چین: پمپئو حقایق درباره چین را وارونه جلوه میدهد و در اظهاراتش تعصب ایدئولوژیک او نمایان است
بعد از اظهارات خصمانه ترامپ علیه چین، وزیر خارجه آمریکا هم دیروز پکن را متهم به دنبال کردن سیاست تسلط بر جهان کرد
گروه بینالملل: جدال آمریکا و چین فراتر از کرونا یا جنگ تجاری است. داستان 2 ابرقدرت است؛ یکی در حال ظهور و یکی در حال افول. ترامپ از زمان شیوع کرونا در آمریکا، فرصت را برای تسویهحساب مناسبتر از همیشه دید و چند ماهی است توپخانه پمپئو- ترامپ لحظهای از تخریب پکن غافل نبوده اما چینیها هم در این میان چندان دست بسته نبودهاند. آنها نقاط ضعف آمریکا را به سرعت به نقطه قوت خود تبدیل کردهاند. از خاورمیانه تا بقیه آسیا و آفریقا؛ هرجا آمریکاییها ضعیف شدهاند، چینیها با استفاده از تکنولوژی برتر و نداشتن روحیه چپاول و استعمارگری توانستهاند اعتماد سایر دولتها را جلب کرده و در آنجا حضور پیدا کنند.
همان قدر که کمتر نظریهپردازی در دنیا تردیدی در زوال آمریکا و دور شدن آمریکا از توان تأثیرگذاری بر همه تحولات دارد، همان اندازه بر ظهور چین به عنوان قدرت اول دنیا در آینده نهچندان دور اتفاق نظر هست.
تنشها بین چین و آمریکا وارد مرحله جدیدی شده و مقامات 2 کشور در روزهای اخیر واکنشهای به مراتب صریحتری نسبت به گذشته علیه همدیگر داشتهاند. علاوه بر بحران کنسولگری هیوستون و اختلافات دیپلماتیک ۲ کشور، سخنان جنجالی وزیر خارجه آمریکا در تصویر کردن چهرهای خشن و جهانخوار از چین، واکنش مقامات چین را برانگیخت و عملا فصل جدیدی از تنش و احتمالا جنگ سرد را برای ۲ کشور پدید آورد.
به گزارش «وطن امروز»، روز گذشته دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا در جریان گفتوگو با رسانهها در کاخ سفید با اشاره به اینکه تعطیلی تعداد بیشتری از مقرهای دیپلماتیک چین در خاک ایالات متحده آمریکا را دور از ذهن نمیداند، گفت: توافق تجاری با چین اکنون اهمیتش برای من کمتر از زمانی است که آن را رقم زدم. توافق تجاری چین و آمریکا اوایل سال جاری میلادی در واشنگتن رقم خورد. ترامپ در آن زمان توافق تجاری با چین را یک گام به یادماندنی برای آینده تجاری منصفانه و متقابل نامید و تاکید کرد واشنگتن و پکن در گذشته در مسیری اشتباه بودهاند. هر چند برخی منابع آگاه در کاخ سفید اعلام کردهاند با توجه به وضعیت کنونی ایالات متحده، ترامپ قصد ندارد به تشدید بیشتر تنشها با پکن دامن بزند و فعلا هر گونه تحریم بیشتر علیه دیگر مقامهای ارشد چینی را منتفی کرده است اما به نظر میرسد او خودخواسته به دنبال افزایش تنشهاست. ترامپ در هفتههای اخیر به بهانه شیوع ویروس کرونا و در چارچوب تاکتیک همیشگی خود که بر پایه فرار از مسؤولیت و انداختن توپ عامل بحران در زمین مخالفان و رقبایش طرحریزی شده است، چندین نفر از مقامات چینی را تحت تحریم و مجازات دولت آمریکا قرار داد. علاوه بر این روابط دیپلماتیک ۲ طرف بعد از تصمیم روز چهارشنبه آمریکا مبنی بر ارائه مهلت 3 روزه به چین برای تعطیل کردن کنسولگری خود در هیوستون بشدت تهدید شد. این در حالی است که دیروز وزارت خارجه چین در اقدامی متقابل علیه تنشزایی جدید واشنگتن، دستور داد کنسولگری آمریکا در شهر چنگدو تعطیل شود.
