عباس اسماعیل‌گل: محفل شعرخوانی «‌در حلقه رندان» که نخستین یکشنبه هر ماه توسط دفتر طنز و مؤسسه سپهر سوره هنر حوزه هنری انقلاب اسلامی، در محل حوزه هنری برگزار و اشعار شاعران طنزپرداز در آن خوانده می‌شود، هر سال با فرا رسیدن ایام عزاداری سالار شهیدان با عنوان «رندان تشنه‌لب» برگزار و از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شود که در آن، اشعاری در وصف این ‌حماسه بزرگ قرائت می‌شود. در برنامه شب شعر «رندان تشنه لب» محرم امسال، ۱۳ شاعر از جمله سید‌یوسفعلی میرشکاک، سعید بیابانکی، محمدحسین مهدویان، سیدجواد میرصفی، عباس احمدی، سید‌شهرام شکیبا، امید مهدی‌نژاد، ناصر فیض، احمد بابایی، احمد علوی، محمود حبیبی‌کسبی، هادی جانفدا و علی داوودی اشعار عاشورایی خود را خواندند. این ‌برنامه شعرخوانی در تاسوعا و عاشورای حسینی از شبکه ۴ پخش شد اما در این میان شعرخوانی امید مهدی‌نژاد و سعید بیابانکی مورد توجه و تمجید مقام معظم رهبری قرار گرفت.  شاید بد نباشد به این بهانه به ویژگی اصلی اشعار جدید سعید بیابانکی و امید مهدی‌نژاد اشاره کنیم. به طور کلی می‌توان گفت این اشعار تقدیر شده توسط رهبر انقلاب از یک ویژگی خاص و مشترک بهره می‌برند و آن هم پرداختن به جنبه حماسی و حق‌طلبانه قیام عاشوراست، زیرا در شعر عاشورایی که زمان محتشم کاشانی در دوران صفویه به طور جدی شکل گرفت، شاهد سرودن اشعار تماما مرثیه‌ای بودیم و شعرا از آن زمان بیشتر به جنبه عزاداری قیام عاشورا پرداخته‌اند که این اشعار را می‌توان در زمره مقتل‌خوانی قرار داد. اما پس از انقلاب اسلامی و با پرورش شعرای معاصر، تا حدودی این وضعیت در شعر عاشورایی تغییر یافت و مقدمه این تغییر و تحول را در آثار شهید مطهری و علی شریعتی درباره قیام عاشورا شاهد بودیم که این بزرگان در آثارشان بیشتر به جنبه آزادی‌خواهی، حق‌طلبانه و اهداف قیام امام حسین(ع) می‌پرداختند. در ادامه، شعرا و نویسندگان مختلف هم در تأسی از آثار این اندیشمندان، سعی در خلق آثاری در رسای اهداف قیام عاشورا داشته‌اند و طی سال‌های اخیر اشعار قابل تاملی از سوی شاعران آیینی سروده شده است اما مسلما این تعداد شعر سروده شده در اشعار عاشورایی کفایت نمی‌کند. خوشبختانه در 2 دهه اخیر شاهد ارتقای سطح کیفی و کمی اشعار عاشورایی در وصف جنبه‌های حق‌طلبانه واقعه کربلا بوده‌ایم که حتی این رشد کیفی به نوحه‌خوانی مداحان اهل‌بیت(ع) هم رسیده است. از این میان می‌توان به نوحه‌خوانی متفاوت مداحان اهل‌بیت(ع) در مراسم‌های عزاداری شهر یزد اشاره کرد که در آن مداحان، اشعاری را در وصف امام حسین(ع) و قیامش می‌خوانند که مخاطب با شنیدن آن در وهله اول احساس غرور و سربلندی می‌کند و البته در کنار آن به ذکر مصیبت‌های متحمل شده اصحاب امام حسین(ع) در صحرای کربلا می‌پردازند. در مجموع باید گفت اینکه ذکر مصیبت در اشعار عاشورایی نمایان باشد، در اصل نکته منفی برای شاعران محسوب نمی‌شود و حتی ذکر مصیبت اصحاب امام حسین(ع) از الزامات این اشعار است اما شاعران بهتر است در این باره حد تعادل را رعایت کنند و ضمن پرداختن به مصیبت‌ها، رگه‌هایی از حق‌طلبی و بینش قیام عاشورا را برای مخاطب عرضه کنند که اشعار اخیر سعید بیابانکی و امید مهدی‌نژاد بخوبی از این ویژگی برخوردار است، به عنوان مثال شعر مهدی‌نژاد در بیت‌های ابتدایی به ذکر سختی‌های اصحاب امام حسین(ع) پرداخته است و در بیت آخر کاملا هوشمندانه با ذکر «لاله‌ها سبز می‌کنند، خون گرم حسین را/ آتشی سرخ روشن است زیر خاکستری هنوز» به ابعاد حق‌طلبانه شعر عاشواریی اشاره کرده است، همچنین در هر 2 شعری که سعید بیابانکی در مراسم «رندان تشنه لب» قرائت کرد، با بیت‌هایی چون «دادخواهی، رادمردی، راستی، آزادگی/ تا ابد مرهون ایمان حسین بن علی است» به زیبایی هر چه تمام‌تر به جنبه حماسی اشعار عاشورایی اشاره شده است. 

