گروه سیاسی: سناریوی جدید آمریکا علیه ایران که قصد دارد خود را عضوی از برجام معرفی و با این راهکار از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران جلوگیری کند، واکنش منتقدانه مسؤولان برخی کشورها و بسیاری از کارشناسان را در پی داشت.

به گزارش «وطن امروز»، سناریوی جدید آمریکا علیه ایران مورد توجه رسانه‌ها و کارشناسان قرار گرفته است. روز دوشنبه روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز گزارش داد وزیر خارجه آمریکا به دنبال یک استدلال حقوقی است تا نشان دهد کشورش همچنان عضوی از توافق هسته‌ای است و از این طریق برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران اعمال فشار کند. 

ماجرا از این قرار است که بر اساس قطعنامه 2231 که در جریان مذاکرات برجام به تصویب رسید، تحریم‌های تسلیحاتی ایران باید 17 اکتبر 2020 /  26 مهرماه 99 برداشته شود. نزدیک شدن به این زمان موعود، آمریکا را به دست و پا زدن واداشته است تا هرطور شده از لغو این تحریم جلوگیری کند؛ تصمیمی که موجی از اظهارنظر‌ها و واکنش‌های منفی و منتقدانه را در سطح جهان در پی داشت.

در همین راستا روز گذشته محمدجواد ظریف در گفت‌وگوی تلفنی با لاوروف، همتای روس خود به بررسی تصمیم اخیر آمریکا برای جلوگیری از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران پرداخت. طرفین در این گفت‌وگو تصمیم آمریکا را «متوهمانه»، «مردود» و «غیرعملی» ارزیابی کردند. 

میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه در  سازمان‌های بین‌المللی در وین نیز در واکنش به تصمیم اخیر آمریکا علیه ایران، در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: نتیجه اصلی سیاست فشار حداکثری آمریکا (درباره ایران) چه بوده است؟ آیا اکنون زمان آن نرسیده است که آمریکا در تصمیمات واقعا غیرسازنده خود تجدیدنظر کند؟

اولیانوف در توئیتی دیگر نیز در پاسخ به یک کارشناس آمریکایی که گفته بود «تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران باید بازگردانده شود»، خاطرنشان کرد: تکرار یک داستان قدیمی که نتیجه‌ای هم نداشته است. سیاست فشار حداکثری وضعیت را برای تمام طرف‌ها از جمله آمریکا سخت‌تر و سخت‌تر می‌کند.

اما این تنها روس‌ها نبودند که علیه سناریوی جدید آمریکایی‌ها علیه ایران موضع گرفتند، بلکه بسیاری از رسانه‌ها و کارشناسان آمریکایی نیز به این تصمیم واکنش نشان دادند. 

«ریچارد هاس» رئیس شورای روابط خارجی آمریکا در واکنش به ادعاهای کاخ سفید که هنوز خود را از طرف‌های برجام معرفی می‌کند و با همین ادعا به دنبال ضربه زدن به ایران است، در پیامی توئیتری نوشت: همان‌طور که وزیر اسبق خارجه آمریکا «جیمز بیکر» می‌گفت، از این نمد کلاهی بافته نمی‌شود. رئیس شورای روابط خارجی آمریکا در این باره ادامه داد: آمریکا در خروج یکجانبه از برجام عجولانه عمل کرد. اکنون با پیشبرد این طرح (طرح پمپئو) خودمان را بیشتر از ایران منزوی می‌کنیم.

کالین کال، محقق دانشگاه استنفورد و مشاور امنیت ملی «جو بایدن» نیز یکی دیگر از مقامات آمریکایی بود که به تصمیم جدید علیه ایران واکنش نشان داد. وی در پیام توئیتری خود این تصمیم آمریکا را «دغلکارانه» توصیف کرد. کالین کال در این‌باره نوشت: «اینکه [دولت ترامپ] از توافقی در زمان دولت اوباما خارج شد که به طور قابل تصدیقی کارآمد بود و سپس زمانی که این سیاست شکست می‌خورد، از مکانیسمی در آن توافق برای تهدید جهان، بیگانه کردن متحدان‌مان و کارشکنی در همبستگی بین‌المللی استفاده شود، نشان‌دهنده سیاست خارجی دغلکارانه ترامپ است».

گذشته از کارشناسان آمریکایی، برخی رسانه‌های بین‌المللی نیز با زیر سوال بردن مبانی حقوقی و قانونی طرح آمریکا علیه ایران، این طرح را شکست‌خورده و ناموفق قلمداد کردند. 

