عباس اسماعیل‌گل: یکی از مهم‌ترین مقاتل عاشورا، کتاب «روضه‌الشهدا» نوشته ملاحسین واعظ‌کاشفی است که به گمان برخی نخستین مقتل نگاشته شده به زبان فارسی است. اهمیت کتاب به گونه‌ای بود که پس از تالیف روضه‌الشهدا بسیاری از مجالس عزاداری برای اهل بیت و مخصوصا امام حسین(ع) بر اساس خوانش این کتاب برگزار می‌شد تا اینکه رفته‌رفته به مجالس روضه‌خوانی معروف و مشهور شد. یکی از انتقادات وارد بر این کتاب که در طول تاریخ بسیار مطرح شده، استفاده آن از روایات تاریخی ضعیف و غیرمستند است و چهره‌های مشهوری مانند سیدمحسن امین، محدث نوری و شهید مطهری به انتقاد از آن پرداخته‌اند. حالا با گذشت نزدیک به 500 سال از نگارش این کتاب، محمد حقی با رجوع به منابع دست اول تلاش کرده فرازهای تاریخی صحیح این کتاب را مستندسازی کرده و از این حیث، نقیصه «روضه‌الشهدا» را رفع کند و آن را در قالب «کتاب روضه» که پژوهشی جدی در اسناد «روضه‌الشهدا» ملاحسین واعظ‌کاشفی است، راهی بازار نشر کند. این کتاب که با استقبال مخاطبان، محرم سال گذشته در چند نوبت به چاپ رسید، امسال در آستانه ماه محرم به چاپ چهارم خود رسیده است. به همین بهانه با محمد حقی گفت‌وگویی کرده‌ایم. 

حقی در ابتدا درباره تاریخچه «روضه‌الشهدا» گفت: برای نخستین ‌بار در قرن نهم هجری قمری، شخصی به نام ملاحسین واعظ‌‌کاشفی که در زمان خود به عنوان یک ادیب درجه یک شناخته می‌شد و قلمش در ادبیات فارسی الگویی برای ادیبان آن زمان بود، کتاب «روضه‌الشهدا» را به رشته تحریر درآورد. 

وی ادامه داد: روضه‌الشهدا نخستین مقتل به زبان فارسی در جهان اسلام به شمار می‌رود، البته پیش از این اشعار آیینی بسیاری در ادبیات فارسی داشته‌ایم اما عمده مقتل‌‌خوانی به زبان عربی بوده که در قالب آثار تاریخی چون تاریخ طبری نقل قول شده است. 

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: ملاحسین واعظ‌کاشفی در «روضه‌الشهدا» تمام تلاش خود را کرد که فضای ادبیات فارسی را به مقتل نزدیک کند و حدود 400 سال این کتاب بهترین منبع و مرجع برای واعظان و مداحان اهل‌بیت(ع) در روایت مقتل بوده است. 

وی در ادامه گفت: تا قبل از مجموعه «روضه‌الشهدا»، جای خالی جلسات روضه‌خوانی بر پایه منابع مکتوب فارسی بشدت احساس می‌شد، البته ذکر مصیبت از حوادث عاشورای حسینی رایج بوده است اما صرفا بر پایه روایت‌های شفاهی مقتل‌خوانی‌های عرب‌زبان بوده است و این کتاب در مدت کوتاهی به منبع رایج و متداول شیعیان تبدیل شد به طوری که در مدت کوتاهی این اثر به زبان‌های اردو، ترکی، عربی و... ترجمه شد که این موضوع برای اثری با این مضمون بی‌سابقه است، زیرا بیشتر شاهد ترجمه کتب تاریخی به زبان‌های مختلف بوده‌ایم. 

حقی درباره انتقادات برخی اندیشمندان به «روضه‌الشهدا» گفت: از آنجا که ملاحسین واعظ‌کاشفی تا حدودی از عنصر تخیل در روایت برخی مقتل‌ها بهره برده است، این اتفاق موجب نفوذ برخی تحریف‌ها به روایت شده است که همین مسأله موجب انتقاد برخی اندیشمندان از «روضه‌الشهدا» شده است. 

 وی افزود: از سویی این انتقادات اندیشمندان از «روضه‌‌الشهدا» کاملا درست و بجا به نظر می‌رسد و از سوی دیگر، نباید کتابی را که از یک ادبیات غنی درباره عاشورا برخوردار است به طور کل حذف و نابود کرد. به همین انگیزه «کتاب روضه» را منتشر کردم. 

این نویسنده در ادامه درباره جزئیات «کتاب روضه» گفت: در این کتاب سعی شده تمام مقتل‌هایی که در «روضه‌الشهدا» روایت شده است را به لحاظ تاریخی مستند کنیم و با سایر منابع تاریخی تطبیق دهیم که در نتیجه چکیده‌ای تحریف‌نشده از «روضه‌الشهدا» را به عاشقان اهل‌بیت(ع) تقدیم کنیم. 

وی افزود: متاسفانه چند سالی است بخش روضه‌خوانی مجالس اهل‌بیت‌(ع) همگام با پیشرفت‌هایی که در شعر و نوحه آیینی داشته‌ایم، ارتقا پیدا نکرده است و به نظر می‌رسد احتیاج به متونی ادیبانه و قابل فهم داریم که این رشد ادبیات را متوازن کند و شاید «کتاب روضه» بتواند گام اول باشد و البته به جد معتقدم باید ادیبان و اصحاب قلم عاشورایی دست به کار شوند.

حقی در پایان درباره استقبال مخاطبان از «کتاب روضه» گفت: این کتاب محرم سال گذشته برای نخستین بار به بازار نشر آمد که پس از اقبال عمومی به چاپ‌های دوم و سوم هم رسید و با توجه به تقاضای برخی مخاطبان از انتشارات کتابستان، تصمیم به عرضه چاپ چهارم کتاب در آستانه ماه محرم گرفتیم.