سراسری دی‌وی‌دی و رساندن آنها به خانه‌های مردم، به نمایش خانگی رونقی چشم‌گیر و فوق‌العاده می‌دهد و به ماندن مردم در خانه‌ها کمکی اساسی می‌کند».

داوود‌نژاد درباره راه‌اندازی سامانه نمایش فیلم‌های سینمایی در اینترنت نوشته است: «راه‌اندازی «وی او دی» ملی و رساندن فیلم‌های سینمایی جدید و پرآوازه به مردم مشتاق و علاقه‌مند علاوه بر آنکه در این شرایط بحرانی اقدامی موثر در خلوت کردن خیابان‌ها و افزایش امر پیشگیری از ابتلای مردم به کروناست، فرصتی است که امنیت به بازار سینما بازگردانده شود و دست جریان تکثیر و نمایش‌های غیرقانونی نیز از تاراج مخاطبان و دارایی‌های سینمای ایران کوتاه شود. اینک وظیفه مدیران دولتی و صنفی است که به یاری «حلقه تیمار و پرستاری و درمان» بپیوندند و با راه‌اندازی «وی او دی ملی» و روانه کردن ده‌ها فیلم تازه و آماده نمایش به خانه‌های مردم گامی موثر در بهبود اوضاع بهداشت و درمان بردارند و برای تامین امنیت در حوزه بازار کالاهای فرهنگی نیز دست به اقدامی اساسی و گره‌گشا بزنند». کارگردان مصائب شیرین در آن یادداشت که در ایسنا منتشر شده بود، آورده است: «تاسیس «وی او دی ملی» جز به بازار سیاه محصولات دیداری- شنیداری، به هیچ کسب‌و‌کار دیگری از جمله سینماداری و شرکت‌های خصوصی وی او دی زیانی نمی‌رساند، بلکه با افزایش ده‌ها میلیونی مخاطبان و ایجاد شفافیت در آمار و ارقام به رقابت سالم و رونق بیشتر کسب‌و‌کار آنها نیز مدد می‌رساند».

حالا و پایان یافتن تعطیلات قرنطینه‌ای برای بسیاری از صنوف و بخش‌های اقتصادی، تکلیف سرمایه‌هایی که برای تولید فیلم‌های سینمایی هزینه شده‌اند، مشخص نیست، اگر چه شنیده‌هایی در رابطه با راه‌اندازی سامانه‌ای که داوود‌نژاد از آن صحبت کرد، وجود دارد. ابراهیم داروغه‌زاده دبیر 3 دوره اخیر جشنواره فیلم فجر بتازگی در گفت‌وگو با فارس، درباره جبران خسارت‌های وارده به سینما گفته است: «جز کارمندان دولت، تقریبا تمام مشاغل و کسب‌و‌کارها از جمله سینماگران و سینماداران دچار خسارت‌هایی شده‌اند که دولت با توجه به امکانات و توان مالی حتما برنامه‌هایی برای جبران خواهد داشت. سازمان سینمایی هم برنامه‌هایی برای این مهم داشت که قبل از عید نوروز در سایت سازمان اعلام شده است». 

داروغه‌زاده نیز درباره اهمیت ورود VOD برای کمک به سینما تاکید کرده است: «مهم‌ترین کاری که می‌شود برای کمک به اقتصاد سینما و همزمان سرگرمی مردمی که در خانه مانده‌اند انجام داد، حمایت و گسترش سامانه‌های پخش فیلم اینترنتی است. اگر «وی او دی»های دارای مجوز دولت، با کمک تبلیغات گسترده رسانه ملی و بهینه شدن زیرساخت‌های اینترنتی بتوانند تعداد مشترکان خود را به عدد حداقل ۵ میلیون مشترک برسانند، بسیاری از مشکلات اقتصادی سینما و اکران حل خواهد شد و خانواده‌های ایرانی هم در کنار تلویزیون و سالن سینما یک امکان مناسب جدید برای تماشای فیلم‌های منتخب خود خواهند داشت. این موضوع در نهایت سهم شبکه‌های ماهواره‌ای را از سبد مصرف محصولات هنری خانواده‌های ایرانی کمتر خواهد کرد».

روز گذشته اما گفت‌وگویی در این رابطه منتشر شد که گمانه‌زنی‌ها را برای نمایش فیلم‌های سینمایی آماده اکران در فضای آنلاین جدی‌تر کرده است، به نحوی که ممکن است تعدادی از فیلم‌های حاضر در سی‌و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر طی هفته‌های آتی اکران آنلاین را در شرایط کرونایی تجربه کنند. روز گذشته رئیس انجمن صنفی سامانه‌های «وی او دی» و «‌ای پی‌ تی ‌وی» از ارائه طرح اکران اینترنتی فیلم‌های به نمایش درنیامده به سازمان سینمایی خبر داد.

محمد صراف با اشاره به تعطیلی سینماها به ایلنا گفت: «طرحی را آماده و به معاونت علمی ریاست‌جمهوری، سازمان سینمایی و همچنین به سیدضیاء هاشمی به نمایندگی از شورای عالی تهیه‌کنندگان ارائه کرده‌ایم که بر اساس آن فیلم‌های اکران نشده که تمایل دارند، می‌توانند در بستر اینترنت به نمایش درآیند». وی ادامه داد: «در این طرح با نام «سینما آنلاین» که روی بستر فیلم‌نت و سیار پلتفرم‌ها اجرا می‌شود، فیلم‌ها و آثار سینمایی که اکران نشده‌اند به شکل سانس‌بندی بلیت‌فروشی می‌شود و مخاطبان فقط با خرید بلیت و به‌ صورت آنلاین می‌توانند فیلم‌ها را تماشا کنند». صراف درباره جزئیات این طرح افزود: «در این طرح هر مخاطب در یک سانس مشخص بلیت خود را می‌خرد و فقط می‌تواند فیلم مورد نظرش را در همان سانس و به ‌صورت آنلاین تماشا کند و امکان دانلود نخواهد داشت. حتی اگر مخاطب بتواند فیلم را دانلود کند، به دلیل رمزگذاری‌های انجام شده، فایل دانلود شده قابل اجرا نخواهد بود». صراف در پاسخ به این سوال که آیا اجرای این طرح این خطر را ایجاد نمی‌کند که مثلا از روی تلویزیون فیلمبرداری شود یا فیلم‌ها به صورت غیرمجاز به نمایش درآیند؟ گفت: «چنین مشکلاتی در تمام دنیا وجود دارد و حتی نت‌فیلیکس اعلام کرده حدود 20 درصد آثارش در سال گذشته به صورت غیرمجاز عرضه شده است. اما ما از لحاظ فنی، زیرساختی را فراهم آورده‌ایم که این آثار فقط به ‌صورت آنلاین قابل نمایش باشد».

پیش‌بینی‌های متفاوتی از اقبال یا عدم اقبال به این طرح مطرح شده است اما تجربه کنسرت‌های آنلاین نیز مدنظر تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان قرار گرفته و گفته شده در 3 روز ابتدایی 5 میلیون نفر مخاطب این اتفاق بوده‌اند.