ساحل عباسی:  آزادسازی سهام عدالت پس از گذشت بیش از یک دهه از تولد آن خبری است که حتی آنهایی را که بازار بورس را از نزدیک نمی‌شناسند به این بازار هدایت خواهد کرد. این اقدام راه را برای ورود ضعیف‌ترین اقشار جامعه به بازار بورس فراهم می‌کند و بر معیشت این قشر هم تاثیرگذار است. در همین راستا «وطن امروز» در گفت‌و‌‌گو با دکتر میثم موسایی، اقتصاددان و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران این موضوع را بررسی کرد.

* * *

* آیا می‌توان واگذاری سهام عدالت به سهامداران آن را در شرایط ویژه اقتصادی امروز حرکتی به نفع طبقات محروم جامعه عنوان کرد؟

واگذاری برخی شرکت‌های دولتی به صورت کلی تحت عنوان سهام عدالت در دنیا مسبوق به سابقه است. به این معنا که دولت‌ها بخشی از ثروت‌های تحت اختیار خود را به منظور گسترش خصوصی‌سازی، بهبود مدیریت و توزیع عادلانه ثروت در میان آحاد جامعه به مردم واگذار می‌کنند. سهام عدالت طرحی بود که در دولت آقای احمدی‌نژاد با موافقت مقام معظم رهبری برای منفعت‌رسانی به بخش کثیری از مردم جامعه اتخاذ شد. با توجه به اینکه مردم برای خرید سهام شرکت‌های دولتی واگذارشده در سهام عدالت پولی پرداخت نکرده بودند، به آنها اجازه خرید و فروش داده نشد. اما آنها می‌توانستند از سود سهام خود در این شرکت‌ها بهره‌مند شوند. فعال‌سازی خرید و فروش و مدیریت مستقیم دارندگان سهام عدالت بر سهام خود در حال حاضر منجر به افزایش حجم سرمایه در گردش در بازار بورس می‌شود و عرضه این سهام در شرایط کرونایی که معیشت بسیاری از خانواده‌ها تحت تاثیر قرار گرفته، می‌تواند کمکی به رفع مشکلات معیشتی خانواده‌ها باشد.

 

* بنابراین باید منتظر هجوم سهامداران عدالت به سمت بازار بورس برای فروش باشیم؟

 وضعیت کرونایی اقتصاد و افت شدید فعالیت اقتصادی، امکان فروش سهام عدالت توسط مالکان آن را افزایش می‌دهد. به هر حال مردم بیش از یک دهه است منتظر مدیریت و در اختیار داشتن سهام عدالت خود هستند. به نظر می‌رسد عرضه سهام عدالت در شرایط کنونی تنگی معیشت مردم، منجر به هجوم به بازار بورس برای فروش سهام می‌شود، بنابراین  احتمالا شاهد کاهش قیمت سهام باشیم.

 

* این موضوع روی شاخص کل بورس نیز تاثیر می‌گذارد؟

مسلما روی سایر شاخص‌های بازار بورس تاثیر می‌گذارد، البته در عمل باید منتظر وقایع آتی در بازار بورس باشیم. وقتی مردم مالک سهام عدالت و سود آن شده‌اند به این معناست که حجم بزرگی از عرضه سهم به صورت عمومی در بازار بورس مبادله خواهد شد. در شرایط کنونی تعداد زیادی از سرمایه‌داران خرد تا متوسط به دلیل اشباع بازار و کاهش جذابیت‌های بازارهایی چون طلا، ارز، خودرو و مسکن و خارج کردن سپرده‌های بانکی از بانک به دلیل کاهش سود بانکی به بازار بورس روی آورده‌اند. قطعا رویکرد به بازار بورس کار بسیار درستی است؛ چرا که سرمایه‌گذاری در بازار بورس اکنون کم‌خطرترین و بهترین راه برای سرمایه‌گذاری است، مشروط به اینکه بر اساس واقعیت‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری انجام شود. 

 

* آیا اینکه دولت در حال حاضر از ظرفیت بازار بورس برای تامین کسری بودجه خود استفاده می‌کند درست است؟

به هر حال دولت برای تامین کسری بودجه خود مردم را تشویق به سرمایه‌گذاری در بورس می‌کند. برای دولت بهترین و کم‌خطرترین راه تامین کسری بودجه استفاده از ظرفیت بازار بورس است.

 

* شما هم موافق این موضوع هستید که ورود مردم به بازار سرمایه می‌تواند آغازی بر فرهنگ‌سازی پس‌انداز و آشنایی با بازار بورس باشد؟

آزادسازی سهام عدالت علاوه بر کمک به تامین معیشت دهک‌های پایین جامعه، حرکت خوبی برای فرهنگ‌سازی پس‌انداز در جامعه است. اگر مردم فرهنگ پس‌انداز و خرید سهام را بیاموزند، با مدیریت صحیح دولتی می‌توان منتظر روزهای خوبی در پیش روی تولید بود. آموزش مردم برای ورود به بازار بورس امر بسیار مهمی است؛ چرا که متضرر شدن سرمایه‌های خرد موجب سرخوردگی مردم از سرمایه‌گذاری در بازار بورس و سرشکستگی دولت می‌شود. از این رو لازم است دولت با اتخاذ تدابیری برای جلوگیری از سقوط ارزش سهام، مانع از رویگردانی مردم از این بازار شود تا تقاضای سرمایه‌گذاری در بازار بورس با ناکامی مواجه نشود و بعدا شرایط به سمتی تغییر نکند که بر اثر ریزش بازار بورس مردم سرمایه‌های خود را از بازار بیرون بکشند و یک بار دیگر متوجه بازارهای پرالتهاب‌ و تورم‌زای دلالی چون بازار ارز، طلا، خودرو و مسکن شوند. مدیریت درست سهام عدالت و بازارهای وابسته به آن می‌تواند افقی پیش روی پس‌انداز خانواده‌ها و کمکی برای رفع مشکلات معیشتی آنها به شمار رود. مدیریت درست سهام عدالت زمانی به ثمر می‌نشیند که متناسب با تقاضا کنترل شود. اگر افراد سهم خود را به شکلی بفروشند که متناسب با آن تقاضا وجود داشته باشد، بازار بورس در شرایط خوبی خواهد بود، لذا یکی از بهترین تصمیمات اقتصادی برای کمک به مردم در وضعیت بیماری کرونا، واگذاری خرید و فروش سهام عدالت به مردم است. هر چند آزادسازی سهام عدالت که نقطه مثبتی است، ممکن است به ایجاد تنش در بازار بورس منتهی شود اما در حال حاضر اقشار نیازمند را تحت حمایت قرار می‌دهد.

 

* به نظر می‌رسد نحوه توزیع سهام عدالت چندان هم خالی از اشکال نیست. شما در این باره چیزی دیده یا شنیده‌اید؟

 انتظار می‌رفت که سهام عدالت به دهک‌های کم‌برخوردار و ضعیف جامعه داده شود. جای تاسف دارد که اعلام کنم بنده شاهد دریافت سهام عدالت توسط اساتید یا پزشکانی بوده‌ام که چندین برابر معلمانی که درآمد حداقلی دارند سهام عدالت دریافت کرده‌اند. در حالی که برخی از اقشار ضعیف جامعه هنوز مشمول دریافت سهام عدالت نشده‌اند. شفاف‌سازی این موضوع بسیار حائز اهمیت است. بی‌تردید دولت باید درباره شرایط و جزئیات چگونگی اعطای سهام عدالت به مردم توضیح دهد.