printlogo


کد خبر: 219235تاریخ: 1399/2/18 00:00
«وطن امروز» از لایحه «مشارکت عمومی- خصوصی» و تلاش دولت با هدف دور زدن مجلس برای تصویب آن گزارش می‌دهد
نوشدارویی که مسموم شد
* دولت خواستار اجرای اصل 85 و حذف صحن مجلس از روند تصویب لایحه مشارکت عمومی- خصوصی شده است

در روزهای اخیر مخالفت‌ها نسبت به تصویب لایحه «مشارکت عمومی- خصوصی» (Public–Private Partnership) شدت گرفته است. مشارکت عمومی- خصوصی (PPP) یکی از روش‌هایی است که در قالب آن همه بخش‌های عمومی از جمله دولت و سایر نهادهای حکومتی به منظور تأمین خدمات زیربنایی مانند آب و فاضلاب، حمل‌و‌نقل، سلامت و آموزش از ظرفیت‌های بخش خصوصی مانند تخصص، تجربه و منابع مالی استفاده می‌کنند. در واقع در این روش بخش خصوصی به نمایندگی از دولت در برخی وظایف و مسؤولیت‌های تأمین خدمات نقش‌آفرینی می‌کند. در مشارکت عمومی- خصوصی قراردادی بین بخش عمومی و بخش خصوصی برای تسهیم ریسک، مسؤولیت‌ها، منافع و هم‌افزایی منابع و تخصص هر دو بخش در ارائه خدمات زیربنایی تنظیم‌ می‌شود. در این نوع قرارداد نقش دولت از سرمایه‌گذار، مجری و بهره‌بردار در پروژه‌های زیرساختی به سیاست‌گذار و تنظیم‌کننده مقررات و ناظر بر کیفیت و کمیت ارائه خدمات تبدیل می‌شود.
یکی از اهداف مهم اجرای مشارکت عمومی- خصوصی در کشور استفاده از ظرفیت‌های مختلف بخش خصوصی برای اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام است. طبق گفته سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، در شرایط کنونی کشور حدود ۷۰ هزار پروژه نیمه‌کاره در کشور وجود دارد که اجرا و تکمیل آنها به اعتباری حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان نیاز دارد.
 
* سرگذشت لایحه از ابتدا تاکنون
لایحه مشارکت عمومی- خصوصی در ۳۰ ماده و ۲۲ تبصره به موضوعات مربوط به اجرای پروژه‌های عمرانی و شیوه جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی می‌پردازد. سازمان برنامه و بودجه لایحه مشارکت عمومی- خصوصی را در تاریخ ۱۸ آذر ۹۷ در جلسه هیأت‌وزیران مصوب کرد و یکم بهمن همان سال با امضای رئیس‌جمهور به مجلس ارسال شد.
سال ۹۸ لایحه مشارکت عمومی- خصوصی در دستور کار کمیسیون عمران مجلس قرار گرفت که به دلیل روند طولانی بررسی آن در سال گذشته بررسی آن به صورت کامل به اتمام نرسید. طولانی شدن روند تصویب این لایحه در مجلس، موجب شد دولت پیگیر تصویب لایحه مشارکت عمومی- خصوصی از طریق اصل ۸۵ قانون اساسی شود. بر اساس این اصل، مجلس می‌تواند در صورتی که ضروری تشخیص دهد، اختیار تصویب آزمایشی بعضی قوانین را که جنبه دائمی دارند، به کمیسیون‌های خود و تصویب دائمی اساسنامه سازمان‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات دولتی یا وابسته به دولت را به کمیسیون‌های خود یا به دولت تفویض کند.
درخواست دولت برای خارج کردن صحن علنی از فرآیند تصویب این لایحه با اعتراض برخی نمایندگان مواجه شد. محسن کوهکن، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در مخالفت با درخواست دولت گفت: «اصل ۸۵ طبق آیین‌نامه مجلس قواعدی دارد و استفاده از این اصل به این راحتی نیست. همچنین لایحه‌ای با این حجم و اهمیت را نمی‌توان در اختیار یک کمیسیون ویژه یا حتی یک کمیسیون مشترک قرار داد و درباره چنین لایحه مهمی باید همه نمایندگان آن را بررسی و نظرات خود را بیان کنند».
الیاس نادران، منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم نیز طی یادداشتی در فضای مجازی نوشت: «لایحه مشارکت عمومی- خصوصی سال ۹۷ در دولت تصویب شد و دیروز (سه‌شنبه 9 اردیبهشت) به مجلس رسید؛ قرار است لایحه‌ای با این حجم و اهمیت ذیل اصل ۸۵ بررسی شود، یعنی بدون تصویب در صحن اجرا شود؛ مجلس چرا زیر بار این ننگ می‌رود؟!»
 
