ثمانه اکوان: روزهای ابتدایی مطرح شدن قرارداد 25 ساله ایران و چین، جوسازی رسانه‌ای سنگینی علیه این قرارداد صورت گرفت. رسانه‌های اپوزیسیون جمهوری اسلامی به همراه رسانه‌های آمریکایی در تلاشی هماهنگ به دنبال تصویرسازی‌ای از جنس خاطرات تاریخی ایران در قرارداد ترکمانچای درباره این قرارداد بودند. با این‌ حال آنطور که رسانه‌های اپوزیسیون از این قرارداد بد می‌گفتند، رسانه‌های غربی و آمریکایی به دنبال هشدار به غرب و بویژه آمریکا به علت‌های دیگری بودند. آنها برخلاف گروه‌های اپوزیسیون ایران بخوبی دریافته بودند معنی قراردادهای تجاری و اقتصادی بین ایران و چین چیست و نگرانی آنها درباره از هم پاشیده شدن شالوده تحریم‌ها علیه ایران بود. این نگرانی‌ها خیلی زود به واقعیت تبدیل شد. از هم‌اینک که این قرارداد هنوز اجرایی نشده و در مرحله مذاکره بر سر جزئیات است، کشورهای مختلف از ترس عقب ماندن از چین و دست خالی ماندن در بازار 80 میلیونی ایران و پروژه‌های بزرگ اقتصادی و صنعتی، با پالس‌های مثبت خود به دنبال اثرگذاری بیشتر در این عرصه هستند. 

هندوستان یکی از آن کشورهایی است که رسانه‌هایش بشدت احساس می‌کنند قرارداد تهران- پکن (آن‌ هم با توجه به رقابت‌های موجود بین چین و هندوستان در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی) می‌تواند باعث عقب افتادن این کشور در سرمایه‌گذاری در ایران شود. به همین دلیل نیز طی چند روز گذشته از نگرانی خود درباره بیرون ماندن از بازار ایران گفته‌اند. البته در طول چند وقت گذشته خبرهای بد دیگری نیز به گوش تجار هندی خورده است که به همین دلیل به دنبال پاسخگویی دولت‌شان هستند. هفته گذشته ایران اعلام کرد دیگر امیدی به ‌طرف هندی در اجرای تعهداتش در قبال ساخت خط آهن چابهار- زاهدان ندارد و به همین دلیل اعلام کرده است از شرکت‌های داخلی برای انجام این کار استفاده کرده و هندوستان را از این پروژه بزرگ حذف می‌کند. آنطور که سایت NDTV هندوستان گزارش داده است اما باقی سرمایه‌گذاران هندی بر این عقیده‌اند نباید فرصت گسترش بندر چابهار از ایران گرفته شود و خواستار پاسخگویی وزیر خارجه این کشور شدند. تحلیلگران هندی بیان کرده‌اند اعلام ایران مبنی بر اینکه طرف هندی را از این پروژه کنار می‌گذارد، در واقع چالشی برای هندوستان است تا بلکه اعلام کند به تعهداتش در قبال ایران پایبند است. به گزارش این شبکه تلویزیونی، از زمانی که هندی‌ها به دلایل مختلف از اجرای تعهدات‌شان در قبال ایران در بندر چابهار طفره رفته‌اند شرایط به نحو عجیبی تغییر کرده است. ایران چینی‌ها را پشت در چابهار دارد که اعلام کرده‌اند این پروژه و پروژه‌های مختلف دیگر را انجام می‌دهند و در عین ‌حال تهران بخوبی توانسته از اختلافات موجود بین چین و هندوستان که چندی پیش منجر به ایجاد برخی درگیری‌های مختصر نظامی بین دو طرف شد نیز استفاده کند و در واقع بازی‌ای را آغاز کند که در یک‌ طرف تهران و پکن قرار دارند و در طرف دیگر دهلی‌نو و واشنگتن. دهلی‌نو تاکنون منتظر بوده است تا ببیند واشنگتن در قبال قرارداد 25 ساله و 400 میلیارد دلاری بین تهران و پکن چه واکنشی خواهد داشت اما ظاهرا از هفته گذشته به این نتیجه رسیده که بهتر است استراتژی بهتری نسبت به ایستادن، تماشا کردن تحرکات چین و انتظار برای چراغ سبز واشنگتن داشته باشد. به نظر می‌رسد دهلی‌نو انتظار داشت در قراردادی که با ایران بر سر توسعه بندر چابهار دارد، بتواند با کارت واشنگتن و نزدیکی سران هندوستان و آمریکا بازی کند و شرایط بهتری برای خود در ایران و قراردادهای اقتصادی دست و پا کند اما تهران نیز در موقع مناسب کارت چین را رو کرد و به هندوستان نشان داد همیشه جا برای جایگزینی سرمایه‌گذار در اقتصاد بزرگ ایران وجود دارد. 

