رونق چشمگیر بورس در ماههای اخیر باعث انتقال نقدینگی از حسابهای بلندمدت به حسابهای جاری و افزایش سهم پول در ترکیب نقدینگی شده و به همین خاطر زمینه لازم را برای جهش تورم فراهم کرده است. از همین رو نگرانی دولت بابت فروش یکجای بخش زیادی از سهام عدالت بلافاصله پس از آزادسازی کامل این سهام قابل درک است.
امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس ایران روز گذشته ضمن ارائه توضیحاتی درباره گلایه سهامداران بورس نسبت به بروز اختلال در فرآیند معاملات بازار سرمایه، توضیحاتی درباره وضعیت سهام عدالت ارائه و توصیههایی به مشمولان این سهام کرد.
مدیرعامل فرابورس ایران اظهار داشت: خوشبختانه استقبال مردم از بازار سرمایه جزو اهداف بورس در سالهای متمادی بود که این روزها محقق شده است. دلایل مختلفی نیز برای آن وجود دارد که باید به آنها پرداخته شود. در این میان حضور مردم میتواند این روزها باعث جهش تولید شود، البته باید به صورت آگاهانه صورت بگیرد. خطاب به مردم عرض میکنیم که هنگام ورود پرتفویی تحت تاثیر مشورتهای رسمی و کارشناسی چیده شود.
وی افزود: طبیعی است مبالغی که وارد بازار بورس میشود نباید روی تکسهم سرمایهگذاری شود و به قول معروف نباید تمام تخم مرغها را در یک سبد سرمایهگذاری کرد. از اینکه کل دارایی را در یک سهم سرمایهگذاری کنیم بپرهیزیم. تعدادی از افراد تازهوارد در بورس را داریم که تنها روی یک سهم سرمایهگذاری میکنند که اکیدا این موضوع را منع میکنیم. تصمیمات هوشمندانه منجر به رشد بیشتر در بازارهای سهام میشود.
هامونی اضافه کرد: حاکمیت به فکر افزایش اعتماد مردم به بازار بورس با عرضههای جدید و افزایش سهام شناور شرکتهای حاضر در بازار سرمایه است. عرضههای اولیه فرآیندهای چندماهه است و بنا داریم عرضههای اولیه ادامهدار باشد.
* دلیل اختلال در سامانه کارگزاریها مشخص شد
وی افزود: سامانههای معاملاتی و فرآیندهای آیتی این روزها با حضور بیسابقه تحت تاثیر قرار گرفته است و با اختلالهای مختلفی همراه میشود که در دنیا هم این موضوع عادی است. کارگزاریها و شرکت سپردهگذاری مرکزی در پی این هستند که بتوانند احراز هویتها را با دستور وزیر امور اقتصادی و دارایی به صورت غیرحضوری انجام دهند.
مدیرعامل فرابورس ایران گفت: در حال بهروزرسانی و ارتقای سامانههای موجود هستیم تا در روزهای آینده بسیاری از فرآیندها به صورت غیرحضوری انجام شود و صفهای حضوری کاهش یابد. این سامانه در اختیار ۱۰ شرکت OMS (شرکتهای فناوری اطلاعاتی که نرمافزار مدیریت نیازهای مشتریان را در اختیار دارند) است که به درخواست مخاطبان رسیدگی میکنند و در نتیجه انحصاری در این بین وجود ندارد. این شرکتها خودشان به بورس مراجعه و مجوز دریافت میکنند. طی ماههای گذشته تعداد این شرکتهای OMS از ۸ به ۱۰ شرکت رسید.
این مقام مسؤول در پاسخ به این سوال که چرا تعداد کارگزاریها افزایش نمییابد؟ ابراز کرد: ۱۰۸ کارگزاری در بازار سرمایه داریم که عضو بورس تهران هستند ولی جالب است بدانید که به لحاظ تعداد در دنیا بیشترین کارگزاریها را داریم. حتی بزرگترین بورسهای دنیا هم این تعداد کارگزاری را ندارند. در دنیا به کارگزاریها به چشم بانکهای رسمی کشور نگاه میشود.
