گروه بین‌الملل: آمریکای این روزها را چه بنامیم؟ آمریکای بی‌نقاب؟ بی‌روتوش؟ روی دیگر لیبرال - دموکراسی یا...؟ نامش هرچه باشد اعتراضات اخیر ایالت مینه‌سوتا و به طور خاص شهر مینیاپولیس ریشه در احساس ظلمی دارد که سال‌های طولانی است گریبان سیاه‌پوستان و رنگین‌پوستان آمریکایی را گرفته است. فریادهای شهروند سیاه‌پوست آمریکایی زیر فشار زانوان افسر سفیدپوست آمریکایی که با نفرت به لحظه جان دادن او می‌نگرد، آنقدر دردناک است که تا سال‌ها می‌تواند سند گویای تبعیض سیستماتیک علیه رنگین‌پوستان آمریکایی باشد. 

حالا چند روزی است که تظاهرات در سراسر آمریکا (به تعبیر سی‌ان‌ان) در اعتراض به تبعیض علیه سیاه‌پوستان آغاز شده و به طور ویژه این اعتراضات در 3 ایالت کلرادو، کالیفرنیا و نیویورک (علاوه بر مینه‌سوتا) در حال انجام است. تدابیر دولت آمریکا برای خاموش کردن اعتراضات نه‌تنها فایده‌ای نداشته، بلکه خط و نشان‌های ترامپ برای مردم معترض و تهدید به صدور دستور تیراندازی یا بازداشت و در نهایت اراذل و اوباش خواندن مردمی که فقط خواهان حقوقی برابر برای همه شهروندان هستند، بر وخامت اوضاع افزوده است. کلمات قادر به بیان آنچه در این روزهای آمریکا می‌گذرد نیست و شاید با دیدن فیلم‌ها و تصاویری که توسط شهروندان آمریکایی در شبکه‌های اجتماعی بارگذاری می‌شود بتوان به گوشه‌ای از اتفاقات پی برد. 

دیروز؛ 5 روز پس از فاجعه قتل جرج فلوید، شهروند 46 ساله سیاه‌پوست آمریکایی توسط یکی از ماموران پلیس شهر مینیاپولیس، شهرهای مختلف آمریکا از جمله دنور، نیویورک و لس‌آنجلس صحنه تظاهرات مردمی علیه تبعیض ‌نژادی و درگیری با نیروهای پلیس بود. در این بین، وضعیت در مینیاپولیس و لس‌آنجلس وخیم‌تر از شهرهای دیگر است. در لس‌آنجلس معترضان پرچم آمریکا را به آتش کشیدند و در مینیاپولیس پس از آنکه مردم به یکی از پایگاه‌های پلیس حمله کردند، فرماندار مینه‌سوتا 500 نفر از نیروهای گارد ملی را برای سرکوب معترضان در مینیاپولیس اعزام کرد. دونالد ترامپ نیز در بحبوحه این تظاهرات با اراذل و اوباش خواندن معترضان، تهدید کرده است به پلیس دستور شلیک خواهد داد و ارتش را به کمک پلیس می‌فرستد. 

 

