گروه بین‌الملل: شاهزاده سعودی فکرش را نمی‌کرد قتل یک روزنامه‌نگار منتقد که خیلی‌ها در دنیا حتی نامش را نشنیده بودند، اینگونه دامنش را بگیرد. جمال خاشقجی به تنهایی همه تلاش‌های محمد بن‌سلمان برای سفیدسازی چهره سیاه عربستان در حوزه‌های مختلف را بر باد داد. 2 دادگاه یکی در ترکیه و دیگری در عربستان برای محاکمه قاتلان خاشقجی تشکیل شده اما سازمان ملل به صراحت دادگاه سعودی را فرمایشی و برای فریب افکار عمومی می‌خواند و در دادگاه ترکیه هم دلارهای سعودی به کمک بن‌سلمان آمده و لااقل تا امروز نام وی به عنوان متهم اول این دادگاه مطرح نشده است. 

با وجود پول‌پاشی‌های بن‌سلمان، حالا «اگنس کالامارد» گزارشگر ویژه سازمان ملل در حوزه ترورهای غیرقانونی و خودسرانه در دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل می‌گوید محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی مظنون اصلی پرونده قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد آل‌سعود است که سال ۲۰۱۸ در کنسولگری ریاض در استانبول به قتل رسید. 

کالامارد در مصاحبه‌ای با خبرگزاری آناتولی ترکیه گفت اگر چه مدرکی علیه بن‌سلمان ندارد اما در ارتباط با دستور و تحریک به انجام این قتل، ولیعهد سعودی مظنون اصلی محسوب می‌شود. 

وی گفت: ببینید! فکر می‌کنم در ارتباط با اینکه چه کسی دستور این قتل را صادر و انگیزه آن را ایجاد کرده، او مظنون اصلی است. نام وی مطرح است اما شخصا مدرکی برای اینکه بگویم او دستور این جنایت را داده، ندارم. این مقام سازمان ملل که وکیل شناخته‌شده‌ای در زمینه حقوق بشر هم هست، در ادامه تاکید کرد جرمی با این مشخصات نمی‌توانست بدون مشارکت ولیعهد سعودی واقع شود. وی گفت: به این مسأله طبق اطلاعاتی که بیش از یک سال قبل ارائه شد، اعتقاد دارم که سیا احتمالا این اطلاعات را در اختیار دارد. 

او همچنین یادآور شد دادگاه این پرونده در ترکیه به صورت غیابی برگزار می‌شود، زیرا همه می‌دانند عربستان سعودی اجازه نخواهد داد متهمان در ترکیه محاکمه شوند. وی گفت: با این حال فکر می‌کنم این محاکمه مهم است. می‌خواهم یادآور شوم متهمان نماینده دارند و به آنها وکیل اختصاص داده شده است. کالامارد محاکمه در ترکیه را از دادگاهی که در عربستان برگزار شد، عادلانه‌تر توصیف کرد. 

گفتنی است دادگاهی در ترکیه سوم جولای محاکمه متهمان این قتل را که ۲۰ تبعه سعودی هستند آغاز کرد. این افراد متهمند بعد از کشتن خاشقجی بدن او را تکه‌تکه کرده‌اند. 

در ابتدا «خدیجه چنگیز» نامزد نویسنده مقتول عربستانی در مقابل دادگاه حاضر شد و گفت «سعود القحطانی» مشاور سابق دیوان پادشاهی سعودی و از نزدیک‌ترین افراد به محمد بن‌سلمان و متهم ردیف اول این ترور فجیع، بارها فرزند جمال خاشقجی را به اخراج از کار تهدید کرده بود تا شاید خاشقجی را برای توقف انتشار مقاله‌های ضددولتی تحت فشار بگذارد. 

«یاسین اکتای» مشاور اردوغان و دوست نزدیک جمال خاشقجی نیز به عنوان شاهد دیگر گفت خاشقجی به او گفته بود برای اینکه نوشته‌هایش را متوقف کند، یکی از فرزندانش تهدید و از کار اخراج شده بود. 

او افزود: خاشقجی به من گفته بود حوادث یمن و اتفاقاتی که در این کشور می‌افتد، او را مجبور به نوشتن مقالات انتقادآمیز از حکومت سعودی کرده بود. از نظر او حکومت سعودی مردم عربستان را مجبور کرده بود در ماجرای یمن صرفا دنباله‌رو حکومت باشند. 

