گروه سیاسی: یک روز پس از خط‌و‌نشان رئیس‌جمهور درباره عادی‌سازی روابط امارات و رژیم صهیونیستی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، امارات عربی متحده را تهدید کرد در صورتی که عادی‌سازی روابط این کشور با رژیم صهیونیستی کوچک‌ترین خدشه‌ای به امنیت ایران وارد کند، ایران امارات را مسؤول می‌داند. 

به گزارش «وطن امروز»، سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح روز گذشته در نشست «هم‌اندیشی و هماهنگی فرماندهان نیروهای مسلح و مدیران رسانه ملی» که در محل ستاد کل نیروهای مسلح برگزار شد، با اشاره به آخرین تحولات منطقه اظهار داشت: متاسفانه در این ایام با مصیبت بزرگ ایجاد ارتباط بین رژیم امارات عربی متحده و رژیم کودک‌کش صهیونیستی مواجه شدیم که فوق‌العاده جای تاسف و تاثر دارد. وی گفت: امروز در شرایطی که همه آزادگان جهان از ایجاد ارتباط و دوستی با رژیم صهیونیستی ابراز تنفر و دوری می‌کنند، یکی از همسایگان جمهوری اسلامی با وقاحت تمام اعلام برقراری ارتباط با این رژیم کودک‌کش می‌کند که این جای تاسف دارد، چرا که رژیم صهیونیستی برای بقای خود دست‌ و‌ پا می‌زند و بدون توجه به موازین اسلام و موازین دین یهود از هر گونه ظلم و ستم در جهان اسلام و حتی با مردم خود و همسایگانش ابایی ندارد. 

سرلشکر باقری بیان داشت: برای کشور امارات به ‌عنوان یک کشور عربی و مسلمان چنین رابطه‌ای به ‌هیچ‌‌وجه قابل پذیرش نیست که با رژیم متعرض به قبله اول مسلمین که مردم فلسطین را آواره کرده و مورد کشتار و زندانی کردن قرار داده، رابطه سیاسی و اقتصادی ایجاد کرده و آن را به‌ طور علنی اعلام کند. 

رئیس ستاد کل نیروهای مسلح گفت: قطعا رویکرد ملت ایران به این کشور همسایه از اساس تغییر خواهد کرد و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی نیز به این کشور با محاسبات دیگری نگاه خواهند کرد و چنانچه اتفاقی در منطقه خلیج‌فارس بیفتد و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دچار خدشه هر چند اندک شود، ما آن را از چشم کشور امارات عربی متحده می‌بینیم و تحمل نخواهیم کرد. 

وی تصریح کرد: توصیه می‌کنیم تا دیر نشده است امارات عربی متحده نسبت به این تصمیم تجدید‌نظر کند و مسیری را ادامه ندهد که به ضرر امنیت منطقه و کشورش باشد که این قابل پذیرش نیست. 

اظهارات رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در حالی بیان می‌شود که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان مسؤول تامین امنیت آب‌های سرزمینی ایران در خلیج‌فارس، با صدور بیانیه‌ای به اقدام اخیر کشور امارات واکنش نشان داد. 

در بخشی از بیانیه سپاه پاسداران با تاکید بر اینکه تجربه تاریخی نشان داده است کسانی که در پی سازش و عادی‌سازی رابطه با دولت نامشروع و غاصب صهیونیستی بوده‌اند، در زمره منفورترین جنایتکاران و خیانت‌پیشگان تاریخ قرار گرفته‌اند، آمده است: آمریکا و حامیان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای توافقنامه ننگین ابوظبی- تل‌آویو بدانند این اقدام پلید منافع رژیم صهیونیستی را تامین نخواهد کرد و بر خلاف تصور با باطل‌سازی رویای خاورمیانه جدید، از آینده‌ای خطرناک برای آنها بویژه ساکنان کاخ شیشه‌ای امارات خبر می‌دهد. امارات آن سوی تنگه هرمز قرار دارد، برای همین اقداماتی شبیه عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی می‌تواند تاثیر مستقیم بر امنیت خلیج‌فارس بگذارد. به همین دلیل است که نیروهای نظامی ایران خط قرمز را برای اماراتی‌ها ترسیم کرده‌اند؛ کوچک‌ترین خدشه به امنیت ایران با شدیدترین پاسخ مواجه می‌شود.