* ترامپ: به معترضان شلیک می‌کنیم

همزمان با چهارمین روز اعتراضات مردمی در واکنش به فاجعه قتل جرج فلوید، شهروند سیاه‌پوست آمریکایی، ترامپ دیروز تهدید کرد اگر تظاهرات معترضان به خشونت پلیس آمریکا علیه رنگین‌پوستان ادامه یابد، نیروهای امنیتی به سمت آنها شلیک خواهند کرد.  ترامپ در واکنش به هجوم معترضان به مرکز پلیس شهر مینیاپولیس و آتش زدن آن، در صفحه توئیتر خود نوشت: نمی‌توانم بایستم و تماشا کنم که چنین اتفاقی برای شهر بزرگ مینیاپولیس می‌افتد. مشکل فقدان رهبری است. وی همچنین با ابراز نارضایتی از عملکرد شهردار مینیاپولیس در مقابله با این اعتراضات، افزود: یا جاکوب فری، شهردار چپ‌گرای افراطی بسیار ضعیف این شهر، خودش را جمع‌وجور می‌کند و شهر را تحت کنترل درمی‌آورد یا من گارد ملی را اعزام می‌کنم تا این کار را بدرستی انجام دهد. رئیس‌جمهوری آمریکا در توئیت دیگری ضمن توهین به معترضان آمریکایی و نمک‌پاشیدن به روی زخم کسانی که علیه خشونت پلیس با رنگین‌پوستان این کشور تظاهرات کردند، ادعا کرد: این اراذل و اوباش به یاد و خاطره جرج فلوید بی‌احترامی می‌کنند و من اجازه نمی‌دهم این اتفاق رخ دهد. ترامپ سپس به تهدید آنها روی آورد و گفت: با تیم والز، فرماندار مینه‌سوتا صحبت کرده و به او گفتم ارتش در تمام مسیر با او است. هر مشکلی باشد ما کنترل را به دست می‌گیریم اما زمانی که غارتگری شروع شود، شلیک هم شروع می‌شود. 

در همین ارتباط، شبکه اجتماعی توئیتر ضمن پنهان کردن محتوای این توئیت‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا درباره حوادث شهر مینیاپولیس، این توئیت را مصداق «تمجید از خشونت» ارزیابی کرد. از آنجا که ترامپ در پایان توئیت دوم خود که اکنون از سوی توئیتر پنهان شده، نوشته است: «وقتی غارتگری شروع می‌شود تیراندازی آغاز می‌شود»، توئیتر این بخش از توئیت دونالد ترامپ را به‌مثابه دستوری به پلیس، گارد ملی و ارتش برای تیراندازی به تظاهرات‌کنندگان تعبیر کرده است.

 

* بازداشت پرحاشیه خبرنگار سی‌ان‌ان

اعزام گارد ملی به مناطقی که مردم به تبعیض علیه سیاه‌پوستان معترضند معنایی جز افزایش خشونت ندارد اما این موضوع از همان ابتدای داستان مینه‌سوتا جزو گزینه‌های روی میز ترامپ بود. در همین اوضاع بود که خبرنگار سی‌ان‌ان در بلبشوی برخوردها توسط پلیس آمریکا بازداشت شد. در همین حال، معترضان با حمله به منبع اصلی اعتراضات خود، یعنی مرکز پلیس این شهر، درصدد تصرف ساختمان پلیس برآمدند و تیم والز، فرماندار مینه‌سوتا دستور استقرار گارد ملی آمریکا را برای آنچه کمک به بازگرداندن آرامش به تظاهرات در مینیاپولیس خواند، صادر کرد. بر این اساس 500 نفر از نیروهای گارد ملی با حضور در مینیاپولیس قرار است در کنار نیروهای پلیس محلی و فدرال به مقابله با تظاهرات‌کنندگان بپردازند. تصاویری که از شهر مینیاپولیس منتشر شده این شهر را شبیه منطقه‌ای جنگ‌زده نشان می‌دهد. 

 

* سرکوب تظاهرات ضدنژادپرستی

غیر از مینیاپولیس در ایالت مینه‌سوتا، ایالت‌های مختلف آمریکا از جمله کلرادو، کالیفرنیا و نیویورک نیز در روزهای اخیر شاهد برگزاری تظاهرات‌های گسترده ضدنژادپرستی بود، در شهر دنور ایالت کلرادو یک خودروی مشکی‌رنگ به عمد، تظاهرات‌کنندگان را زیر گرفت. در نیویورک پلیس این شهر با گروهی از معترضان که با سر دادن شعار «نمی‌توانم نفس بکشم» به خیابان آمده بودند با خشونت به مقابله پرداخت. در کالیفرنیا نیز مردم لس‌آنجلس با برگزاری تظاهرات اعتراضی به وحشی‌گری و نژادپرستی پلیس آمریکا علیه سیاه‌پوستان که سابقه‌ای طولانی دارد واکنش نشان دادند و در اقدامی کم‌سابقه پرچم ایالات متحده آمریکا را به آتش کشیدند. 

 

* رفتار خصمانه پلیس با سیاه‌پوستان

رفتار خصمانه و تبعیض‌آمیز علیه سیاه‌پوستان بویژه از سوی پلیس آمریکا موضوع تازه‌ای نیست و سابقه طولانی به قدمت تشکیل دولت ایالات‌متحده آمریکا دارد. گزارش‌ها و تحقیقات منتشر شده از سوی گروه‌های حقوق بشری و همچنین اطلاعات جمع‌آوری شده از سوی برخی نهادهای دولتی آمریکا، عدم تناسب و آمار خیره‌کننده‌ای را درباره کشتار سیاه‌پوستان از سوی پلیس نشان می‌دهد. کشتار سیاهان آمریکا از سوی پلیس در همه مناطق آمریکا یکسان نیست اما گزارش‌ها حاکی از آن است که در برخی ایالت‌ها قتل سیاه‌پوستان از سوی پلیس ۸ برابر سفیدپوستان است. این اقدامات پلیس همواره موجب به راه افتادن تظاهرات‌های گسترده‌ای در آمریکا شده است اما دادگاه آمریکا به بهانه‌های گوناگون بسیاری از این قتل‌ها را نادیده می‌گیرد. به گفته محققان، مردان سیاه‌پوست 5/2 برابر بیشتر از مردان سفید‌پوست قربانی خشونت‌های پلیس آمریکا می‌شوند. خشونت‌های پلیس و کشتار افراد سیاه‌پوست در آمریکا موجب اعتراضات گسترده در این کشور و به راه افتادن کمپین‌های گوناگون مانند «زندگی سیاه‌پوستان اهمیت دارد» شده است. در یکی از جدیدترین این حوادث، چند روز قبل در ایالت کنتاکی پلیس آمریکا یک دختر سیاه‌پوست را اشتباها به قتل رساند. ماه گذشته نیز انتشار ویدئویی دلخراش از حمله مسلحانه پدر و پسری سفیدپوست آمریکایی به یک نوجوان سیاه‌پوست غیرمسلح در یک پارک که وی را کشتند باعث خشم سیاه‌پوستان آمریکا شد. 

 

* آمار بالای کشته‌شده‌ها توسط پلیس

طبق آمار و اطلاعات بررسی شده، سالانه ۱۰۰۰ نفر در آمریکا به دست نیروی پلیس این کشور به قتل می‌رسند. پایگاه خبری «ایندیپندنت» در این باره نوشت، در سال‌های 2015 تا 2019 سالانه 1000 نفر جان خود را بر اثر شلیک گلوله و ضرب و جرح توسط پلیس آمریکا از دست دادند. بر اساس آمار موجود، در سال 2015، 995 آمریکایی به دست پلیس به قتل رسیده‌اند؛ این آمار در سال 2016، 963 نفر و در سال 2017 با افزایش 24 نفری به 987 نفر رسیده است. در گزارشی که سال 2018 توسط FBI منتشر شد، 998 شهروند در آن سال به دست پلیس آمریکا کشته شدند؛ در سال 2019 نیز 965 نفر توسط نیروهای نظامی این کشور به قتل رسیدند. پایگاه خبری «واشنگتن‌پست» در سال 2014 پس از کشته شدن «مایکل براون»، شهروند سیاه‌پوست غیرمسلح، توسط پلیس در «فرگوسن»، شروع به ردیابی کشته شدن شهروندان توسط پلیس آمریکا می‌کند. گزارش‌های واشنگتن‌پست نشان می‌دهد که آمار قتل و تیراندازی توسط پلیس آمریکا در سال‌های 2015 تا 2019 روندی ثابت داشته و سالانه هزار نفر به گونه‌های مختلف قربانی خشونت‌های پلیس آمریکا می‌شوند.

 

* تبعیض کرونایی علیه سیاه‌پوستان

اتفاقات کرونا سبب شد تبعیض علیه سیاه‌پوستان بیشتر از همیشه به چشم بیاید. درصد بالایی از جمعیت 40 میلیون نفری سیاه‌پوستان در آمریکا از نظر امکانات بهداشتی و بیمه در ضعیف‌ترین شرایط قرار دارند. چندی پیش روزنامه انگلیسی ایندیپندنت در گزارشی با اشاره به سهم ۷۰ درصدی سیاه‌پوستان از تلفات کرونا در شیکاگو نوشت: تعداد سیاه‌پوستان مبتلا به این ویروس 7 برابر بیشتر از هر گروه دیگر در جمعیت این شهر است. یکی از دلایل تعداد بالای ابتلا در میان سیاه‌پوستان، نوع حرفه آنهاست. اکثریت سیاه‌پوستان در شرق و مرکز آمریکا کارگران صنایع و کارخانه‌ها هستند و ناچارند برای گذران زندگی و کسب درآمد از خانه‌های خود خارج شوند. سیاه‌پوستان آمریکایی با وجود شعارهای برابری دولت‌های آمریکا همچنان شهروند درجه3 این کشور محسوب می‌شوند و به عنوان مثال بیمه درمانی ضعیف‌تری دارند. بسیاری از جمعیت سیاهان اصولا از هیچ خدمات بیمه‌ای برخوردار نیستند.

***

نژادپرستی استراتژی انتخاباتی ترامپ

 

دکتر سیدمحمد مرندی*:

دولت آمریکا از بدو تاسیس با نژادپرستی و تبعیض عجین بوده است. از لحظه ورود اولین مهاجران اروپایی‌ به سواحل شرقی آمریکا، آنها به ظلم علیه بومیان این منطقه مبادرت کردند. پس از استقرار در آمریکا نیز مسأله برده‌داری و بهره‌برداری از سیاه‌پوستان به عنوان یک رفتار عمومی و فرهنگ قاطبه سفیدپوستان آمریکا مدنظر قرار گرفت. مسأله نژادپرستی حتی در قرن20 و بعد از جنگ دوم جهانی نیز در آمریکا علیه سیاه‌پوستان اعمال می‌شد. به‌رغم اعتراضات سیاه‌پوستان آمریکا به‌منظور اصلاح برخی قوانین علیه نژادپرستی در دهه 60 میلادی، این تبعیض تا به امروز اگر چه نه همیشه به شکل قانونی و آشکار اما همچنان در رفتار حاکمان و دولتمردان آمریکا پیداست. نمونه بارز این ادعا نیز رفتار دولت فعلی و در رأس آن رئیس‌جمهور آمریکاست که عملا نژادپرستی را ترویج می‌کند. ترامپ در دوره ریاست‌جمهوری خود با ارسال پیام‌ها و کدهایی به طرفدارانش بارها نشان داده است که از حامیان نژادپرستی در آمریکاست. اما در ارتباط با تحولات اخیر در مینیاپولیس و رفتارهای نژادپرستانه ترامپ باید به یک نکته مهم اشاره کرد؛ او به دنبال این است تا با تشدید نژادپرستی در جامعه آمریکا، مسأله فقر و مشکلات اقتصادی و همین‌طور کرونا را به حاشیه بکشاند و از این طریق بین فقرای سیاه‌پوست و سفیدپوست تفرقه بیندازد. اگر چه ترامپ با توسل به ارتش و گارد ملی درصدد است این اعتراضات را سرکوب کند اما واقعیت امر این است که مسأله فقر و بی‌عدالتی در آمریکا بویژه در دولت ترامپ به حدی افزایش یافته است که شکاف طبقاتی به وجود آمده باز هم خود را در قالب تظاهرات و بحران‌های  مختلف نشان خواهد داد.

*استاد دانشگاه تهران