* اظهارات بیسابقه پمپئو و آغاز جنگ سرد
در همین حال مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده نیز در اظهاراتی جنجالی، خواستار رویکردی قاطعانهتر و محکمتر علیه پکن شد. پمپئو بامداد دیروز طی سخنرانی در کتابخانه نیکسون در کالیفرنیا، در ادامه ادعاهای خود با لحنی که یادآور تنشهای لفظی آمریکا و شوروی در دوران جنگ سرد بود، گفت: هدف نهایی چین، یورش به آمریکاست. وی مدعی شد: چین به دنبال تسلط ایدئولوژیک بر جهان است. آمریکا نباید به گفتههای چین نگاه کند، بلکه باید به عمل آنها بنگرد. وی افزود: واشنگتن و متحدانش باید از «روشهای قاطعانه و خلاقانهتری» برای فشار آوردن بر حزب کمونیست چین جهت تغییر رفتارش استفاده کنند. بر این اساس، پمپئو حزب کمونیست چین را به شخصیت تخیلی و داستانی «هیولای فرانکنشتاین» تشبیه کرد و گفت: «رئیسجمهور [ریچارد] نیکسون یک بار گفت نگران است با اجازه دادن به حزب کمونیست چین برای تعامل با جهان (در دهه ۱۹۷۰)، یک [هیولای] فرانکنشتاین درست کرده باشد». وزیر خارجه آمریکا در این سخنرانی، با درخواست از کشورهای جهان برای پایان دادن به «تعاملات کورکورانه» با چین، اتهامزنیهای واشنگتن علیه پکن درباره مسائلی مانند «عملکرد تجاری غیرمنصفانه، نقض حقوق بشر و نفوذ به جامعه آمریکایی» را تکرار کرد. پمپئو با بیان اینکه ارتش چین «قویتر و تهدیدآمیزتر» شده است، گفت: رویکرد در قبال پکن باید براساس «بیاعتمادی و راستیآزمایی» باشد.
* واکنش چین به مواضع آمریکا
ظهر دیروز ساعاتی پس از اظهارات جنجالی وزیر خارجه آمریکا، وزارت خارجه چین ضمن واکنش به این اظهارات اعلام کرد: پمپئو حقایق درباره چین را وارونه جلوه میدهد و در اظهاراتش تعصب ایدئولوژیک او نمایان است. وانگ ونبین، سخنگوی وزارت خارجه چین در بیانیهای مطبوعاتی گفت: چین از ایالات متحده میخواهد از «ذهنیت جنگ سرد» دور شود. سخنگوی دستگاه دیپلماسی چین همچنین در واکنش به دستور آمریکا برای تخلیه کنسولگری چین در هیوستون گفت: اطلاعات دروغین منتشر شده توسط آمریکا را تکذیب میکنیم. او خاطرنشان کرد: این اقدام آمریکا نقض جدی حقوق بینالملل و هنجارهای اصلی روابط بینالملل و پیمان کنسولی چین و آمریکاست. سرکنسول جمهوری خلق چین در هیوستون آمریکا هم اعلام کرد متعهد به بستن کنسولگری خود در این شهر به دستور آمریکا نخواهد بود و از این کار امتناع میکند. «کای وی» دیروز درگفتوگو با نشریه پولیتیکو افزود چین در حال اعتراض به دستور ایالات متحده است و کنسولگری «تا اطلاع ثانوی» باز خواهد ماند. سخنان سرکنسول چین در هیوستون در حالی است که وزارت خارجه چین با انتشار بیانیهای اعلام کرد از آمریکا خواسته است در واکنش به دستور این کشور برای تعطیلی کنسولگری چین در هیوستون آمریکا، کنسولگری خود در چنگدو واقع در جنوب غرب چین را ببندد. وزارت خارجه چین همچنین از آمریکا خواسته است تمام فعالیتها و عملیاتهای خود را در این کنسولگری تعطیل کند. چین صبح جمعه این تصمیم خود را به سفارت آمریکا در پکن اطلاع داد. آمریکا دارای ۵ کنسولگری در شهرهای گوانگجو، شانگهای، شنیانگ، چنگدو و ووهان است و ۲ کنسولگری هم در ماکائو و هنگکنگ است. کنسولگری چنگدو تنها کنسولگری هم آمریکا در جنوب غرب چین است. پکن این اقدام خود را «یک پاسخ مشروع و لازم» به آمریکا توصیف کرده است.
در همین حال روزنامه گلوبالتایمز از رسانههای نزدیک به حزب حاکم چین با اشاره به افزایش درخواستها مبنی بر تعطیلی کنسولگریهای آمریکا در چین نوشت: بر اساس نظرسنجی انجام شده از سوی این روزنامه حدود ۸۰ درصد چینیها خواستار تعطیلی کنسولگری آمریکا در هنگکنگ و ماکائو هستند. «تیان فیلونگ» تحلیلگر چینی در پکن نتیجه این نظرخواهی را نشانهای از خشم و عصبانیت مردم از مداخلهجوییهای آمریکا در هنگکنگ دانست.
