داستان ترکیه و عراق داستان جدیدی نیست. سال‌هاست اردوغان به بهانه حضور «پ‌ک‌ک» در خاک عراق به خاک این کشور لشکرکشی می‌کند و از قضا در بسیاری از موارد آن، جاهایی را بمباران می‌کند که حتی گذر «پ‌ک‌ک» هم تا حالا به آنجا نیفتاده است. 

موضوع شکایت عراق، گستاخی ترکیه و سکوت آمریکا یک چیز است: نقض مدام حاکمیت عراق به وسیله ترکیه. عراقی‌ها تاکنون برای وادار کردن ترک‌ها به کوتاه آمدن از تجاوز به خاک خود همه راه‌های دیپلماتیک را پیموده‌اند که آخرین آنها احضار سفیر ترکیه به وزارت خارجه عراق بود. 

این راه‌ها نه تنها پاسخگو نبوده، بلکه اطمینان ترکیه از اینکه عراق قرار نیست پاسخی درخور به حضور روتین آنها در خاک این کشور بدهد، آنها را حالا گستاخ‌تر هم کرده است.

به عبارت دیگر تأکید عراق بر استفاده از پتانسیل حقوق بین‌الملل برای برخورد با ترکیه تاکنون نتیجه عکس داشته و نه فقط ترک‌ها را مجاب به توقف حمله به تمامیت ارضی عراق نکرده، بلکه آنها را جری‌تر هم کرده است.

عراقی‌ها اگر چه گفته‌اند پاسخی درخور به این حملات خواهند داد ولی لااقل تاکنون همچنان در حال آزمایش راه‌های دیپلماتیک هستند. 

آخرین نمونه آن هم ممنوع کردن سفر اتباع ترکیه به عراق است.

به گزارش «وطن امروز»، وزارت خارجه عراق دیروز در واکنش به نقض حاکمیت عراق از سوی ترکیه، صدور روادید در گذرگاه‌ها و فرودگاه‌های مرزی را به همراه همه سفرهای مقامات ترکیه به عراق لغو کرد. «احمد الصحاف» سخنگوی وزارت خارجه عراق به خبرگزاری رسمی این کشور گفت: وزارت خارجه سفیر ترکیه در بغداد را ۲ بار پیاپی احضار و ۲ یادداشت اعتراضی شدید‌اللحن را به خاطر حملات ترکیه به حاکمیت عراق، به وی تسلیم کرد. وزارت خارجه عراق از دولت ترکیه خواست عاملان جنایت‌های خصمانه را مورد بازخواست قرار دهد. وی افزود: عراق در حفاظت از حق خود به قوانین بین‌المللی اتکا می‌کند. گفتمان سیاسی و دیپلماسی ۲ راه ممکن برای کاهش این تنش و رسیدن به یک چشم‌انداز مشترک است که می‌تواند به راه‌حل‌های مشارکتی بینجامد. ‎ وزارت خارجه عراق پاسخ به ترکیه را از طریق متوقف کردن یادداشت‌تفاهم امضا شده بین 2 طرف در سال 2009 میلادی اعلام کرد.

 بر اساس این یادداشت‌تفاهم، روادید ورود در گذرگاه‌ها و فرودگاه‌های مرزی داده می‌شد. وزارت خارجه عراق در اعتراض به حملات مکرر ارتش ترکیه به خاک این کشور، چندین بار «فاتح ییلدز» سفیر ترکیه در بغداد را احضار کرده است. الصحاف در پایان تاکید کرد: فواد حسین، وزیر خارجه عراق تماس‌هایی با همتایان عرب و خارجی خود گرفته است و همه کشورها در سطح عربی و اروپایی موضع عراق را تایید کرده‌اند و به این کشور در دفاع از وحدت و حاکمیت ارضی‌اش یاری می‌رسانند. اشاره صحاف به استمداد وزیر خارجه عراق از کشورهای فرانسه، آلمان و انگلیس برای توقف تجاوزهای مکرر ترکیه به حاکمیت عراق و اینکه در عقب‌نشینی نیروهای ترکیه از اراضی عراق نقشی فعال ایفا کنند، است. بر اساس این گزارش، فواد حسین تجاوزهای مستمر ترکیه به حاکمیت عراق را رد و تجاوز اخیر آن به منطقه «سیدکان» در استان اربیل واقع در منطقه کردستان را بشدت محکوم کرد و بر اهمیت ایفای نقش فعال کشورهای مذکور برای توقف تجاوزهای مستمر و مکرر ترکیه و عقب‌نشینی نیروهای آن از اراضی عراق تاکید کرد. در همین حال نهاد ریاست‌جمهوری عراق با انتشار بیانیه‌ای، حمله پهپاد ترکیه به افسران عراقی را محکوم کرد. هشام داوود، مشاور نخست‌وزیر عراق نیز اعلام کرد بغداد در برابر آنکارا موضع می‌گیرد. حکومت اقلیم کردستان عراق نیز با انتشار بیانیه‌ای از «پ‌ک‌ک» و ترکیه خواست درگیری‌های خود را از خاک اقلیم بیرون ببرند. 