بر همین اساس خبرگزاری رویترز به نقل از یک دیپلمات سازمان ملل پیش‌بینی کرد این طرح آمریکا علیه ایران با فرض اینکه به شورای امنیت برسد، قطعا در همان زمان مطرح شدن به شکست خواهد انجامید. یـک خبرگزاری فرانسه هم نوشت: دولت دونالد ترامپ به طور مستمر و سرسختانه توافق هسته‌ای با ایران را رد کرده است اما این دولت اکنون تلاش می‌کند تحریم‌های تسلیحاتی (علیه ایران) تمدید شود و برای این کار، به دنبال آن است که بگوید هنوز یکی از طرف‌های برجام است.

این تلاش (دولت ترامپ) با بدبینی متحدان غربی واشنگتن و تردید منتقدان نسبت به آن روبه‌رو شده است که آیا هدف نهایی این کار نابودی کامل توافق هسته‌ای در آخرین مراحل از انتخاب مجدد ترامپ است؟ یک دیپلمات غربی که خواست نامش فاش نشود، در این‌باره اظهار کرد: شما نمی‌توانید یک قطعنامه را انتخاب کنید و بگویید بخش‌هایی از آن را اجرا می‌کنید اما از مابقی آن پیروی نخواهید کرد. خبرگزاری فرانسه در ادامه گزارش خود خاطرنشان کرد: برخی کارشناسان و حتی کسانی که حامی تمدید تحریم تسلیحاتی ایران هستند، بر این باورند که اگر پمپئو بخواهد این کار را از طریق چارچوب برجام انجام دهد، تاثیراتی گسترده‌تر خواهد داشت و ممکن است به نابودی برجام بینجامد.

کلسی داونپورت، رئیس بخش عدم اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات در این‌باره گفته است: اگر پمپئو طرح خود را پیش ببرد، بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، برجام را نابود خواهد کرد.

به گفته او، چنین اقدامی حتی پیامدی به‌مراتب مهم‌تر دارد؛ اینکه موجب می‌شود ایران به تهدیدات خود عمل کند و از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج شود.

داونپورت افزود: این، گامی دیگر در جهت تضعیف اعتبار آمریکاست که مذاکرات آینده با ایران را دشوارتر خواهد کرد و خطر وقوع یک بحران هسته‌ای در منطقه را افزایش خواهد داد. با وجود اینکه در چند روز اخیر بسیاری از رسانه‌ها و کارشناسان بین‌المللی موضعی منفی و منتقدانه علیه تصمیم آمریکا علیه ایران گرفته‌اند، پمپئو، وزیر خارجه آمریکا بی‌توجه به همه این انتقادها و مخالفت‌ها به پیگیری طرح غیرقانونی خود علیه ایران می‌پردازد. وی در تازه‌ترین اقدام ضدایرانی خود در گفت‌وگو با ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه تلاش کرد پرتاب ماهواره نور توسط سپاه را خلاف امنیت جهانی و ناقض قطعنامه‌های سازمان ملل عنوان کند تا بدین ترتیب برای موفقیت تلاش‌هایش برای عدم لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران زمینه‌چینی کند. 

اگرچه اقدامات مقامات آمریکایی برای امتیازگیری از برجام علیه ایران با واکنش ظریف، وزیر امور خارجه مواجه شد اما نباید از این نکته هم غفلت کرد که وضعیت امروز ایران در چالش با آمریکا بر سر لغو شدن یا نشدن تحریم‌های تسلیحاتی ناشی از تصمیمی است که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در روند مذاکرات برجام در این‌باره اتخاذ کرد. 

هنگامی که غربی‌ها در جریان مذاکرات بحث تحریم تسلیحاتی ایران را پیش کشیدند، مقامات چین و روسیه تاکید کردند که تحریم‌های تسلیحاتی ایران باید در همان روز اول اجرای برجام لغو شود اما طرف غربی اصرار داشت لغو این تحریم‌ها موکول به چند سال بعد شود. در کشاکش این 2 نظر، تیم مذاکره‌کننده ایرانی پیشنهاد طرف غربی را پذیرفت که نتیجه این امتیازدهی هم‌اکنون خود را نشان داده است. 

سرگئی ریابکوف، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده روسیه در جریان مذاکرات برجام در این‌باره گفته بود: «این موضوعی پنهان نیست که روسیه طی مذاکرات هسته‌ای حامی رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران در زودترین موعد ممکن بود. ما حتی در مقاطعی پیشنهادهایی را تدوین کردیم که بر اساس آن تحریم تسلیحاتی یک ماه پس از اجرای برجام رفع شود اما نتیجه متفاوت بود».