تاکید چندباره فرماندهان نظامی بر این موضوع نشانگر جدیت ایران برای مقابله با ناامنی احتمالی در نتیجه این توافق است. 

البته واکنش‌های تهدید‌آمیز ایران به مقامات نظامی محدود نشده است. رئیس‌جمهور نیز روز شنبه به این توافق واکنش نشان داد و یک پیام روشن برای اماراتی‌ها فرستاد: «این خطا بسیار بزرگ است و امیدواریم امارات از این خطا بازگردد و بداند نه به نفع حاکمانش است و نه به نفع مردمش. این را هم بدانند که مبادا بخواهند پای اسرائیل را به منطقه باز کنند که اگر چنین شود، با آنان به شکل دیگری برخورد می‌شود». 

اما منظور مقامات ایران از باز شدن پای رژیم صهیونیستی به منطقه و احتمال خدشه به امنیت ایران چیست؟ 

1- امارات دارای موقعیت استراتژیک در خلیج‌فارس است، به همین دلیل کشورهایی مانند آمریکا، استرالیا، فرانسه، ایتالیا و برخی کشورهای دیگر دارای پایگاه نظامی در امارات هستند. در صورتی که کشورهای منطقه واکنش متناسب به عادی‌سازی روابط امارات و رژیم صهیونیستی نشان ندهند، خاک امارات میزبان نیروهای نظامی رژیم صهیونیستی هم خواهد شد. بر این مبنا یکی از اهداف راهبردی تل‌آویو و ابوظبی حضور نظامی رژیم صهیونیستی در منطقه خلیج‌فارس و تغییر نظم امنیتی این منطقه و ایجاد چالش برای کشورهای مسلمان است. البته همان‌گونه که گفته شد امارات میزبان کشورهایی چون آمریکا بوده است که دشمنی این کشورها با ایران به درگیری در خلیج‌فارس نیز کشیده شده و در نهایت آنان قدرت ایران در حفظ امنیت خلیج‌فارس را به رسمیت شناخته‌اند، هر چند تاکنون اعلام نکرده‌اند، بنابراین بر فرض حضور نظامی رژیم صهیونیستی در منطقه، این رژیم تهدیدی جدی برای ایران به حساب نمی‌آید، با این حال امارات باید تاوان این اقدام را بپردازد. کشورهای همسایه امارات باید اقدامات عملی متناسب را در دستور کار بگذارند تا مقامات اماراتی حتی اگر خطای استراتژیک خود را اصلاح نکردند، سطح روابط خود با این رژیم را در همین حد نگه دارند. به دلیل آنکه امارات بر مبنای سرمایه‌گذاری خارجی و جذب توریست چرخ‌های اقتصاد خود را می‌چرخاند، به وجود آمدن کوچک‌ترین ناامنی به معنای ضربه سهمگین به پایه‌های اقتصادی این کشور است. نمونه بارز این گزاره، انفجار در بندر فجیره و تغییر رفتار امارات پس از این انفجار با برخی کشورهای همسایه خود بود. البته مشخص نشد چه گروه یا کشوری پشت این انفجارها بوده است با این حال ضربه این اتفاق برای امارات به حدی سنگین بود که این کشور برای جلوگیری از تکرار آن رفتار خود را تغییر داد. مطمئنا ماجرای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی برای گروه‌های مقاومت و دوستداران فلسطین و برخی کشورهای منطقه کمتر از رفتارهای مقامات این کشور در جنگ‌افروزی در یمن یا ایجاد مشکل برای برخی همسایگانش نیست. به همین دلیل امارات باید منتظر ضربه عملی برخی گروه‌ها باشد. 