2 شعر تقدیر شده عاشورایی سعید بیابانکی را در ادامه می‌خوانید:

برپا شده است در دل من خیمه غمی

جانم! چه نوحه و چه عزا و چه ماتمی

عمری است دلخوشم به همین غم که در جهان

غیر از غمت نداشته‌ام یار و همدمی

بر سیل اشک خانه بنا کرده‌ام ولی

این بیت سست را نفروشم به عالمی

گفتی شکار آتش دوزخ نمی‌شود

چشمی که در عزای تو لب‌ تر کند نمی

دستی به زلف دسته زنجیرزن بکش

آشفته‌ام میان صفوف منظمی

می‌خوانی‌ام به حکم روایات روشنی

می‌خواهمت مطابق آیات محکمی

ذی‌الحجه‌اش درست به پایان نمی‌رسد

تقویم اگر نداشته باشد محرمی... 

***

ماه شمعی در شبستان حسین‌بن‌علی است

عقل خاری در بیابان حسین‌بن‌علی است

 بر ستیغ کوه نور آفتاب بامداد

برقی از چاک گریبان حسین‌بن‌علی است

 من که می‌گویم لبان تشنه رود فرات

 تشنه لب‌های عطشان حسین‌بن‌علی است

 دادخواهی، رادمردی، راستی، آزادگی

 تا ابد مرهون ایمان حسین‌بن‌علی است

 اینکه او بر دست دارد کودکی شش ماهه نیست

آخرین سرباز میدان حسین‌بن‌علی است

 اینکه در ذلت نمان و اینکه با عزت بمیر

اولین درس دبستان حسین‌بن‌علی است

چیست این آوای محزون رسته بر بالای نی

 گوش کن این صوت قرآن حسین‌بن‌علی است

 اشک‌های نم نم ما زیر این سقف کبود

بارش یکریز باران حسین‌بن‌علی است

‌ای که پرسیدی در این عالم چرا آشفته‌ای

 بانی‌اش زلف پریشان حسین‌بن‌علی است

بر فراز نیزه هم لبخند باید زد به مرگ

شاهدم لب‌های خندان حسین‌بن‌علی است

هر که امشب عاشقانش را دمی مهمان کند

روز محشر نیز مهمان حسین‌بن‌علی است

 هر کسی دستش در این عالم به دامان کسی است

دست ما اما به دامان حسین‌بن‌علی است

همچنین شعر عاشورایی تقدیر شده امید مهدی‌نژاد نیز به این شرح است:

ای گیاه برآمده، ابتری، بی‌بری هنوز

ای درخت خزان‌زده، از گیاهان سری هنوز

ای سحاب، ‌ای همه حجاب، همچنان سایه‌پروری

ای به ‌خون ‌شسته آفتاب، روشنی‌گستری هنوز

ای دل، ‌ای توده هوس، کی می‌آیی به راه پس

صبح شد، ظهر شد، ولی بسته بستری هنوز

بعد عمری رفو شدن، نو شدن، زیر و رو شدن

در همان کاری ‌ای فلک، سفله می‌پروری هنوز... 

دشنه‌ای در غلاف خون، بیرقی سبز سرنگون

می‌درخشد در آفتاب تیغه خنجری هنوز

لاله‌ها سبز می‌کنند خون گرم حسین را

آتشی سرخ روشن است زیر خاکستری هنوز