نگهبان کنسولگری عربستان در استانبول نیز به قاضی گفت در روز قتل، کنسول سعودی از او خواسته بود مرخصی بگیرد و به خانه برود. لازم به ذکر است جسد این روزنامه‌نگار مخالف سعودی همچنان ناپیداست. 

 

* روایت سال قبل گزارشگر سازمان ملل

با آنکه گزارشگر سازمان ملل دیروز اعلام کرد شخصا مستندی برای محکوم کردن بن‌سلمان ندارد اما وی 29 خرداد سال گذشته در گزارشی که در همین ارتباط منتشر کرد، از نقش بن‌سلمان در این پرونده سخن گفته بود. اگنس کالامارد سال گذشته صراحتا اعلام کرد مدارک معتبری از دست داشتن مقامات عالی‌رتبه سعودی از جمله محمد بن‌سلمان، ولیعهد این کشور در تحقیقات حول قتل خاشقجی به دست آمده است. وی همان روز از دبیرکل سازمان ملل خواست دستور آغاز تحقیقات بین‌المللی از محمد بن‌سلمان و نقش او در قتل خاشقجی را صادر کند و همچنین خواستار آغاز تحقیقات گسترده توسط «اداره تحقیقات فدرال» (FBI) آمریکا شد. گزارشگر ویژه سازمان ملل همچنین گفت رژیم سعودی به دلیل سوءاستفاده از امتیازات دیپلماتیک کنسولگری خود در استانبول، باید از دولت ترکیه عذرخواهی کند. این گزارش ۱۰۰ صفحه‌ای که به صورت کامل شرح ماوقع کنسولگری سعودی در استانبول را ارائه می‌کند، با استفاده از شنود فایل صوتی مکالمات داخل کنسولگری سعودی در استانبول حین قتل خاشقجی، آخرین لحظه این جنایت را بازسازی کرده و آورده: مقامات سعودی آن زمان به او گفتند «می‌خواهیم تو را دستگیر کنیم». کالامارد توضیح می‌دهد: ارزیابی فایل‌های صوتی به‌ دست آمده توسط افسران اطلاعاتی ترکیه و دیگر کشورها نشان می‌دهد احتمالا ابتدا به آقای خاشقجی آرام‌بخش تزریق شده و سپس او را با کیسه پلاستیکی خفه کرده‌اند. یافته‌های اصلی گزارش به شرح زیر است: 1- مدارک معتبر از مسؤولیت فردی مقامات عالی‌رتبه سعودی شامل ولیعهد وجود دارد که نیازمند تحقیقات بیشتر است. 2- تحقیقات عربستان سعودی با حسن‌نیت انجام نشده و می‌تواند شامل ممانعت از اجرای عدالت نیز باشد. 

 

* افشاگری‌های آمریکایی‌ها

19 بهمن 1397 روزنامه نیویورک‌تایمز جزئیاتی از قتل خاشقجی منتشر کرد که تا آن روز در اختیار رسانه‌ها نبود. در آن روز چند منبع اطلاعاتی در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز گفتند: محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی در یک گفت‌وگوی تلفنی که سال ۲۰۱۷ انجام شده، گفته است اگر جمال خاشقجی به کشور بازنگردد و به انتقادش از حکومت سعودی پایان ندهد، با یک گلوله او را به قتل خواهد رساند.

 این گفت‌وگو که سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا آن را شنود کرده‌اند، دقیق‌ترین شاهدی است که نشان می‌دهد محمد بن‌سلمان مدت‌ها پیش از کشته شدن جمال خاشقجی داخل کنسولگری سعودی در استانبول به دنبال ترور او بوده است. ولیعهد سعودی در مکالمه ضبط‌شده مذکور می‌گوید اگر نتوان با تطمیع خاشقجی او را به عربستان بازگرداند، باید به زور متوسل شد و اگر هیچ‌کدام از این روش‌ها مؤثر نبود، خودش با گلوله سراغ خاشقجی خواهد رفت. روزنامه واشنگتن‌پست گزارش داده سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) هم به این جمع‌بندی رسیده که او دستور ترور روزنامه‌نگار منتقد را صادر کرده است. 

 

***

***