* در تصویب لایحه عجله نکنید
درخواست دولت برای بررسی این مشارکت عمومی- خصوصی ذیل اصل 85 و حذف صحن مجلس از فرآیند بررسی و تصویب این لایحه در حالی است که مرکز پژوهش‌های مجلس پریروز با ارائه گزارشی، ضمن برشمردن ایرادهای لایحه یادشده از نمایندگان خواست با درخواست دولت مبنی بر رسیدگی به این لایحه طبق اصل 85 مخالفت کنند تا مفاد لایحه پس از بررسی و رفع ایرادهای آن تصویب شود. مهم‌ترین ایرادهای مرکز پژوهش‌ها به این لایحه به شرح زیر است:
1- یکسان‌انگاری فرآیند مشارکت عمومی- خصوصی انواع پروژه‌های عمرانی
2- در نظر نگرفتن ضمانت‌های اجرایی لازم جهت شناسایی پروژه‌های مستعد مشارکت و معرفی آنها
3- تشکیل یک شورای ملی؛ ضروری اما ناکارآمد (موضوع ماده ۵)
4- جایگزینی دستورالعمل به جای قوانین معاملات دولتی و قانون مناقضات (موضوع ماده ۱۰)
5- تعریف مضیق از طرف خصوصی (موضوع ماده ۱)
6- حل نشدن مشکل تأمین مالی زیرساخت در فرآیند مشارکت عمومی- خصوصی
7- عدم برنامه‌ریزی مدون برای کنترل تعهدات دولت ذیل قراردادهای مشارکتی (موضوع ماده ۲۲)
8- ناکارآمدی سازوکار در نظر گرفته شده برای صندوق توسعه و ضمانت مشارکت عمومی- خصوصی (موضوع ماده ۲۱)
9- عدم رفع مشکل حق بیمه تأمین اجتماعی در قراردادهای مشارکتی (موضوع ماده ۲۸)
 