وی افزود: مردم این روزها توقع افزایش تعداد کارگزاریها را دارند که معتقدم باید اتفاقا تعداد کارگزاریها کمتر اما کیفیت آنها بیشتر شود. پیشنهاد کردیم که نهادهای مالی و کارگزاریها را هم در بازار سرمایه وارد کنیم. سرمایهگذارانی که فکر میکنند این صنعت پرسود است، به جای دریافت مجوز جدید نسبت به خرید سهام این کارگزاریها اقدام کنند.
هامونی در ادامه گفت: میزان عرضههای اولیه در فرابورس و بورس تهران به میزان ریالی و مبلغ در ابتدای سال حتی با شرایط کرونایی، به اندازه کل عرضههای سال ۹۸ بوده است. به لحاظ تعداد نیز برنامه داریم تا پایان سال ۹۹ بیش از ۴۰ عرضه اولیه داشته باشیم.
* هنوز محل معاملات سهام عدالت مشخص نشده است
مدیرعامل فرابورس ایران بیان کرد: هنوز محل معاملات سهام عدالت مشخص نشده است اما طبق حکم مقام معظم رهبری ۳ نوع روش برای حضور دارندگان این سهام در بورس مشخص شده است. وی افزود: مردم در ۴۹ شرکت عضو هستند که ۳۶ شرکت آن در بورس و فرابورس حاضرند. یکسری از شرکتها در فرابورس و مابقی در بورس تهران پذیرفته شدهاند. هامونی تاکید کرد: تعدادی که در بورس پذیرفته شدهاند تنها در آن محل میتوانند معامله شوند و آنهایی که در فرابورس حاضرند هم به همین روش تنها در فرابورس قابل معامله هستند. در روشهای دوم و سوم که روش غیرمستقیم هستند، شرکتهایی که در بورس پذیرفته نشدهاند، مثل برخی پتروشیمیها و شهرکهای صنعتی در قالب شرکتهای سرمایهگذاری منطقهای یا ETFها با تصمیمگیری شورای عالی بورس معامله میشوند.
* مردم سهامداری کنند و سهام عدالتشان را نفروشند
وی در ادامه اعلام کرد: مشمولان باید طبق روند اعلام شده در سامانه برای سهام عدالت تصمیم بگیرند. افرادی که قصد معامله دارند میتوانند به روش مستقیم وارد شوند. توصیه کارشناسان این است که طعم سهامداری را بچشند و اقدام به فروش نکنند، حضور در بازار سرمایه این اجازه را به مردم میدهد که در سیستم مدیریتی سهیم باشند.
* تقلای دولت برای ممانعت از فروش سریع سهام عدالت در بازار بورس
مدیرعامل فرابورس ایران اولین مقامی نیست که مشمولان سهام عدالت را به «نفروختن سهام عدالت» دعوت میکند. پیش از این هم بسیاری از مسؤولان دیگر از قوای مختلف بویژه مسؤولان دولتی، همین توصیه را برای مشمولان سهام عدالت تجویز کردند. به طور مثال چندی پیش علیرضا صالح، معاون وزیر اقتصاد و رئیسکل سازمان خصوصیسازی با بیان اینکه شرکتهای سبد سهام عدالت جزو ۵۰ شرکت بالای بورس و اوراق بهادار محسوب میشوند، گفت: این شرکتها جزو بهترین سهام محسوب میشوند، بنابراین به مردم توصیه میشود براحتی این سهام را از دست ندهند. همچنین حسن قالیبافاصل، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: مصر هستیم مردم به صورت مستقیم در شرکتهای سرمایهپذیر سهامدار باشند. وی همچنین گفت: مردم در فروش سهام عدالت عجله نکنند و بدانند که نگهداری این سهام منافعش بیشتر از واگذاری آن خواهد بود. علاوه بر اینها، فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی هم چندی پیش و در حاشیه جلسه هیأت دولت گفت: من به عنوان وزیر اقتصاد و یک کارشناس توصیهام این است که مردم این سهام را خودشان مدیریت کنند و از فروش فوری و شتابزده خودداری کنند. توصیه به «نفروختن سهام عدالت» هرچند بیشتر از مسؤولان دولتی شنیده میشود اما در میان دیگر مسؤولان کشور هم افرادی بودند که این توصیه را به مشمولان سهام عدالت میکردند.