نارندرا مودی زمانی که با برگزاری مراسمی باشکوه جلوی ترامپ در دهلی‌نو فرش قرمز پهن می‌کرد و بر این عقیده بود که در طرف درست دعوای دوطرفه بین تهران و واشنگتن ایستاده است، گمان نمی‌کرد ایران بتواند لحن محکم‌تر و قاطع‌تری در مذاکرات با هندوستان بگیرد و روزی برسد که رئیس‌جمهور ایران در بحبوحه ماجرای کشمیر و از بین رفتن خودمختاری این منطقه به دست مودی، خواستار برخورد درست با مسلمانان در این منطقه شود و از پاکستان و هند بخواهد روابط خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که تعداد زیادی از مردم بی‌گناه در منطقه کشمیر جان خود را از دست ندهند. از آن زمان تاکنون به‌ صورت گام‌به‌گام، موضع ایران در قبال هندوستان جدیت بیشتری یافته است. بعد از مدتی ایران، شرکت اکتشاف گازی ONGC هندوستان را کم‌کم از منطقه گازی فرزاد B کنار زد و اعلام کرد شاید بتواند از این شرکت برای اکتشافات بعدی استفاده کند. بعد از آن ماه مارس سال 2020 میلادی و زمانی که هندوهای تندرو به مسلمانان در این کشور حمله‌ور می‌شدند و آنها را به قتل می‌رساندند، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای شخصا از هندوستان خواستند «با تندروهای هندو برخورد شده و جلوی قتل‌عام مسلمانان در این کشور گرفته شود تا هندوستان در مقابل جهان اسلام منزوی نشود».

مسأله‌ای که تعدادی از رسانه‌های هندی مطرح کرده‌اند این است که اگر در ماه نوامبر سال جاری میلادی بعد از انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، کاخ سفید دیگر در دست ترامپ نباشد، هندوستان چطور می‌خواهد به تجارت خود با ایران ادامه دهد؟

روزنامه هندوستان بیزینس لاین نیز روز گذشته در گزارشی به نگرانی تجار هندی در این خصوص پرداخت و نوشت: هندوستان در عدم قطعیت در سیاست‌های خود به سر می‌برد و این مسأله با تغییراتی که در ژئوپلیتیک منطقه در حال وقوع است، برای این کشور خطرناک است. دهلی هم‌اکنون مردد باقی مانده است که باید نفوذ بیشتر چین در اقتصاد ایران را پذیرفته و با اجرای قراردادهای قبلی خود با ایران، راه را برای حضور بیشتر و پس زدن سایه پکن از طرح‌های اقتصادی بویژه توسعه بندر چابهار باز کند یا در شرایط تردید همچنان منتظر تغییر روند اتفاقات در ایران بماند. 

هندوستان تاکنون پیام‌های مختلفی درباره ادامه رابطه اقتصادی‌اش با ایران به دنیا مخابره کرده است. ازیک‌طرف تعهدات خود در قرارداد ساخت خط آهن زاهدان- چابهار را اجرایی نکرده و از طرف دیگر بعد از اینکه تهران اعلام کرد خود به ساخت این خط آهن ادامه می‌دهد و خبر مربوط به سرمایه‌گذاری‌های 25ساله چین در ایران نیز منتشر شد، بیان کرده است در طول چند وقت اخیر به دلیل بحث کرونا و همچنین انتظار برای پاسخ ایران درباره مسائل فنی و مالی، چشم‌انتظار چراغ سبزی از سوی ایران برای ادامه کارش بوده است! پیامی که نشان می‌دهد این کشور اخیرا به فکر تجدیدنظر در مواضعش نسبت به تهران افتاده است. سایت تحلیلی «اسکرول» هندوستان نیز به نقل از وزیر خارجه هندوستان تأیید کرده است هند از قرارداد منطقه گازی فرزاد نیز بیرون گذاشته شده و او نیز اشکال کار را نه در سیاست‌های هندوستان بلکه در «تغییر سیاست‌ها» در ایران جست‌وجو کرده و بیان کرده است اگر تمایلی وجود داشته باشد، هندوستان در این زمینه نیز فعال خواهد شد.