 

* اختلاف عراق و ترکیه بر سر چیست؟

سه‌شنبه هفته گذشته در پی حمله پهپادی ترکیه به استان اربیل که منجر به مرگ ۲ افسر ارشد ارتش عراق شد، تنش‌ها بین ۲ کشور افزایش یافت. دولت عراق ضمن محکوم کردن این حمله، آن را «تخلفات مکرر نظامی» ترکیه و «نقض خطرناک حاکمیت عراق، حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل» خواند. در اقدامی دیگر، وزارت خارجه عراق با صدور بیانیه‌ای سفر «خلوصی آکار» وزیر دفاع ترکیه به این کشور را یک طرفه لغو کرد. 

شورای امنیت ملی عراق هم روز چهارشنبه با محکوم کردن حمله روز سه‌شنبه ترکیه به مناطقی در داخل خاک عراق اعلام کرد این اقدام ترکیه، تجاوزی بزرگ به تمام معیارهای همکاری میان کشورها به شمار می‌آید. سفیر ترکیه در عراق نیز پس از حمله پهپادی این کشور از سوی وزارت خارجه عراق احضار شد. ترکیه از اواخر خرداد گذشته، عملیات «پنجه ببر» را از زمین و هوا در شمال عراق آغاز کرده است. بنا به ادعای ترکیه هدف از عملیات موسوم به پنجه ببر در شمال عراق، پاکسازی این مناطق از حضور عناصر «حزب کارگران کردستان ترکیه» (پ‌ک‌ک) است. با وجود اعتراض‌های گسترده بغداد و کشورهای عربی به آنکارا، عملیات ارتش ترکیه همچنان در شمال عراق ادامه دارد. 

***

[اقدام ترکیه علیه نظامیان عراق؛ عمدی یا سهوی؟]

یکی از سوالات مهم مرتبط با حمله ترکیه به شمال عراق این است که چرا ترکیه در شرایطی که قرار بود وزیر دفاع خود را به بغداد و اربیل بفرستد، چنین حمله‌ای انجام داد؟ آیا ترکیه احتمال نمی‌داد چنین اقدامی می‌تواند موجب خشم و واکنش تند بغداد شود؟ پاسخ مثبت است. قطعا آنکارا می‌دانست این حمله می‌تواند این سفر را به هم بزند اما باز هم کوتاه نیامد. چرایی این اقدام را باید در برخی اخبار مبنی بر جلسه سرتیپ «محمد رشید سلمان» فرمانده تیپ 2 هنگ مرزی عراق و سرهنگ «تمام زبیر حالی تاج‌الدین» فرمانده گردان تیپ 3 مرزبانی، با برخی مقامات «پ‌ک‌ک» برای پایان حضور آنها در شمال عراق جست‌وجو کرد. این جلسه اگر تمام می‌شد حتی ممکن بود به نفع ترک‌ها هم باشد. این جلسه در شرایطی برگزار شد که چتر اطلاعاتی و رصد هوایی ترکیه روی آن بود. در نتیجه شلیک هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه، جان این 2 مقام نظامی عراقی و یک راننده و 3 سرباز آنان  گرفته شد. گفته می‌شود 16 نفر در این حمله هوایی کشته شده‌اند که بیشتر از اعضای «پ‌ک‌ک» بوده‌اند.