* ملاحظات حقوقی
از منظر حقوقی علاوه بر ملاحظات جدی مرتبط با نحوه نگارش مواد و اصطلاحات به کار گرفته شده که در جای خود قابل بحث است توجه به نکات زیر ضروری است.
1- مغایرت با سیاست‌های کلی مندرج در برنامه ششم توسعه به دلیل استفاده از منابع صندوق توسعه ملی
2- مغایرت با قانون برنامه ششم توسعه
مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین در بخش جمع‌بندی گزارش خود، با اشاره به توضیحات زیر خواستار مخالفت نمایندگان با بررسی این لایحه طبق اصل 85 قانون اساسی شده است:
به نظر می‌رسد یکی از علت‌هایی که این لایحه تهیه و تصویب ۱۸ آیین‌نامه و دستورالعمل (در زمینه موضوعاتی اساسی که اساسا شأنیت حکم قانونی دارند و در سطح آیین‌‌نامه و دستورالعمل نیستند) را لازم دیده است همین امر است که یا راهکاری قانونی برای رفع یا حل آن مشکلات تدبیر نشده است یا اتفاق نظری بر سر آن موضوعات وجود نداشته است و در نتیجه پرداختن به این موضوعات به آینده موکول شده است. با توجه به نکات مطرح شده در بخش‌های قبل گزارش لایحه مشارکت عمومی- خصوصی دارای ایرادات و چالش‌هایی است که امکان برطرف کردن آنها وجود دارد و برطرف نشدن برخی از آنها مانند محور بسیار مهم نحوه انتخاب طرف خصوصی (فرآیند ارجاع کار) و اعطای این اختیار به دستورالعمل‌هایی که در آینده تدوین خواهند شد، می‌تواند مشکلات متعددی را به همراه داشته باشد. به عبارتی اهمیت مشکلات یاد شده به حدی است که می‌تواند همه دستاوردهای لایحه مشارکت و اصلاحات انجام شده توسط کمیسیون تخصصی را تحت‌الشعاع قرار دهد و این موضوع را به تجربه‌ای ناموفق در کشور تبدیل کند.
***
[لایحه فعلی، فاجعه اقتصادی- امنیتی است]
درخواست دولت برای بررسی لایحه ذیل اصل 85 و حذف صحن از فرآیند بررسی، تنها حاشیه لایحه مشارکت عمومی- خصوصی نیست. مفاد این لایحه اکنون مورد اعتراض تهیه‌کنندگان اولیه آن است. بهروز علیشیری، معاون وزیر اقتصاد و رئیس سازمان سرمایه‌گذاری خارجی و کمک‌های فنی و اقتصادی در دولت‌های نهم و دهم که مسؤول طراحی این لایحه در دهه 80 بود، اکنون به یکی از جدی‌ترین مخالفان آن تبدیل شده است. وی معتقد است لایحه کنونی به کلی با لایحه‌ای که وی در پایان سال 91 موفق به نهایی کردن آن شده بود متفاوت است. علیشیری ایرادهای این لایحه را در حدی می‌داند که از آن به عنوان فاجعه امنیتی- اقتصادی یاد می‌کند و خواستار رد کلیات آن توسط مجلس شده است. معاون وزیر اقتصاد در دولت‌های نهم و دهم در تشریح فرآیند طراحی این لایحه در دولت نهم می‌گوید: در دهه ۸۰ وقتی با نظام تأمین مالی بین‌المللی کار می‌کردیم، متوجه شدیم سال‌هاست مدل‌های جدیدی برای ایجاد پروژه‌های زیربنایی به خدمت گرفته می‌شود که از آن تحت عنوان مشارکت عمومی- خصوصی یاد می‌شود. متوجه شدیم خیلی از کشورهای همسایه ما مانند پاکستان، هندوستان و برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس از این مدل برای پروژه‌های زیربنایی استفاده می‌کنند. علیشیری گفت: سال ۸۸ پروژه مشارکت عمومی- خصوصی را کلید زدیم. بهترین کارشناسان را که در سطح بین‌المللی بودند خواستیم و نظرخواهی کردیم. بنده یکی از بهترین مشاوران را مامور اصلی انجام این کار کردم. یک گزارش توجیهی تدوین شد که چرا مشارکت عمومی- خصوصی مهم است و این ۱۰ کشور چه کرده‌اند. بررسی ساختار حقوقی کار، مقررات کار آنها، نهاد‌های متولی و سایر موارد اواخر سال ۹۱ به اتمام رسید. رئیس سازمان سرمایه‌گذاری خارجی و کمک‌های فنی و اقتصادی در دولت‌های نهم و دهم گفت: دولت یازدهم (آقای روحانی) که روی کار آمد این لایحه را به رئیس‌جمهور جدید و معاون اول دادیم اما دیدم موضوع متوقف است. متوجه شدم که سازمان برنامه موضع دارد. سازمان برنامه و بودجه به جای آنکه موافقت کند، مقاومت می‌کرد، چون خودش طراحی نکرده بود. علیشیری اظهار داشت: در سال ۹۷ یا ۹۸ متوجه شدم دولت لایحه مشارکت عمومی- خصوصی را به مجلس ارائه کرده است. در واقع از سال ۹۲ تا ۹۸ یعنی حدود ۶ سال کشور معطل انجام این کار بزرگ شد تا این لایحه از دولت بیرون بیاید. فرض ما این بود که لایحه بر پایه همان مطالعات عمیق انجام‌شده که در آن قوانین مالی و محاسباتی نیز دیده شده بود، تنظیم شده است اما به من گفتند این لایحه با لایحه قبلی فرق می‌کند. حساس شدم تا آن را بررسی کنم. معاون اسبق وزیر اقتصاد تصریح کرد: در کل لایحه هیچ انسجامی نبود و یک ماده سالم در آن یافت نمی‌شد. توضیح دادم که این لایحه یک فاجعه اقتصادی است. علاوه بر آن فاجعه امنیتی هم است. برای اینکه فهم غلطی از مفهوم رفتار یکسان بخش‌های خصوصی و عمومی و سرمایه‌گذار داخلی و خارجی وجود دارد. وی همچنین افزود: اگر قرار است قانون بد بنویسیم بهتر است ننویسیم. تیرماه سال ۹۸ طی یادداشتی در صفحه خودم در فضای مجازی هشدار دادم و نوشتم که لایحه مشارکت عمومی- خصوصی باید از دستور کار مجلس خارج شود.

Page Generated in 0/0069 sec