حسن کاظمی‌قمی*: سفر مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق به ایران در شرایطی است که عراق تحت فشار شدید آمریکایی‌ها برای قرار گرفتن در مسیر تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران است. 

در واکنش به این فشارها، الکاظمی با یک تیم اقتصادی به ایران سفر می‌کند و این یعنی شکست پروژه آمریکا در کشاندن پای عراق به کارزار تقابل با ایران. همین موضوع که نخست‌وزیر عراق نخستین فرد ملاقات‌کننده با رهبر حکیم انقلاب بعد از شروع بحران کرونا بود، نشان‌دهنده عزم جدی 2 کشور در گسترش همکاری‌های استراتژیک است. 

انتخاب آقای مصطفی الکاظمی به عنوان نخست‌وزیر عراق با رای پارلمان عراق و پیشنهاد فراکسیون اکثریت این پارلمان بود. هر مقام رسمی در عراق چه نخست‌وزیر و چه دیگران، وقتی با رأی قانونی مردم عراق انتخاب می‌شوند، نه‌تنها مورد پذیرش، بلکه مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران نیز قرار می‌گیرند. آنچه در رسانه‌ها به عنوان گمانه‌زنی‌هایی مطرح می‌شود که الکاظمی به ایران نزدیک است یا نزدیک نیست، اینها هیچ‌گاه مسأله رسمی جمهوری اسلامی نبوده است. ما بر اساس موازینی که همیشه به آن پایبند بوده‌ایم، از هر مقامی که طی یک روند دموکراتیک و مردم‌سالارانه توسط مردم عراق انتخاب شود، حمایت می‌کنیم. دولت جناب مصطفی الکاظمی هم از این قاعده مستثنا نبوده است و همچنان که جمهوری اسلامی ایران از دولت‌های قبلی عراق حمایت کرده، از دولت آقای الکاظمی هم حمایت می‌کند و به آن احترام می‌گذارد. 

سیاست خارجی جمهوری اسلامی نسبت به عراق، حمایت از مردم این کشور بوده است. امروز هم که مردم عراق بیش از پیش نیازمند کمک‌های جمهوری اسلامی ایران هستند، این حمایت‌ها تداوم خواهد داشت. امروز مردم عراق با یک مجموعه چالش‌ها و مشکلات در حوزه‌های مختلف بویژه حوزه اقتصاد مواجه هستند که شرایط را برای آنان سخت کرده است. 95 درصد درآمد عراق از فروش نفت است، این در حالی است که با کاهش قیمت نفت ضربه‌ای جدی به درآمدهای این کشور وارد شده است. شیوع ویروس کرونا در عراق نیز به مجموعه مشکلات این کشور اضافه شده است. در چنین شرایطی الکاظمی در صدر یک هیأت اقتصادی و نظامی به ایران سفر کرده است. ترکیب هیأت عراقی نشان می‌دهد الکاظمی به دنبال گسترش همکاری‌ها با جمهوری اسلامی بویژه در بخش اقتصادی است. 6 وزیر که تصدی وزارتخانه‌های مهم دولت عراق را بر عهده دارند، مصطفی الکاظمی را در سفر به ایران همراهی می‌کنند؛ از جمله وزرای نفت، دارایی و برنامه‌ریزی که اینها از مهم‌ترین وزارتخانه‌های عراق هستند. همه این نشانه‌ها حاکی از این است که الکاظمی به‌ رغم تبلیغاتی که شده است، به دنبال گسترش روابط با ایران است. 

اگر بخواهیم واقع‌بینانه و خارج از هیاهوها و شانتاژها، تحولات عراق را بررسی کنیم، می‌بینیم در مقام عمل هیچ کشوری جز جمهوری اسلامی ایران به صورت حقیقی در حمایت از مردم عراق قدم برنداشته است. هیچ کشوری به اندازه جمهوری اسلامی ایران از دموکراسی در عراق حمایت نکرده است. جمهوری اسلامی تنها کشوری است که همیشه از روند مردم‌سالاری در عراق پشتیبانی کرده است. 

رفتار آمریکا و متحدان منطقه‌ای آن مانند عربستان، نشان می‌دهد همیشه رفتار آنها در نقطه مقابل منافع مردم ایران بوده است. ما خشنودیم از اینکه می‌بینیم عربستان سعودی به صورت تاکتیکی در چند مدت اخیر تغییر مواضعی نسبت به عراق داشته است و خود را در موضع تأمین منافع مردم عراق نشان داده اما از دریچه نگاه واقع‌بینانه کاملا مشخص است این مواضع صرفا مواضع تاکتیکی بوده و یک سیاست راهبردی برای عربستان سعودی نیست. حمایت از منافع عراق به هیچ صورتی با موازین سیاست خارجی عربستان سعودی همخوانی ندارد. منافع آل‌سعود در تقابل جدی با منافع عراق است و مواضع آنان در حمایت از مردم عراق بیشتر یک فریب است تا یک حقیقت. عربستان به هیچ‌وجه یک عراق شکوفا، توسعه‌یافته و دموکرات را نخواهد پذیرفت. عراقی که بر مبنای دموکراسی و مردم‌سالاری به پیشرفت، امنیت و توسعه دسترسی پیدا کند، یک چالش جدی برای حکمرانی آل‌سعود خواهد بود. آل‌سعودی که در حکمرانی‌اش هیچ جایگاهی برای رأی مردم قائل نیست، عراق امن و توسعه‌یافته را نخواهد پذیرفت. به همین خاطر است که می‌گوییم از عربستان انتظار نداریم از منافع مردم عراق حمایت کند. 

رفتارهای آمریکا در قبال عراق هم از قاعده رفتاری آل‌سعود جدا نیست. به ‌رغم همه تبلیغاتی که آمریکایی‌ها می‌کنند که حامی دموکراسی در عراق هستند اما در عمل عراق امن و آباد برای آنان نیز یک تهدید تلقی می‌شود. آمریکا به دنبال تحمیل هژمونی خود به عراق است. عملکرد آمریکایی‌ها در عراق موجب شده در سطح مردمی، یک حالت تنفر عمومی نسبت به آمریکا ایجاد شود. در سطح رهبران نیز حالتی از بی‌اعتمادی نسبت به آمریکایی‌ها ایجاد شده است. مردم عراق به صورت ملموس حس کرده‌اند تنها کشوری که در حمایت از آنان صادق است، جمهوری اسلامی ایران است. 

*سفیر اسبق ایران در عراق