خبر مهم این هفته فوتبال ایران این بود: پس از تلاش فراوان، پیش‌نویس اساسنامه فدراسیون فوتبال با ماهیت نهاد عمومی غیردولتی برای فیفا ارسال خواهد شد. روز یکشنبه پیش‌نویش اساسنامه فدراسیون فوتبال در هیأت‌رئیسه این فدراسیون بررسی و تایید شد و در حال حاضر آماده ارائه به فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) است. در این مرحله، فیفا اساسنامه جدید را مورد بررسی و کارشناسی خود قرار می‌دهد و اگر مغایرتی با اساسنامه فیفا وجود نداشته باشد، فدراسیون فوتبال مجمعی را به منظور تایید این اساسنامه برگزار خواهد کرد. مهدی محمدنبی، دبیرکل فدراسیون درباره موارد اصلاح شده توضیحاتی ارائه کرده که مهم‌ترین موضوع مربوط به ماهیت این فدراسیون است. او اعلام کرد در این اساسنامه، فدراسیون به عنوان نهاد عمومی غیردولتی معرفی شده است که در این صورت، قوانین دولتی در این مجموعه جاری خواهد شد و امکان نظارت بر آن وجود دارد. تا پیش از این برای کسی شفاف نبود که آیا فدراسیون فوتبال یک نهاد کاملا غیردولتی است که مسؤولان وزارت ورزش و مجلس نمی‌توانند در امور این مجموعه از جمله بحث بازنشستگی دخالت کنند یا یک نهاد عمومی غیردولتی است که در این صورت نهادهای داخلی اجازه نظارت بر عملکرد این فدراسیون را نخواهند داشت. 

 

* فیفا اساسنامه را تأیید می‌کند؟

از طرفی، با وجود معرفی فدراسیون به عنوان یک نهاد عمومی غیردولتی، فیفا معتقد است فدراسیون‌ها باید یک نهاد مستقل از دولت باشند اما در عین حال نیازمند حمایت‌های دولتی هستند. در سوی مقابل، نمایندگان نهادهای دولتی بر این باور هستند که اگر قرار بر حمایت‌های دولتی است، پس باید نهادهای دولتی روی عملکرد این مجموعه نظارت داشته باشند. باید دید فیفا چه موضعی را در برابر این اساسنامه و ماهیت فوتبال اتخاذ خواهد کرد. در این مرحله فدراسیون فوتبال مشغول مذاکراتی با فیفا خواهد شد تا رضایت این نهاد را برای قبول نهاد عمومی غیردولتی جلب کند اما اگر فیفا روی ماهیت فدراسیون به عنوان نهاد «مستقل غیردولتی» تاکید کند، قصه متفاوتی پیش روی مسؤولان فوتبال ایران خواهد بود. 

 

* اختلاف مسؤولان در ماهیت فدراسیون

مهدی محمدنبی در گذشته درباره ماهیت فدراسیون فوتبال ایران گفته بود: طبق آنچه سال ۹۰ تصویب شده و در 2 دوره اخیر فدراسیون هم طبق آن پیش رفته‌ایم، فدراسیون فوتبال «نهاد مستقل غیردولتی» است. در واقع برخی اعضای مجمع می‌گویند فدراسیون «نهاد عمومی غیردولتی» و برخی می‌گویند «نهاد مستقل غیردولتی». نهاد مستقل غیردولتی مشمول نظارت دستگاه‌های نظارتی نمی‌شود اما ما در ایران زندگی می‌کنیم و باید به قوانین داخلی جمهوری اسلامی ایران احترام بگذاریم. اگر فدراسیون فوتبال نهاد «عمومی غیردولتی» قلمداد شود، مباحثی مانند سازماندهی، به کارگیری اشخاص، اشتغال و... تابع قوانین سازمان‌های خصوصی می‌شود. 

با این وجود، علی کفاشیان، نایب‌رئیس اول فدراسیون که از حدود یک سال قبل به علت قانون منع به کارگیری بازنشستگان در این فدراسیون حضور ندارد، تاکید کرده باید فدراسیون فوتبال را به عنوان نهاد «مستقل غیردولتی» قلمداد کرد. او می‌گوید هنگام ورود به این فدراسیون بازنشسته بوده اما به او گفتند فدراسیون نهاد مستقل غیردولتی است و این موضوع ایرادی ندارد. با این وجود بعد از تغییر دولت،

وزیر ورزش تاکید کرد فدراسیون نهاد عمومی غیردولتی است و کفاشیان باید به علت بازنشستگی از مسند ریاست کنار برود.

تصویب اساسنامه جدید در فیفا و مجمع فدراسیون فوتبال موجب آمادگی هر چه زودتر برای برگزاری انتخابات و معرفی رئیس این فدراسیون می‌شود و به خروج فوتبال ایران از این بلاتکلیفی کمک خواهد کرد. 

 

* تقابل باشگاه‌ها و استان‌ها در اصلاح اساسنامه

اصلاح اساسنامه فدراسیون فوتبال طبق جدول زمان‌بندی تأیید شده از سوی فیفا پیش می‌رود اما برخی اعضای مجمع با هدف سهم‌خواهی به دنبال تغییر شرایط هستند. نشست اعضاى هیأت رئیسه فدراسیون فوتبال به منظور تصویب پیش‌نویس اصلاح اساسنامه و ارسال آن به فیفا روز یکشنبه برگزار شد. در همین حال برخى اعضاى مجمع مراتب اعتراض و مخالفت خود را با روند اصلاح اساسنامه اعلام کرده‌اند، اعتراضاتى که البته بیش از آنکه برخاسته از نگاه کارشناسى و دغدغه دلسوزانه نسبت به آینده فوتبال باشد، حاکى از سهم‌طلبى‌هاى همیشگى در راستاى تضمین استمرار نفوذ بر تصمیمات مجمع است. 

