عباس اسماعیل‌گل: حرف و حدیث‌ها پیرامون سرنوشت نمایشگاه کتاب 99 زیاد است. برخی از تعطیلی قطعی نمایشگاه و برخی دیگر از به تاخیر افتادن آن خبر می‌دهند. ایوب دهقانکار، دبیر شورای سیاست‌گذاری و سخنگوی سی‌و‌سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که همزمان به عنوان مشاور اجرایی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران مشغول به فعالیت است، در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره اخبار ضد و نقیض رسانه‌های مختلف کشور درباره سرانجام نمایشگاه کتاب تهران در سال 99 و همچنین وضعیت نابسامان بازار نشر در دوران کرونا گفت.

***

* آقای دهقانکار! چند روز پیش در رسانه‌های مختلف و به نقل از منابع آگاه اعلام شد امسال به طور قطع نمایشگاه کتاب تهران برپا نمی‌شود، حتی شبکه‌های مختلف رسانه ملی هم این خبر را بارها اعلام کردند، بالاخره باید پرونده سی و سومین نمایشگاه کتاب تهران در سال 1399 را بسته بدانیم؟

خیر! به‌رغم گمانه‌زنی‌ها و اطلاع‌رسانی‌های مختلفی که از سوی رسانه‌ها و ناشران در فضای مجازی در این ‌باره مطرح می‌شود، باید گفت تا این لحظه هیچ خبری به صورت رسمی و قطعی درباره سرنوشت نمایشگاه کتاب تهران از سوی شورای سیاست‌گذاری نمایشگاه در سال جاری اعلام نشده است و هنوز هیچ تصمیمی برای عدم برپایی نمایشگاه کتاب تهران نگرفته‌ایم و در صورت صدور مجوز از سوی ستاد ملی مبارزه با کرونا، برای برپایی نمایشگاه در طول سال برنامه‌ریزی خواهیم کرد. 

نمایشگاه کتاب تهران به لحاظ وجهه چندوجهی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و بین‌المللی که دارد، ارزش این را دارد که برای برپایی‌اش مدتی را صبر کنیم تا ببینیم شرایط چگونه پیش خواهد رفت مجددا تاکید می‌کنم شورای نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران کاملا تابع تصمیمات ستاد ملی کروناست، زیرا حفظ سلامت مردم و ناشران برای ما از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. 

 

* به هر حال مشخص نیست کی تصمیم نهایی خود را برای برپایی یا عدم برپایی سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران خواهید گرفت و این صبر شما تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟

اگر کرونا به عنوان میهمان ناخوانده وجود نداشت، این روزها با یار مهربان مشغول وقت‌گذرانی بودیم. در ماه نخست سال به سر می‌بریم و زمان زیادی تا پایان سال داریم و امیدواریم نمایشگاه کتاب را به‌ صورت حضوری و فیزیکی شاهد باشیم اما مسلما این صبر هم خیلی طولانی نخواهد بود و تلاش خواهیم کرد پس از ماه مبارک رمضان و اواخر خردادماه با جمع‌بندی همه‌جانبه و نظر ستاد ملی مقابله با کرونا تصمصم نهایی خود را بگیریم. 

 

* جناب دهقانکار! طی چند سال اخیر و با افزایش بی‌رویه قیمت کاغذ، ناشران بخش‌های خصوصی وضعیت اسفناکی را سپری می‌کنند و برخی از آنها به تعطیلی کشیده شده‌اند. اوضاع کرونایی جامعه هم بر مشکلات اقتصادی ناشران اضافه کرد و این روزها وضعیت نشر بسیار نابسامان است؛ در این ‌باره توضیح می‌دهید؟