***
[راز اصرار دولت به نفروختن سهام عدالت چیست؟]
نگاهی به وضعیت فعلی اقتصاد ایران و معیشت مردم، دلیل اصرار دولت به مشمولان سهام عدالت برای نفروختن سهام را عیان میکند. از یک سو مردم طی سالهای اخیر تقریبا هیچ اقدام موثری از سوی دولت برای بهبود معیشت خود ندیده و بشدت در تنگنای معیشتی قرار گرفتهاند و از سوی دیگر آزادسازی سهام عدالت که طبق آخرین اظهارات مسؤولان ارزش آن برای هر نفر به 15 میلیون تومان رسیده است، میتواند گشایش عظیمی در معیشت مردم ایجاد کند. چنین شرایطی که معیشت بسیاری از مردم در اضطرار قرار گرفته، احتمال فروش آنی بخش بزرگی از سهام عدالت را تقویت میکند.
دغدغهای که بسیاری از کارشناسان و مسؤولان نسبت به فروش ناگهانی سهام عدالت مطرح میکنند، سوءاستفاده عدهای از بیتجربگی سهامداران عدالت و خرید سهام از مالکان سهام عدالت به قیمتی ناچیز است؛ موضوعی که البته بسیاری هم بر آن باور دارند، چرا که شرکتهای درون سبد سهام عدالت، جزو بهترین شرکتهای ایران هستند و در چنین شرایطی احتمال سوءاستفاده عدهای فرصتطلب برای خرید این سهام از صاحبان آن به پایینترین قیمت ممکن کاملا وجود دارد. اما مسأله «فروش ناگهانی سهام عدالت» تنها به این موضوع ختم نمیشود. عرضه ناگهانی حجم عظیمی از سهام عدالت در بازار سرمایه میتواند قیمت این سهام ارزشمند را بشدت کاهش دهد. این کاهش ارزش سهام عدالت میتواند منجر به بروز رفتار هیجانی سایر سهامداران و تشکیل صف فروش در بسیاری از سهامهای دیگر شود. در صورت بروز چنین رخدادی، بازار سرمایه شاهد بزرگترین سقوط خود خواهد بود. این اتفاق علاوه بر تبعات اجتماعی و حتی امنیتی، از منظر سیاسی هم کابوس هولناکی برای دولت به شمار میرود. وقوع چنین رخدادی میتواند تنها اتفاق مثبت اقتصادی در دوران 8 ساله دولت تدبیر یعنی رشد جهشی بورس را بر باد دهد. در صورت بروز رفتار هیجانی از سوی سهامداران تازهکار و خروج سرمایه آنها از بورس، حجم عظیمی پول وارد بازارهای مختلف شده و کشور را در معرض ابرتورم قرار میدهد. در واقع رونق چشمگیر بورس در ماههای اخیر باعث انتقال نقدینگی از حسابهای بلندمدت به حسابهای جاری و افزایش سهم پول در ترکیب نقدینگی شده و به همین خاطر زمینه لازم را برای جهش تورم فراهم کرده است. از همین رو نگرانی دولت بابت فروش یکجای بخش زیادی از سهام عدالت بلافاصله پس از آزادسازی کامل این سهام قابل درک است.