گروه بین‌الملل: عراق روزهای سختی را می‌گذراند. کرونا، مشکلات اقتصادی، فشار آمریکایی‌ها برای بقا و در نهایت حملات مستمر ترکیه به مناطق مختلف عراق، دولت این کشور را با چالش‌های عجیبی مواجه کرده است. در حوزه کرونا تعداد مبتلایان عراقی افزایش عجیبی داشته است به گونه‌ای که دیروز حسن التمیمی، وزیر بهداشت عراق صراحتا از کمبود بیمارستان برای درمان کرونایی‌ها سخن گفت و اعلام کرد: تلاش داریم بیمارستان‌های سریع‌الاحداثی را با ظرفیت ۴۰۰ تختخواب برپا کنیم. از سویی دیروز در عراق اعلام شد حرم امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) به دلیل شیوع کرونا بسته شده است و زائران برای ورود به بین‌الحرمین با در‌های بسته مواجه شدند. این اقدام متولیان حرم سیدالشهدا(ع) و حضرت عباس(ع) برای جلوگیری از شیوع روز‌افزون کرونا در کربلاست. در حوزه امنیتی چالش حضور آمریکایی‌ها در عراق به تنهایی برای درگیرکردن دولت عراق کافی بود که چند هفته‌ای هم هست ترکیه با چراغ سبز آمریکا مواضع مختلفی را در سراسر عراق هدف قرار می‌دهد. این حملات به بهانه حضور پکک در عراق انجام می‌شود و عجیب‌تر اینکه معمولا مواضعی هدف قرار می‌گیرد که ارتباطی با پکک ندارد و دولت قانونی عراق بر آنجا تسلط کافی دارد. چالش دیگر عراقی‌ها ادامه حضور سربازان آمریکایی در این کشور با وجود مصوبه چند ماه پیش پارلمان عراق مبنی بر الزام دولت این کشور به فراهم کردن زمینه اخراج آمریکایی‌هاست. انتظار این بود که روند اخراج آمریکا از عراق با روی کار آمدن دولت جدید سرعت بگیرد. این اتفاق نه‌تنها نیفتاد، بلکه هم‌اکنون شاهد برخی زمزمه‌ها در داخل دولت عراق برای بقای آمریکایی‌ها در این کشور در لفافه قانون هستیم. دور اول مذاکرات راهبردی آمریکا و عراق پس از ترور رهبران مقاومت در حالی به پایان رسید که 2 طرف به کلی‌‌گویی‌های دیپلماتیک پرداخته و از بیان آنچه در این مذاکرات یا بهتر بگوییم گپ دوجانبه گذشت طفره رفته‌اند. با این حال این را نیز نباید نادیده گرفت که در عرصه حرف فعلا دولت عراق خود را مکلف به اجرای مصوبه پارلمان اعلام کرده است. تحولات این روزهای عراق بهانه‌ای شد تا در گفتوگو با سیدهادی افقهی و یک یادداشت تحلیلی از حسین آجورلو به بازخوانی تحولات این روزهای عراق بپردازیم.
***
******
نقش پارلمان در حل بحران‌های عراق
حسین آجورلو*: در یک ماه گذشته 4 رخداد مهم در رابطه با تحولات عراق در سطح داخلی، منطقه و فرامنطقه اتفاق افتاده است که هرکدام از این موارد علاوه بر اثرات کوتاه‌مدت آن، ممکن است تغییراتی را در روابط داخلی و منطقه‌ای عراق به وجود بیاورد. اولین و مهم‌ترین موضوع مربوط به مذاکرات استراتژیک عراق و آمریکاست. پس از پایان دور اول گفتوگوهای استراتژیک بین عراق و آمریکا که با بحث‌های فراوان و انتقاداتی از سوی گروه‌های داخلی خطاب به دولت و عملکرد آن در فرآیند مذاکرات همراه بود، آنچه از این مذاکرات در رسانه‌ها منتشر شد، نشان می‌دهد آمریکایی‌ها به دنبال کاهش حضور نظامی و افزایش نقش خود در ساختارهای سیاسی و امنیتی عراق هستند؛ مسأله‌ای که با اخطار جدی از سوی گروه‌های مقاومت همراه شده است. در کنار این مسأله چالش‌برانگیز، 2 موضوع حمله ترکیه به مواضع «پکک» در شمال عراق و اعمال تحریم‌های آمریکا موسوم به قانون «سزار» علیه سوریه، در فرآیند تصمیمات آتی الکاظمی و دولت عراق مؤثر است. بعد از سفر نیچروان بارزانی به بغداد، برخی کارشناسان انتظار داشتند خروجی دیدار بارزانی و الکاظمی موضع جدی عراق علیه ترکیه و موضوعاتی از این دست باشد اما اخبار غیررسمی از مذاکرات 2 طرف نشان داد عمده بحث‌ها حول مسائل مالی و بحث‌های بودجه بوده است. باید توجه داشت که ترکیه حساسیت بالایی نسبت به تحرکات «پکک» در مرزهای جنوبی خود دارد و این کشور چالش امنیتی این گروه را در خارج از مرزهای خود نیز پیگیری می‌کند. سومین مورد در ارتباط با تحولات عراق، مسأله تصویب تحریم‌های آمریکا علیه سوریه موسوم به قانون سزار است. مرز مشترک عراق و سوریه در شمال غرب این کشور به عنوان یک گذرگاه مهم در زمینه صادرات محصولات عراقی و ابزاری برای توسعه اقتصاد و بازرگانی این کشور تلقی می‌شود. از این منظر دولت نیاز دارد با استفاده از ابزارهای داخلی نسبت به تصویب برخی معافیت‌ها اقدام کند. آخرین مورد در رابطه با تحولات عراق نحوه مواجهه دولت با بحران کرونا و ضعف‌هایی است که غالبا ناشی از ضعف زیرساخت‌های بهداشتی، بسترهای قانونی و مشکلات بودجه‌ای است. بحران کرونا به شکل چشمگیری در عراق گسترش یافته و نگرانی جدی دولتمردان را در پی داشته است. نکته قابل توجه در ارتباط با این 4 رخداد این است که حل چالش‌های مطرح‌شده نیازمند فضای ثبات و پایداری است که در حال حاضر در عراق وجود ندارد. برای تبیین وضعیت عراق باید گفت این کشور در یک بستر نامتعادل و در دوران گذار است. هم مسأله کرونا و سیاست‌های کلان حوزه بهداشت و درمان و هم گفتوگوهای استراتژیک بین عراق و آمریکا تحت تأثیر نتایج انتخابات پارلمانی است. در شرایط فعلی به نظر می‌رسد گروه‌های سیاسی حاضر در عراق در یک ائتلاف نانوشته به این نتیجه رسیده‌اند که باید تا زمان برگزاری انتخابات و مشخص شدن ترکیب جدید پارلمان منتظر باشند و در اتخاذ مواضع تا حدی محتاط عمل کنند. از سوی دیگر دولت نیز به این موضوع واقف است که اقدامات کلان در حوزه سیاست خارجی مثل انعقاد پیمان‌های امنیتی نیازمند تایید و تصویب از سوی پارلمان عراق است که در شرایط فعلی امکان‌پذیر نیست.
* کارشناس مسائل عراق