آنچه مسلم است تاکنون ترکیب و تعداد اعضاى مجمع اکثریت را به رؤساى هیأت‌هاى فوتبال استان‌ها مى‌داد که این اکثریت در سال‌هاى گذشته آفت‌ها و تبعات خاص خودش را داشته است. قدرت لابى هیأت‌ها موجب شد در سال‌هاى گذشته کاندیداهاى ریاست براى رسیدن به صندلى طبقه چهارم ساختمان سئول تسلیم خواسته‌هاى آنان شوند و حالا در انتخابات اخیر و آتى این رؤساى هیأت‌ها هستند که رسما با تکیه بر قدرت نفوذ خود مستقلا براى گرفتن تمام کرسى‌هاى قدرت وارد انتخابات مى‌شوند. 

نگرانى برخى رؤساى استان‌ها در روند اصلاح اساسنامه تغییر چیدمان مجمع است که اکثریت را از آنها بگیرد و مانع از سهم‌خواهى‌هاى همیشگى شود، همان‌طور که در سوى دیگر، باشگاه‌ها به چیدمان قبلى معترض هستند و انتظار دارند قدرت بیشترى براى اعمال نفوذ در مجمع پیدا کنند. اهالى فوتبال و مربیان، پیشکسوتان و داوران، همچنین نمایندگان فوتسال و فوتبال بانوان هم از مطالبات و نقش کمرنگ همیشگى خودشان در مجمع مى‌گویند. 

 

* نکاتی که باید به آن توجه کرد

با این وجود نباید چند نکته را فراموش کرد؛ اول اینکه جدول اجرایى و زمان‌بندى اصلاح اساسنامه مورد تأیید فیفا قرار گرفته و فدراسیون فوتبال لازم است طبق همین جدول روند اصلاحات را تا مرحله نهایى دنبال کند. بر این اساس ابتدا نظرات اعضاى مجمع درباره اصلاح اساسنامه گرفته شده، موارد لازم طبق قانون با نظر اعضاى کمیته تدوین مقررات در پیش‌نویس موردنظر اعمال شده، سپس متن پیش‌نویس به تصویب اعضاى هیأت‌رئیسه مى‌رسد، پس از آن جهت استعلام نظر فیفا به فدراسیون جهانى فوتبال ارسال خواهد شد و بعد از تأیید فیفا مجمع فدراسیون مى‌تواند اساسنامه اصلاح شده را مورد تصویب قرار دهد. با رعایت مراحل همین جدول زمان‌بندى انتخابات فوتبال پیش از مهر‌ماه سال جارى برگزار نخواهد شد. حالا تغییر این جدول و عدم ارسال پیش‌نویس به دلیل اعتراض بعضى اعضاى مجمع تا چه میزان مى‌تواند انتخابات فدراسیون و روند اصلاح اساسنامه را به تعویق بیندازد؟ 

دوم اینکه طبیعتا تجمیع پیشنهادات و نظرات به هر شکل و صورتى با اعتراضات و اختلاف‌سلیقه برخى اعضاى مجمع همراه خواهد بود و نمى‌توان انتظار داشت نظرات و دیدگاه‌هاى همه اعضا که برخى از آنها در تعارض با یکدیگر است در یک متن بگنجد. همچنین مجال و فرصت تقابل و بحث در این زمینه با حضور همه اعضاى مجمع وجود ندارد. موضوع سوم شرایط ویژه موجود در فوتبال ایران و ضرورت تعیین تکلیف، همچنین اصلاح اساسنامه به منظور برگزارى انتخابات است. بحث‌ها و جدل‌ها جهت سهم‌خواهى در اساسنامه فوتبال می‌تواند ماه‌ها ادامه پیدا کند اما اولویت اصلاح اساسنامه با رعایت استانداردهاى حداقلى فیفا همچنین انطباق با قوانین داخلى به منظور خروج از شرایط بحرانى موجود است. بر این اساس باشگاه‌ها، رؤساى هیأت‌هاى استان‌ها و سایر اعضاى مجمع می‌توانند نظرات و دیدگاه‌هاى خودشان را در مجمع مرتبط با تصویب اساسنامه اعلام کنند اما در مقطع فعلى بهتر است به جاى سهم‌خواهى، عبور از بحران بى‌سابقه فعلى را مورد توجه قرار دهند. 

یکی دیگر از موضوعات مورد بحث در اصلاح اساسنامه ورود واژه نهاد «عمومی» در بند اول است که به منظور تعیین تکلیف شرایط حقوقی فدراسیون مورد توجه قرار گرفته، هر چند طبیعتا موافقان و مخالفانی دارد. اگر چه دفاع از استقلال فدراسیون فوتبال بر اساس توصیه‌های فیفا همواره مورد توجه جدی قرار داشته است اما نباید فراموش کرد که این استقلال در ماه‌ها و سال‌های گذشته تجارب تلخی را برای فدراسیون رقم زد و منجر به حاکمیت مطلق افرادی شد که خود را تابع قانون کشور نمی‌دانستند و با استفاده از واژه استقلال نه حاضر به پاسخگویی در قبال عملکرد خودشان بودند و نه از قوانین کشور تبعیت می‌کردند. از سوی دیگر فدراسیون فوتبال از بودجه و امکانات دولتی به اشکال مختلف بهره می‌برد که اگر قرار باشد نهاد عمومی تلقی نشود در گام نخست لازم است همه امکانات و بودجه‌های دولتی این نهاد قطع شود. به نظر می‌رسد عمومی بودن فدراسیون از جهت پیشگیری از بروز و ظهور قدرت مطلقه و غیرپاسخگو، همچنین عدم تقابل با قانون کشور اتفاق خوبی است.