عادی‌سازی روابط امارات و رژیم صهیونیستی علاوه بر اینکه می‌تواند مقدمه‌ای برای حضور نظامی رژیم صهیونیستی در منطقه حساس خلیج ‌فارس باشد، می‌تواند پای جاسوسان اسرائیلی را به منطقه بیش از گذشته باز کند، البته روابط امنیتی اسرائیل و امارات به دهه‌ها قبل بازمی‌گردد و هم‌اکنون نیز عوامل موساد حضور پررنگی در امارات دارند. کشورهای دیگری از جمله برخی کشورهای همسایه امارات نیز حضور پررنگی در این کشور دارند و می‌توان گفت امارات محل تلاقی و حضور امنیتی چند کشور است. با این حال اگر حضور رژیم صهیونیستی در امارات سبب شود امارات به صورت رسمی به پایگاه امنیتی اسرائیل تبدیل شود و سفارت تل‌آویو نقش ایستگاه اطلاعاتی را بازی کند و به نوعی یک چالش جدید برای سایر کشورهای همسایه به حساب آید، در همان سطح امارات ضربه امنیتی دریافت خواهد کرد. اقتصاد امارات تاب ناامنی‌هایی که رژیم صهیونیستی آغازگر آن خواهد بود ندارد، برای همین است که برخی کارشناسان اذعان کردند عادی‌سازی روابط این کشور با رژیم صهیونیستی قمار مقامات اماراتی برای جلب حمایت آمریکا در ازای خشم کشورهای مسلمان بویژه کشورهای همسایه بوده است؛ قماری که می‌تواند به قیمت از هم پاشیدن اقتصاد امارات تمام شود.

***

[امارات کاردار ایران را احضار کرد]

امارات کاردار ایران در ابوظبی را احضار و پیام اعتراض شدید‌اللحنی را به وی تسلیم کرد. وزارت خارجه و همکاری بین‌المللی امارات روز یکشنبه کاردار سفارت جمهوری اسلامی ایران در ابوظبی را فراخواند. خبرگزاری رسمی امارات نوشت: «در پی تهدیدات مطرح شده در سخنرانی «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران درباره تصمیم حاکمیتی دولت امارات و تهدیداتی که از سوی وزارت خارجه ایران، سپاه پاسداران و دیگر مقامات ایرانی تکرار شده، معاون وزیر خارجه امارات پیام اعتراض شدیداللحنی را به سفیر ایران تسلیم کرد». وزارت خارجه امارات سخنرانی رئیس‌جمهور ایران را غیرقابل قبول و تحریک‌آمیز توصیف کرد که پیامدهای خطرناکی برای امنیت و ثبات در منطقه خلیج‌فارس به همراه دارد. خبرگزاری وام نوشت: «پیام اعتراض‌آمیز امارات مسؤولیت ایران در قبال حمایت از هیأت‌های بین‌المللی و دیپلمات‌ها در تهران بر اساس توافقنامه روابط دیپلماتیک وین را یادآوری کرده که این یادآوری به دلیل سوابق حمله به گروه‌های دیپلماتیک خارجی در ایران انجام می‌شود». وام اضافه کرد: «دولت امارات کاملا گفتمان تحریک‌آمیز مقامات ایران در پی توافق دولت امارات و دولت اسرائیل را رد می‌کند و آن را مداخله در امور داخلی و تجاوز به حق حاکمیت خود می‌داند که با مبانی قانون بین‌الملل نیز در تضاد است».

******

بازی امارات در زمین ترامپ

دکتر فؤاد ایزدی*: مسأله آغاز رسمی روابط دوجانبه امارات و اسرائیل در چند سطح قابل تحلیل است. اگر بخواهیم به علت میانجی‌گری آمریکا در این رویداد بپردازیم باید بگوییم ترامپ در تمام تصمیم‌ها و رخدادهایی که در این مدت در آمریکا به وقوع می‌پیوندد، نیم‌نگاهی به انتخابات آبان‌ماه دارد. دولت ترامپ هیچ دستاوردی در سیاست خارجی نداشته است، عدم موفقیت او در این عرصه باعث شد سعی کند با نمایش میانجی‌گری بین امارات و اسرائیل برای عادی‌سازی رسمی روابط برای خود به‌اصطلاح موفقیتی دست و پا کند. ترامپ در سیاست خارجی اشتباهات، مشکلات و شکست‌های متعددی داشته است که آخرینش همین شکست در شورای امنیت در جریان پرونده تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران بود. دولت ترامپ که از قبل شکستش در شورای امنیت را پیش‌بینی می‌کرد، سعی کرد از نظر زمان‌بندی طوری برنامه‌ریزی کند که اعلام خبر توافق امارات و اسرائیل با مساله شکست آمریکا در شورای امنیت همزمانی پیدا کند تا این خبر از بار روانی منفی این شکست بکاهد. در واقع آمریکا سعی کرد به نوعی از این رویداد یک پیروزی برای خود دست و پا کند که خبر این پیروزی، خبر شکستش در شورای امنیت را تحت‌الشعاع قرار دهد. 

