احسان سالمی: 2 سال پیش وقتی در جریان برگزاری مراسم اسکار «استیون اسپیلبرگ» به حضور آثار تولید شده توسط کمپانی‌های اینترنتی در جمع مدعیان جوایز سینمایی اسکار اعتراض کرد، هیچ‌کس فکر نمی‌کرد زمانی برسد که تنها راه نجات سینما از مسیر همین کمپانی‌های اینترنتی بگذرد! کمپانی‌هایی که طی این سال‌ها هر چند رشد کردند اما در مدت اخیر و به ‌واسطه بزرگ‌ترین قرنطینه تاریخ بشر حالا یک‌تنه بازار محصولات نمایشی را در دست گرفته‌اند.

 

* نتفلیکس بزرگ‌ترین برنده کرونا

بر اساس آنچه واشنگتن‌پست گزارش کرده، قرنطینه خانگی مردم در بسیاری از نقاط جهان به دلیل بحران جهانی شیوع ویروس کرونا موجب شده سرویس اینترنتی نتفلیکس در 3 ماه نخست سال ۲۰۲۰ رکورد 8/15 میلیون کاربر جدید را ثبت کند و شمار کاربران خود را در سراسر جهان به ۱۸۳ میلیون نفر ارتقا دهد. کمپانی نتفلیکس پیش از این پیش‌بینی کرده بود در این بازه زمانی 7 میلیون کاربر جدید اضافه کند. البته قطعا این روند رو به رشد در ادامه نیز با همین سرعت و شدت ادامه پیدا نخواهد کرد و قطعا در صورت بازگشایی سینماها سرعت رشد آن کاسته خواهد شد؛ آنچنان که «رید هستینگز»- بنیانگذار نتفلکیس- در نامه‌ای خطاب به سهامداران با اشاره به بحرانی که کرونا برای همه مردم جهان ایجاد کرده به افزایش موقتی شمار کاربران نتفلیکس اعتراف کرده و گفته با پایان قرنطینه خانگی از شتاب رشد کاربران کاسته می‌شود.

 

* جمع مدعیان جمع می‌شود!

شبکه نتفلیکس در حالی عملکرد موفقی را به ثبت رسانده که از اواخر سال ۲۰۱۹، اپل و دیزنی‌پلاس نیز به عنوان سرویس‌های رقیب کار خود را آغاز کردند و «ان‌بی‌سی یونیورسال» و «وارنرمدیا» نیز امسال وارد میدان خواهند شد. در واقع حالا نه فقط نتفلیکس، بلکه انبوهی از کمپانی‌های اینترنتی و سرمایه‌گذاران مختلف وارد کارزار تولید و عرضه محصولات نمایشی شده‌اند. شبکه «اپل تی‌وی» سال گذشته با ساخت چند سریال مهم و پرمخاطب از جمله «دیدن» و «شو صبحگاهی» توانست در همان مرحله اول نظر مثبت بسیاری از مخاطبان را به خود جلب کند. دیزنی‌پلاس هم با استفاده از ظرفیت انحصاری تولید آثاری در ارتباط با ابرقهرمان‌ها و فروش بالای این آثار در گیشه سینماها طی چند سال اخیر سعی کرده سهم منحصربه‌فرد خود را در این بازار تعریف کند؛ سهمی که اگر بخواهد همچون نتفلیکس گسترده‌تر شود، باید از مسیر تولید آثار کم‌هزینه اما پرمخاطب ‌بگذرد؛ راهی که نتفلیکس با آثاری همچون «روما» طی کرد و اتفاقا در فصل جوایز سینمایی هم بشدت با استقبال روبه‌رو شد.

 

* دعوا بر سر استقلال سینما

اما چرا استریم‌ها از جمله نتفلیکس و به طور کلی مسیر اکران آنلاین توانست پله پله خود را در کنار آثار سینمایی بالا بکشد؟ واقعیت آن است که اصلی‌ترین پاسخ به این سوال را باید در همان عبارت معروف کمپانی نتفلیکس خطاب به منتقدانش جست‌وجو کرد: «فیلم‌هایی می‌سازیم که بقیه نمی‌سازند». البته نباید از این نکته نیز غافل شد که حضور کمپانی‌های اینترنتی در عرصه تولید و تغییر بازار اکران آثار سینمایی به سمت اکران آنلاین در نهایت نتیجه‌ای جز تغییر اکوسیستم اقتصادی سینما ندارد؛ موضوعی که استقلال و هویت سینما به‌عنوان محلی برای نمایش فیلم را بشدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. اصل اعتراض فیلمسازانی همچون اسپیلبرگ نیز به همین موضوع است و آنها اساساً این قبیل آثار را برای همان مدیوم تلویزیون می‌دانند نه سینما. با این همه این روش مزایایی نیز دارد که اصلی‌ترین آن آزادی مخاطب برای دیدن یک اثر در هر زمان و هر جایی است که او بخواهد؛ مسیری که نه فقط سیستم سنتی پخش فیلم، بلکه قطعا جریان فیلمسازی کلاسیک را هم دستخوش تغییر خواهد کرد.

 

* آینده سینمای جهان در گرو استریم‌ها

هر چند نباید به همین راحتی بی‌خیال اکران آثار در سینماها شد و قطعا در آینده نه چندان دور وضعیت بازگشایی سینماها نه فقط در ایران، بلکه در سایر نقاط جهان روشن خواهد شد و سینماها نیز پس از مدتی با رعایت پروتکل‌های لازم کار خود را آغاز خواهند کرد اما بدون شک تجربه جهان در مواجهه با اکران آنلاین و همچنین ظرفیت تماشای آثار به شکل اینترنتی و از طریق استریم‌ها که در این مدت به شکلی جدی‌تر دنبال شد، باعث تغییراتی اساسی در نظام اکران آثار در سطح سینمای جهان خواهد شد. بعید نیست در آینده نه چندان دور سرمایه‌گذاری اغلب فیلمسازان بر بالاتر رفتن فروش آثار از طریق اکران آنلاین به جای اکران سینمایی باشد اما واقعیت آن است که در نهایت هیچ چیز جای لذت تماشای فیلم در سینما و بر پرده بزرگ را نمی‌گیرد.

***