طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، بین 87/2 تا 43/6 میلیون نفر از شاغلان فعلی، متأثر از شیوع کرونا شغل خود را از دست خواهند داد. طبق این گزارش، بهینه‌ترین شیوه مقابله با آثار اقتصادی کرونا، اولویت قرار دادن حمایت از خانوار برای تأمین معیشت است. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با انتشار گزارشی با عنوان «درباره مقابله با شیوع ویروس کرونا (۴۰) ارزیابی ابعاد اقتصاد کلان شیوع ویروس کرونا (ویرایش اول)»، اعلام کرد: حمایت از بنگاه ضریب اصابت پایینی به دهک‌های پایین درآمدی دارد. بهینه‌ترین شیوه حمایت که بتواند موفقیت طرح فاصله‌گذاری اجتماعی را تضمین کند، در شرایط فعلی اولویت قرار دادن حمایت از خانوار برای تأمین معیشت است.

 

* پیش‌بینی بیکار شدن حداقل 87/2 میلیون نفر

نتایج بررسی‌های این مطالعه نشان می‌دهد تحت سناریوهای مختلف بین 5/7 تا 11 درصد از ستانده اقتصاد در نتیجه شیوع ویروس کرونا کاهش خواهد یافت. همچنین بین 2 میلیون و 870 هزار تا 6 میلیون و 431 هزار نفر از شاغلان فعلی، متأثر از شیوع ویروس شغل خود را از دست خواهند داد.

 

* دقت پایین اصابت حمایت‌ها به بنگاه‌ها نسبت به دهک‌های پایین درآمدی

ارزیابی آثار اقتصادی شیوع ویروس کرونا بر وضعیت معیشت خانوار نشان می‌دهد هرچند همه گروه‌های درآمدی از وضعیت جدید متأثر خواهند شد اما تأثیرپذیری دهک‌های پایین‌(محروم‌تر) بیشتر خواهد بود. بررسی وضعیت اشتغال دهک‌های پایین نشان می‌دهد، در حالی که حدود 73 درصد از خانوارهای دهک اول و 83 درصد از خانوارهای دهک دوم دارای حداقل یک نفر شاغل هستند اما تنها حدود 13 درصد از خانوارهای دهک اول و 24 درصد از خانوارهای دهک دوم، هزینه بیمه بازنشستگی در سال 1397 را پرداخت کرده و تحت پوشش بیمه (غیردرمانی) هستند. این در حالی است که این نسبت در دهک دهم (ثروتمندتر) 35 درصد است. این موضوع به آن معناست که حمایت از بنگاه به صورت بخشودگی سهم بیمه کارفرما و کارگر یا حمایت‌هایی از نوع پرداخت بیمه بیکاری، ضریب اصابت پایینی به دهک‌های پایین درآمدی داشته و بیشترین حمایت را از دهک‌های متوسط و بالا به‌عمل خواهد آورد. این نکته زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که توجه داشته باشیم هرگونه حمایتی در شرایط فعلی، به احتمال زیاد از منابع تورم‌زا تأمین شده و در نتیجه به قیمت تحمیل تورم به اقتصاد خواهد بود. بنابراین اگر حمایت‌ها معطوف به نیروی کار رسمی باشد، بخش زیادی از نیروی کار که عمدتاً در دهک‌های پایین درآمدی قرار دارند، بی‌بهره خواهند بود. در این صورت نتیجه این خواهد شد که از دهک‌های میانی و بالایی با هزینه تحمیل تورم به کل جامعه و بویژه دهک‌های پایینی، حمایت کرده‌ایم.

 

* «حمایت از خانوار» بهینه‌ترین روش مقابله با آثار اقتصادی کرونا

بنابراین بهینه‌ترین شیوه حمایت که بتواند موفقیت طرح فاصله‌گذاری اجتماعی را تضمین کند در شرایط فعلی، اولویت قرار دادن حمایت از خانوار برای تأمین معیشت است. این حمایت می‌تواند به‌صورت پلکانی باشد، یعنی به‌جای آنکه بخشی از جامعه مشمول دریافت حمایت شده و بخشی حذف شوند، میزان حمایت براساس درآمد، از حدی بالاتر از مقادیر تعیین شده، به‌صورت پلکانی کاهش یابد. اجرای این نوع از حمایت با استفاده از پایگاه رفاه ایرانیان (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) و با پذیرش درصدی از خطا، قابل انجام است. در صورت اصرار بر وجود حمایت مستقیم از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط و اصناف و مشاغل آسیب‌دیده از کرونا، مناسب‌تر آن است که این حمایت‌ها مبتنی بر داده‌ها و اطلاعات منتج از عملکرد آنها و به‌طور خاص براساس اطلاعات پایانه‌های فروشگاهی (POS) این مشاغل صورت گیرد.