در کنار مساله انتخاباتی، باید به این موضوع هم اشاره کرد که در دولت آمریکا، صهیونیست‌هایی کنار ترامپ هستند که دغدغه‌های ایدئولوژیک دارند و احساس می‌کنند شرایط فعلی منطقه فرصت مناسبی است تا پروژه عادی‌سازی روابط اسرائیل با اعراب را به عنوان اهرمی برای افزایش ضریب امنیت اسرائیل به سرانجام برسانند. فشارهای آنان نیز در به وقوع پیوستن این رویداد دخیل بوده است. 

اما سوالی که پیش می‌آید این است: با تمام هزینه‌هایی که این اقدام داشت، امارات چرا قبول کرد به این کار دست بزند و آن را اجرایی کند؟ در جواب به این سوال باید به ۲ نکته اشاره کرد. نکته اول اینکه اماراتی‌ها علاقه‌مند هستند که دولت ترامپ در انتخابات پیش روی آمریکا برنده شود و برای همین سعی کردند با دست و پا کردن موضوعی برای نمایش تبلیغاتی پیروزی دولت ترامپ، در همین راستا اقدامی کرده باشند. اماراتی‌ها می‌دانند دموکرات‌ها و بویژه طیف چپ دموکرات‌ها با آنها روابط خوبی نخواهند داشت، به همین دلیل تمایلی به رای آوردن جو بایدن ندارند. آنها اینطور تحلیل می‌کنند که اگر الان به ترامپ خدمتی بکنند، ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش برای آنها جبران خواهد کرد. 

نکته دوم این است که امارات در تحلیل‌های خود این احتمال را داده است که دموکرات‌ها در آمریکا قدرت را به دست بگیرند. در این صورت امارات از طریق خدمتی که به اسرائیل کرده توانسته حمایت لابی صهیونیستی در آمریکا را به دست آورد. به این ترتیب اگر دموکرات‌ها بخواهند اقدامی علیه امارات کنند، با فشار لابی صهیونیست مواجه خواهند شد. به این ترتیب امارات با جلب نظر لابی صهیونیستی می‌تواند منافع خود را با فرض روی کار آمدن دموکرات‌ها هم تامین کند. 

نکته‌ای هم که در این بین باید به آن اشاره کرد مساله رقابت اماراتی‌ها و سعودی‌هاست. اماراتی‌ها در تلاش هستند در خوش‌خدمتی به آمریکا از سعودی‌ها پیشی بگیرند و از این طریق از مزایای این خوش‌خدمتی بیش از سعودی‌ها بهره‌مند شوند.

اما مساله سومی که باید به آن پرداخت، تبعات این اقدام برای جمهوری اسلامی ایران است. در پاسخ به این سوال که این اقدام دولت امارات برای جمهوری اسلامی چه آثار منفی‌ای به بار خواهد آورد، باید به چند مورد اشاره کرد. یکی اینکه امارات یک کشور همسایه محسوب می‌شود و گسترش روابط آن با اسرائیل یک خطر بالقوه برای ما به حساب می‌آید. از طرف دیگر جمعیت زیادی از شهروندان ایرانی در کشور امارات رفت و آمد دارند و زندگی می‌کنند که روابط امارات و اسرائیل برای آنها هم یک خطر امنیتی محسوب می‌شود. شما در این چند روز دیدید که مقامات عالی‌رتبه ایرانی هشدارهای شدیداللحنی به امارات دادند. این هشدارها کاملا بجا بود تا امارات متوجه باشد که اولا خطای بزرگی کرده و ثانیا به هیچ وجه حق ندارد با پایگاه دادن به اسرائیل، امنیت ملی جمهوری اسلامی را به خطر بیندازد. یک نکته حاشیه‌ای را درباره واکنش ایران به مساله امارات متذکر شوم. روند واکنش‌ها به این اتفاق خیلی کند و دیر صورت گرفت. تقریبا جدی‌ترین واکنش‌ها 48 ساعت بعد صورت گرفت، همان واکنش‌های ابتدایی وزارت امور خارجه و سخنگوی این وزارتخانه نیز از مطلوبیت کافی برخوردار نبود. متاسفانه این یک مساله ریشه‌دار در کشور ما است که اگر یک اتفاق مهم بین‌المللی به ایام تعطیل ما بخورد، تا پایان تعطیلات و فرارسیدن روز کاری، واکنش مناسب و در خور آن صورت نمی‌گیرد. این مساله‌ای است که باید حل شود. 

* استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران