نام آیت‌الله تسخیری برای بسیاری از اندیشمندان و علمای جهان اسلام نام آشنایی است؛ عالم کوشا و مجاهدی که عمر خود را وقف تقریب و وحدت امت اسلام در برابر جهان کفر و استکبار کرد. برای بررسی بیشتر ابعاد شخصیت آیت‌الله محمدعلی تسخیری به گفت‌وگو با حجت‌الاسلام و‌المسلمین مجید مشکی نشستیم. حجت‌الاسلام مشکی، مدیر کل اسبق مرکز بین‌المللی تبلیغ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است که هم‌اکنون به عنوان ریاست موسسه بین‌المللی المرتضی مشغول خدمتگزاری است. ایشان سال‌ها به علت فعالیت در حوزه تبلیغ معارف اسلامی در جهان اسلام، روابط نزدیک و گرمی با آیت‌الله تسخیری داشته که باعث شده شناخت دقیق و جامعی از شخصیت این عالم مجاهد داشته باشد. متن گفت‌وگوی حجت‌الاسلام مجید مشکی با «وطن‌امروز» که به صورت یادداشت تنظیم شده، در ادامه می‌آید.

***

قبل از شروع بحث درباره ابعاد شخصیت آیت‌الله تسخیری، لازم می‌دانم رحلت ایشان را محضر حضرت ولیعصر(عج)، مقام معظم رهبری و حوزه‌های علمیه قم و نجف تسلیت عرض کنم. امیدوارم این خدمتگزار مکتب اهل‌بیت با ائمه اطهار و انبیا و اولیای الهی محشور شود. همانطور که اطلاع دارید، حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در پیام تسلیت‌شان به مناسبت درگذشت آیت‌الله تسخیری، از ایشان به عنوان زبان گویای جهان اسلام یاد کردند. بنده قصد دارم به چند شاخص مهم از شخصیت آیت‌الله تسخیری اشاره کنم که با تبیین این شاخص‌ها، معنا و مفهوم توصیفی که رهبر حکیم انقلاب از ایشان داشتند، بخوبی مشخص شود. 

 

* آیت‌الله تسخیری، شاگرد ممتاز شهید صدر

ابتدا به مقام علمی آیت‌الله تسخیری اشاره می‌کنم. ایشان دست‌پرورده حوزه غنی نجف اشرف بود. ایشان در ایام نشاط جوانی، توانست علمای وارسته و تراز اول جهان تشیع در نجف اشرف را درک کند که در این میان علامه بزرگوار، مرحوم شهید آیت‌الله محمدباقر صدر جایگاه ویژه‌تری داشت. آیت‌الله تسخیری از محضر شهید صدر استفاده‌های فراوانی کرد و از نظر علمی، سیاسی، اجتماعی و تفکر جهانی متاثر از اندیشه‌ها و مشی و منش شهید آیت‌الله محمدباقر صدر بود. مقام علمی آیت‌الله تسخیری به حدی بود که سالیان سال در مرکز «رابطه العالم الإسلامی» کرسی دفاع و تبیین فقه مکتب اهل‌بیت را بر عهده داشت. این مرکز یک مجمع فقهی در سازمان کنفرانس اسلامی است که علمای تراز اول جهان اسلام در این مرکز اختلافات علمی و فقهی مذاهب مختلف را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند. آیت‌الله تسخیری نماینده فقه شیعه در این مرکز بود که مقام علمی والای ایشان را نشان می‌دهد. حضور ایشان طی سالیان متمادی در این مرکز و تمدید دوره مسؤولیت‌شان، نشان می‌دهد بخوبی از عهده این مسؤولیت برآمده بود. 

نه‌تنها در حوزه فقهی، بلکه در حوزه ادبیات عرب هم ایشان ید طولایی داشت. ایشان در حوزه زبان عربی هم ادیب و هم شاعر بود که این باعث شده بود در مجامع علمی و ادبی در کشورهای عرب‌زبان مورد پذیرش و مقبولیت بیشتری قرار گیرد. اگر چه آیت‌الله تسخیری ایرانی‌الاصل بود اما بزرگ‌شده نجف اشرف بود و همین یکی از علل مهم تسلط ایشان به زبان عربی بود. 

 

* تاریخ مبارزاتی زندگی آیت‌الله تسخیری

آیت‌الله تسخیری در حوزه سیاسی و مبارزاتی نیز در راه اسلام و انقلاب سابقه درخشانی دارد. ایشان در زمان رژیم منحوس صدام در عراق به علت مبارزه علیه رژیم بعث و تلاش برای نشان دادن چهره سفاک و خونریز صدام دستگیر و سالیانی در زندان رژیم بعث محبوس شد. حتی رژیم بعث حکم اعدام ایشان را صادر کرده بود که با وساطت و میانجی‌گری علمای بزرگ نجف، اجرای این حکم ملغی شد. نهایتا آیت‌الله تسخیری توانست از زندان‌های رژیم بعث متواری شود و به ایران بیاید. مدتی بعد از ورود ایشان به ایران هم انقلاب شکوهمند اسلامی رخ داد. ایشان بعد از انقلاب هم به فعالیت‌های مبارزاتی خود ادامه داد و همواره در داخل و خارج از کشور در تلاش بود مواضع بحق جمهوری اسلامی را تبلیغ و ترویج دهد. مسؤولیت‌های مختلفی که مقام معظم رهبری به ایشان سپرد نشان از حسن اعتماد ایشان به آیت‌الله تسخیری دارد. آیت‌الله تسخیری در هر عرصه که وارد شد از ارزش‌های نظام اسلامی دفاع کرد. ایشان واقعا از مریدان امام خمینی و مقام معظم رهبری بود. 

 

* آیت‌الله تسخیری؛ چهره ممتاز بین‌المللی

واقعا فقدان آیت‌الله تسخیری خسارت بزرگی برای جمهوری اسلامی در عرصه بین‌الملل است. بعد سوم شخصیت آیت‌الله تسخیری، بعد بین‌المللی ایشان است. آیت‌الله تسخیری بی‌شک یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های جهان اسلام در دوره معاصر است. ایشان مایه مباهات جمهوری اسلامی بود. آیت‌الله تسخیری در سطح جهان اسلام، نماینده ممتاز مکتب اهل‌بیت و به تعبیر مقام معظم رهبری زبان گویای اسلام بود. 

به اعتقاد بنده، اثرگذاری آیت‌الله تسخیری برآمده از منصب‌های ایشان نبود، بلکه از ویژگی‌های ممتاز شخصیت ایشان ناشی می‌شد. ابعاد علمی، فقهی، ادبی، اخلاقی، تسلط بر مبانی اهل تشیع و اهل تسنن، نفوذ کلام، فصاحت و بلاغت، همه اینها از ایشان یک شخصیت ویژه و ممتاز ساخته بود. 

آیت‌الله تسخیری بحق یک شخصیت فرامذهبی و آگاه به مقتضیات زمانه بود. ایشان بخوبی مقتضیات جهان اسلام و جهان امروز را تشخیص می‌داد و در راستای تامین این نیازها تلاش می‌کرد. 

از موضوعاتی که باید حتما درباره آیت‌الله تسخیری به آن اشاره کرد، تلاش‌های ایشان برای تثبیت موضوع فلسطین در جهان است. ایشان تلاش‌های مثال‌زدنی‌ای کرد تا چهره کریه و سفاک و قاتل رژیم صهیونیستی را به جهانیان نشان دهد. 

 

* شخصیت اخلاقی آیت‌الله تسخیری

نکته آخر که می‌خواهم به آن اشاره کنم، سجایای اخلاقی آیت‌الله تسخیری است. اگر چه ایشان از مقامات بالای علمی و اجرایی برخوردار بود اما در عین حال انسانی بسیار متواضع، خوشرو، فروتن و بدون هیچ تکلف و تکبری بود. خود ما که از نظر سنی در جایگاه فرزند ایشان بودیم، وقتی به خاطر کاری سراغ ایشان می‌رفتیم واقعا با محبت، تواضع، صبر و روی گشاده انسان را تحویل می‌گرفت. کسی تا از نزدیک با ایشان برخورد نداشت نمی‌توانست زوایای اخلاقی ایشان را درک کند. آیت‌الله تسخیری واقعا اخلاق نبوی داشت. همه این مواردی که عرض کردم، توصیف مقام معظم رهبری از ایشان را که تعبیر به «زبان گویای اسلام» کردند، روشن و واضح می‌کند. 

در پایان از خداوند متعال برای ایشان ‌طلب مغفرت و علو درجات می‌کنم، ان‌شاءالله با اولیای الهی محشور شود.