در کنار این تحولات باید موضع وزارت خارجه چین در محکوم کردن آمریکا برای ترویج این شایعه که ویروس کرونا از آزمایشگاهی در شهر ووهان واقع در مرکز چین به بیرون سرایت کرده است هم مدنظر قرار گیرد. این وزارتخانه در تازهترین بیانیه خود آورده است: بهتر است آمریکا اول وضعیت آزمایشگاه «فورت دتریک» را روشن کند که تحقیقاتی درباره بیماریهای عفونی انجام میدهد. سخنگوی وزارت خارجه چین گفت: واقعیت این است که علاقهمندیم دولت آمریکا به صورت شفاف و مشخص، حقیقت را درباره این مرکز آزمایشگاهی در مریلند بیان کند.
* تنشهای بیسابقه بین چین و آمریکا
افزایش تنش بین چین و آمریکا در شرایطی رخ میدهد که افت روابط ۲ کشور در ۴ دهه گذشته بیسابقه بوده است. موضوعاتی چون تایوان، دریای چین جنوبی، هنگکنگ، تبت، سینکیانگ، جنگ تجاری و کرونا در ماههای اخیر روابط ۲ کشور را به تیرگی کامل کشانده است. رسانههای چین روزانه صدها مطلب و گزارش درباره این موضوعات و اقدامات آمریکا منتشر کرده و واشنگتن را مورد انتقاد قرار میدهند که بشدت بر طبل جنگ سرد میکوبد. روزنامه چاینادیلی از مهمترین نشریات انگلیسیزبان چین نوشته است: متاسفانه آمریکا دقیقا در مسیر جنگ سرد گام برمیدارد و نظم بینالمللی را خدشهدار کرده است. این روزنامه سپس به تحریمها و فشارهای آمریکا علیه چین به بهانه مسائلی چون هنگکنگ و سینکیانگ اشاره کرده و نوشته است: واشنگتن در جهت مخالف مسؤولیتهایش حرکت میکند و از هیچ تلاشی برای تحت فشار قرار دادن چین دریغ نمیورزد.
***
[سوءاستفاده ترامپ از تنش با چین]
روزنامه آمریکایی واشنگتن پست در مطلبی با انتقاد از سیاست دولت آمریکا در قبال چین، افزایش تنشها را در ارتباط با آینده انتخابات ریاستجمهوری آمریکا و کارزار انتخاباتی ترامپ دانست. این روزنامه نوشت: ترامپ به جای هدایت کشورها در مقابله با چین، تعرض بیپروا، ناهماهنگ و یکجانبهای را علیه پکن دنبال میکند که تنها هدف آن تقویت کارزار انتخاباتیاش است. دستور ناگهانی وزارت خارجه آمریکا برای تعطیل کردن کنسولگری چین در هیوستون نمونهای از این رویکرد است که نتیجه عکس خواهد داد. این اقدام بدون شک منجر به کاهش کانالهای ارتباطی و کاهش درک ایالات متحده از وضعیت داخلی چین میشود. به نوشته این روزنامه، مقامات آمریکایی کنسولگری هیوستون را «مرکز اقدامات جاسوسی» توصیف میکنند، در حالی که مدرکی در تایید این امر ارائه نکردهاند. واشنگتن پست با اشاره به سخنان پمپئو درباره چین نوشت: این سخنان برای تبلیغات انتخاباتی خوب است اما بستن کنسولگری این اهداف را محقق نمیکند. اغلب اقدامات دیگری هم که ترامپ انجام داده از اعمال تعرفه بر تجارت با چین تا محدود کردن روادید دانشجویان، به اقتصاد آمریکا ضربه زده و برای مشاغل هزینه داشته است. جنگ لفظی ترامپ هم علیه چین از جمله اشارات نژادپرستانه به ویروس کرونا مثل «ویروس چینی»، اگر با یک چرخش ناگهانی «یو» شکل به دلیل نزدیک شدن به فصل انتخابات همراه نمیشد، پذیرفتنیتر بود. تا ماه مارس ترامپ به صورت علنی از رئیسجمهور چین تمجید میکرد و او را رهبر بزرگ از جمله در واکنش به کروناویروس میخواند. به طور خصوصی هم گفته شده ترامپ در عین موافقت با اقدامات چین، به «شی جین پینگ» رئیسجمهور چین برای کمک به او در انتخابات التماس کرده است. در توافق تجاری ترامپ با شی در ماه ژانویه هم رئیسجمهور آمریکا از تقاضا برای اصلاحات معنادار در شیوههای تجارت چین به منظور جلب رضایت پکن برای خرید سویا قبل از انتخابات از کشاورزان ایالتهای غرب آمریکا چشمپوشی کرد. در ادامه انتقاد از رویکرد ترامپ در قبال چین در این گزارش آمده است: از آن زمان رئیسجمهور آمریکا مزیتهای انتخاباتی بیشتری در مقصر جلوه دادن پکن به دلیل شیوع کرونا و در عین حال نشان دادن «جو بایدن» رقیب دموکرات خود به عنوان عروسک چین کسب کرده است.