دکتر فؤاد ایزدی*: همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود اقدام ایران برای فروش بنزین به ونزوئلا، آمریکایی‌ها را دستپاچه و غافلگیر کرد. همین امر باعث شده مقامات آمریکایی به خط و نشان کشیدن و تهدید ایران روی بیاورند. البته نباید این مساله فراموش شود که آمریکایی‌ها در عقبه تمدنی و فرهنگی‌شان، زمانی دزدان دریایی بودند و بعد از مدتی راهزنی و دزدی دریایی در خاک این کشور ساکن شدند. بعد از سکونت هم به وحشیگری‌ها و دزدی‌های خود ادامه دادند. به همین خاطر تهدیدهای آمریکا با توجه به این سابقه فرهنگی امر عجیبی نیست. اما باید این نکته را مدنظر قرار داد که هرگونه اقدام احتمالی آمریکا علیه کشتی ایرانی حامل سوخت، باید در بالاترین سطح از سوی جمهوری اسلامی ایران پاسخ داده شود، چرا که اقداماتی از این دست با هیچ مبنای حقوقی و قانونی توجیه ندارد و از سوی مردم ایران پذیرفته‌شده نیست. 

 آمریکایی‌ها به دنبال سرنگونی دولت قانونی ونزوئلا هستند و از هیچ کوششی در این راه دریغ نمی‌کنند. از روش‌های تکراری کودتا تا تحریم‌های شدید اقتصادی. در این شرایط طبیعی است آمریکا تمام توان خود را به کار بگیرد تا از دسترسی ونزوئلا به اقلامی که می‌تواند فشار اقتصادی بر مردم این کشور را کاهش دهد، جلوگیری کند. 

فروش بنزین ایران به ونزوئلا هم از یک طرف جنبه کمک‌رسانی و از طرف دیگر برای ایران آورده اقتصادی دارد. در واقع ایران هم به ونزوئلا در شرایط تحریمی سخت این کشور، کمک کرده هم این کمک بلاعوض نبوده است. 

این نکته را باید مدنظر داشت که ایران یک کشور صادرکننده نفت و اقلام انرژی است. ما در چند سال قبل تولید بنزین نداشتیم و اتفاقا آمریکایی‌ها از همین نقطه نیز می‌خواستند به ما آسیب بزنند اما با تکیه بر توان داخلی توانستیم به دانش و تکنولوژی تولید بنزین دست یابیم و این افزایش توانمندی یک امتیاز برای ما است. از طرف دیگر به خاطر شیوع ویروس کرونا در کشور و اجتناب مردم از رفت‌وآمدهای غیرضروری و مسافرت‌ها، مازاد بنزینی در کشور حاصل شد که دست جمهوری اسلامی را برای ورود به صادرات بنزین باز گذاشت. طبیعی است به ‌خاطر تحریم‌های ظالمانه و سختی که آمریکا بر ایران اعمال کرده، تجارت صادرات بنزین برای ایران پر‌اهمیت بشود و به این سمت و سو حرکت کند.

ما این را نباید فراموش کنیم که فروش بنزین به ونزوئلا فقط یک اقدام اقتصادی و تجاری نیست بلکه یک اعلام همبستگی و پشتیبانی نیز نسبت به دولت و مردم ونزوئلا قلمداد می‌شود. ایران و ونزوئلا در یک جبهه مشترک هستند، چرا که یک دشمن مشترک دارند و آن ایالات متحده آمریکاست. 

به این نکته دقت کنید که بنزین یک نیاز عمومی است یعنی کالایی است که مورد استفاده عموم مردم قرار می‌گیرد. کمک ایران به ونزوئلا در این حوزه علاوه بر فواید اقتصادی و تجاری، با تاثیری که بر نگاه مردم ونزوئلا می‌گذارد یک آورده هم در حوزه سیاست خارجی محسوب می‌شود، پس باید این موضوع را هم یک موضوع اقتصادی بدانیم هم یک پروژه سیاست خارجی. کشتی ایرانی که حامل بنزین برای ونزوئلاست با پرچم برافراشته ایران به سمت ونزوئلا حرکت می‌کند تا علنا این پیام را به جهانیان برساند که تحریم‌های آمریکا علیه ایران غیرقانونی و یکجانبه است. تحریم‌های آمریکا که مصوبه کنگره بوده هیچ الزام قانونی برای دنیا و هیچ الزام قانونی برای ایران ندارد. جمهوری اسلامی ایران هیچ نیازی به پنهان‌کاری برای فروش بنزین به ونزوئلا ندارد، چرا که نه تحریم‌کننده مشروعیت دارد نه تحریم‌های تصویب‌شده و ایران در این موضوع رودربایستی ندارد.

* استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران