بنیامین شکوهفر: 29 دی 1359 بود که امام راحل برای نخستینبار، جایگاه مجلس را در «راس امور» خواندند و در جمع گروهی از کارگران و کارمندان چاپخانه ۱۷ شهریور، کارکنان صنایع دفاع ملی و پرسنل انبارهای نیروی هوایی و قصر فیروزه، پرسنل سپاه پاسداران اصفهان و کمیته انقلاب اسلامی برازجان فرمودند: «مجلس را که در رأس همه امور است تقویت کنید و دنبال این باشید که یک مجلس قوی قانونگذاری داشته باشیم تا بتوانند مملکت را به راه راست ببرند».
2 سال بعد یعنی 6 آذر 1361، امام بار دیگر بر این معنا تاکید کردند و این بار در جمع دانشجویان عضو دفتر تحکیم وحدت انجمنهای اسلامی دانشگاههای سراسر کشور، بیان کردند: «به مجرد اینکه در ذائقه یکی یک مطلبی درست نیست، فورا هجوم نکنند و اینکه کارشکنی بکنند و- عرض بکنم- تضعیف بکنند دولت را. و همینطور راجع به مجلس که مجلس در رأس همه امور واقع است، باید تأیید بکند ملت و هیچوقت اینطور نباشد که تضعیف بکند». و در نهایت 12 دیماه سال 62، برای سومین بار از سوی امام خمینی، مجلس در راس امور عنوان شد و ایشان در جمع فرمانداران و بخشداران سراسر کشور و اعضای شوراهای اسلامی روستا اظهار کردند: «باید عرض کنم یکی از اموری که مطمح نظر آنهایی است که میخواهند این انقلاب را به شکست برسانند قضیه مجلس است. مجلس یک چیز سهلی نیست کارش. مجلس یک چیزی است که در رأس همه اموری که در کشور است، واقع است. یعنی مجلس خوب همه چیز را خوب میکند و مجلس بد همه چیز را بد میکند».
و به این ترتیب عبارت تاریخی «مجلس در راس امور است» در همه سالهای بعد از فرمایش امام راحل، یگانه جملهای بود که جایگاه واقعی مجلس در نظام جمهوری اسلامی را نشان میداد. البته پرواضح است مقصود امام از این گزاره، آن چیزی است که مجلس باید باشد و نه لزوما آن چیزی که در دورههای مختلف و در عرصه عمل بوده است؛ چنانکه از دوره اول تا دهم، عملکرد مجالس مختلف موید این تلقی است و الزاما همه نمایندگان مجلس در طول ادوار مختلف قوه مقننه بر طریق صواب و به گونهای که مجلس را در راس امور قرار دهند، حرکت نکردهاند. نمونههای کوچکی از این ادعا را میتوان در رویدادهایی نظیر تحصن برخی نمایندگان مجلس ششم و همچنین فساد مالی برخی نمایندگان در همین دوره اخیر جستوجو کرد. البته مقصود نگارنده، واکاوی عملکرد مجالس در دورههای گوناگون نیست و قطعا چنین کاری نیازمند پژوهشی مستوفاست اما به میزانی که حافظه تاریخی یاری میکند، با قاطعیت میتوان گفت بسیاری از نمایندگان در طول همه سالهای گذشته، نهتنها در جهت استقرار مجلس در جایگاه حقیقی آن که مدنظر امام راحل، رهبر حکیم انقلاب و خبرگان قانون اساسی بوده است گام برنداشتهاند، بلکه بالعکس عملکردشان در راستای تقلیل و تخفیف این جایگاه بوده است.
* مجلس چگونه میتواند در راس امور باشد؟
این پرسشی است که با گذشت 40 سال از بیان آن توسط امام راحل، اکنون در پیام رهبر معظم انقلاب به افتتاحیه مجلس یازدهم به صراحت به آن پاسخ داده شده است و از آنجا که هیچ فرد و مرجعی به اندازه شخص مقام معظم رهبری صلاحیت و توانایی تفسیر گفتار و گفتمان امام راحل قدسالله نفسه الزکیه را ندارد، میتوان این پاسخ را به نوعی تفسیر جمله تاریخی امام درباره مجلس و رمزگشایی ابعاد مختلف آن دانست. حضرت آیتالله العظمی امام خامنهای مدظلهالعالی در بخشی از پیامشان به افتتاحیه مجلس یازدهم مرقوم فرمودند: «آنگاه که نمایندگان مجلس با شناخت درست از شرایط و اولویتهای کشور و با کارشناسی، حضور فعال و منظم، پاکدستی و امانتداری، وظایف خود را انجام دهند، مجلس نقطه امید مردم و نقطه اتکای مجریان و به معنی حقیقی در رأس امور کشور خواهد بود».
بیتردید این تفسیر معظمله از کلام امام خمینی(ره)، فصلالخطابی است برای همه کسانی که در همه این سالها با هر نوع عملکردی تلاش داشتهاند «مجلس در راس امور است» را مصادره به مطلوب کنند یا از آن در جهت منافع سیاسی و اقتصادی خود بهره ببرند.
این بخش از پیام رهبر معظم انقلاب، دقیقا تاکید بر همان معنایی است که خبرگان قانون اساسی در اصل شصت و هفتم قانون اساسی مقرر کردند؛ آنجا که نمایندگان در برابر قرآن مجید، به خدای قادر متعال سوگند یاد میکنند و با تکیه بر شرف انسانی خویش تعهد میکنند که پاسدار حریم اسلام و نگاهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشند، ودیعهای را که ملت به آنان سپرده به عنوان امینی عادل پاسداری کنند و در انجام وظایف وکالت، امانت و تقوا را رعایت کنند و همواره به استقلال و اعتلای کشور و حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم پایبند باشند، از قانون اساسی دفاع کنند و در گفتهها و نوشتهها و اظهارنظرها، استقلال کشور و آزادی مردم و تأمین مصالح آنها را مدنظر داشته باشند.