بله! متاسفانه با شیوع ویروس کرونا، ناشران هم مانند سایر مشاغل و کسب‌و‌کارها بسیار آسیب دیده‌اند و باید برای حل مشکلات آنان راهکارهای اساسی اندیشیده شود که این موارد همگی در بسته حمایتی وزارت ارشاد از کسب‌و‌کارهای آسیب‌دیده در دوران کرونایی، لحاظ خواهد شد که جزئیات آن در این مقال نمی‌گنجد. اما با تعطیلی اجباری کتابفروشی‌ها و محدود شدن خرید کتاب‌ها به صورت فیزیکی،  نهادهای مختلف به فکر پرکردن اوقات خانه‌نشینی مردم افتادند و در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز چیزی بهتر از کتاب برای پرکردم اوقات فراغت مردم نیافتیم، بنابراین با همکاری مرکز فناوری رسانه‌های دیجیتال و ناشران الکترونیک کشور دست به‌ کار شدیم و ناشران الکترونیک توانستند عملکرد موفقی را پشت سر بگذارند و امسال یکی از بهترین سال‌های پویش کتاب بود که کتاب‌های کودک و بزرگسال را با تخفیفات ۸۰ و ۷۰ درصدی به دست مخاطبان رساندیم و خوشبختانه شاهد استقبال خوب مردم از خرید کتاب‌های الکترونیک در این ایام بودیم و امیدوارم تا حدودی توانسته باشیم به وظیفه ذاتی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد مبنی بر رونق کتابخوانی در کشور عمل کرده باشیم. 

 

* اما برخی از همین ناشرانی که طی سال‌های اخیر آسیب دیده‌اند، چشم امیدشان به نمایشگاه کتاب تهران بود تا با حضور در این نمایشگاه و فروش آثارشان تا حدودی هزینه‌های‌شان جبران شود؛ در صورت عدم برپایی نمایشگاه کتاب تهران، چه راهکارهایی برای جبران این مسأله اندیشیده‌اید؟

همچنان معتقدم برپایی نمایشگاه کتاب تهران لطف دیگری دارد اما ما هم بیکار ننشسته‌ایم و همزمان برای استفاده از طرح‌های حمایتی وزارت ارشاد در صورت عدم برپایی نمایشگاه در حال جمع‌بندی و برنامه‌ریزی هستیم تا در صورت اعلام قطعی عدم برپایی نمایشگاه در سال جاری، این طرح‌ها را عملیاتی کنیم. 

 

* امکانش هست درباره جزئیات این طرح‌ها توضیح دهید؟

به هر حال وزارت ارشاد و خانه کتاب به عنوان 2 نهاد اصلی حوزه کتاب وظیفه دارند حالت‌های جایگزین نمایشگاه کتاب تهران را برای ناشران آسیب دیده در نظر بگیرند و قطعا سیاست حمایتی وزارت ارشاد بر این است که در صورت عدم برپایی نمایشگاه، حالت‌های جایگزین را در نظر بگیریم که یکی از پیشنهادات برپایی مجازی نمایشگاه کتاب است که این موضوع به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد. 

یکی دیگر از طرح‌های پیشنهادی اصلی در این‌ باره تزریق یارانه اضافی به ناشران مختلف است که سعی می‌شود این یارانه از بودجه برپایی نمایشگاه کتاب تهران تامین شود و پیشنهادات دیگر که اگر اجازه بدهید به خاطر مشخص نشدن جزئیات، سخنی به میان نیاورم و ان‌شاءالله به محض قطعی شدن شرایط در این‌باره اطلاع‌رسانی دقیق خواهد شد. 

 

* در پایان درباره برنامه‌های معاونت فرهنگی ارشاد از حمایت از کتابفروشی‌های آسیب دیده توضیح می‌دهید؟

در تلاش هستیم طرح‌های فصلی بهاره و پاییزه را برای کتابفروشی‌ها به اجرا در آوریم و همچنین طرح‌هایی درباره پرداخت یارانه به کتابفروشی‌های آسیب دیده هم‌اکنون در دست بررسی است که بزودی جزئیات آن اطلاع‌رسانی خواهد شد.