گروه بین‌الملل:‌ عملیات پاریس برای تحقیر اعراب و مسلمین که با سفرهای مداخله‌گرانه توأم با تعیین‌تکلیف رئیس‌جمهور فرانسه برای حکومت لبنان آغاز شده بود، با لجن‌پراکنی مجدد هفته‌نامه فکاهی «شارلی ابدو» تکمیل شد.  

مدیر مسؤول این نشریه موهن فرانسوی بهانه انتشار مجدد کارتون‌های موهن به ساحت پیامبر اسلام حضرت محمد مصطفی(ص) را آغاز محاکمه ۱۳ فرد متهم به دست داشتن در حادثه تیراندازی در دفتر این نشریه در سال ۲۰۱۵ اعلام کرده است. 

امانوئل مکرون نیز ضمن طفره رفتن از محکومیت این اقدام موهن، چاپ چنین کاریکاتورهایی را نشانه «آزادی بیان» در فرانسه دانسته که دولت او نمی‌تواند با آن مقابله کند. 

اما حقیقت این است که هم مکرون از روز نخست ورود به سیاست، به خاطر سوابق کاری‌اش، به کارمند یا مزدور بانک روتشیلد مشهور بوده و هم این واقعیت که سرمایه‌گذار اصلی نشریه شارلی ابدو، یک زن وکیل یهودی مراکشی‌تبار نزدیک به شاخه فرانسوی این خاندان صهیونیست بوده، بر کسی پوشیده نیست. 

در عین حال لاف «آزادی بیان» از سوی مکرون خریدار ندارد. او در 3 سالی که از ریاست‌جمهوری‌اش می‌گذرد به خاطر سرکوب وحشیانه جنبش معیشتی «جلیقه زردها» و همچنین ممنوع کردن فعالیت سران جبهه ملی فرانسه مورد نفرت قرار گرفته است. ضمنا اوایل همین تابستان بود که دادگاه حقوق بشر اروپا، رژیم فرانسه را به دلیل مجرم شناختن کنشگران کارزار «بایکوت محصولات وارداتی اسرائیل» به نقض حق آزادی بیان محکوم کرد.  

این دادگاه با اکثریت مطلق آرا، دولت فرانسه را به نقض ماده ۱۰ پیمان حقوق بشر اروپا محکوم کرد، چرا که اجازه نداده بود مخالفان جنایت‌های رژیم صهیونیستی نظرشان را ابراز کنند.

به گزارش «وطن امروز»، رئیس‌جمهور فرانسه ضمن بی‌اعتنایی به گستاخی جدید نشریه «شارلی ابدو» در انتشار تصاویر موهن به پیامبر اکرم(ص) مدعی شد در جایگاه قضاوت درباره این تصمیم نشریه فرانسوی در انتشار این تصاویر موهن قرار ندارد. امانوئل مکرون که در ۲ روز گذشته سفر به لبنان و عراق را در دستور کار داشت، در توجیه این اقدام موهن نشریه شارلی ابدو مدعی شد فرانسه کشور آزادی بیان است و اینکه وی در جایگاهی نیست که بخواهد درباره این تصمیم برای بازنشر تصاویر موهن به پیامبر اکرم(ص) در نشریه شارلی ابدو قضاوت کند. با این حال این مقام عالی ‌رتبه فرانسوی تأکید کرد شهروندان فرانسه وظیفه دارند برای یکدیگر احترام و نزاکت قائل شوند و از «نفرت‌‌پراکنی» بپرهیزند. وی توضیح داد: «رئیس‌جمهور این کشور هرگز در جایگاهی قرار ندارد که درباره انتخاب سرمقاله یک خبرنگار یا اتاق خبر قضاوت کند، هرگز! زیرا ما آزادی بیان داریم». فرانسه در حالی اینگونه هتاکی‌ها را جزو موازین آزادی بیان قلمداد می‌کند که یکی از چندین کشور غربی است که انکار واقعه ادعایی «هولوکاست» را جرم تلقی می‌کند! نشریه «شارلی ابدو» چاپ پاریس سه‌شنبه‌شب دقیقا یک روز پیش از برگزاری دادگاه رسیدگی به پرونده ۱۳ فردی که به جرم مباشرت در حمله مسلحانه و تیراندازی در دفتر نشریه شارلی ابدو در سال ۲۰۱۵ متهم شدند، با انتشار مجدد کاریکاتورهای جنجالی و موهن به پیامبر اکرم(ص) تنش‌آفرین شد. نگارنده سرمقاله این هفته نشریه شارلی ابدو با بازنشر این کاریکاتورهای موهن نوشت این تصاویر «به تاریخ تعلق دارد و تاریخ را نه می‌توان دوباره نوشت و نه پاک کرد». این در حالی است که در واکنش به انتشار این کاریکاتورهای جنجالی و موهن در ژانویه ۲۰۱۵ دفتر این نشریه مورد حمله مهاجمان قرار گرفت که در آن ۱۷ تن- از جمله ۱۲ تن از کارکنان این نشریه- به همراه هر سه مهاجم کشته شدند. رسانه‌های فرانسوی از جمله لوفیگارو، اوئست فرانس، ب‌اف‌ام ‌تی‌وی و فرانس انفو با بازتاب اظهارات رئیس‌جمهور فرانسه نوشتند: امانوئل مکرون بار دیگر روز سه‌شنبه در جریان آغاز محاکمه عاملان حمله به شارلی ابدو در ژانویه ۲۰۱۵ و در حالی که این نشریه طنز کارتون‌های جنجالی [حضرت] محمد[ص] را بازنشر داد، از «آزادی کفر» در فرانسه دفاع کرد. خبرگزاری فرانسه هم به نقل از مکرون نوشت: از ابتدای جمهوری سوم در فرانسه، آزادی کفرگویی که مرتبط با آزادی عقیده است، وجود دارد. من برای محافظت از همه این آزادی‌ها در اینجا هستم. نیازی نیست من درباره انتخاب روزنامه‌نگاران داوری کنم.

 

* سابقه مکرون در اهانت به اسلام

ملت فرانسه که زاده شورش علیه کلیسا و تاج‌وتخت سلطنتی است، از دیرزمانی به این سو، تحریک و بی‌احترامی و آزادی کفرگویی را به‌ عنوان بخشی از هویت انقلابی خود می‌داند. فرانسه به ‌عنوان نخستین کشور در اروپا کفرگویی و اهانت به مقدسات را رسماً از سال 1881 و عملا پس از انقلاب فرانسه در سال 1789 دیگر جرم نمی‌پندارد. در حالی که عملا در این کشور برای توهین‌کنندگان به مقدسات دینی پیگرد قانونی در نظر گرفته نمی‌شود ولی در عوض انکار هولوکاست یک عمل غیرقانونی محسوب می‌شود. مکرون پیش از این نیز از یک دختر فرانسوی هتاک به دین اسلام دفاع کرده بود. با وجود اینکه یکی از وزرای آن زمان فرانسه معتقد بود این دختر مرتکب «اهانت به دین» شده است اما امانوئل مکرون از این نوجوان بشدت دفاع و بر حق مردم فرانسه برای «کفرگویی، انتقاد از دین و ترسیم کاریکاتور در پیوند با دین» تأکید کرد. 

 

* رفتار دوگانه مکرون در قبال آزادی بیان

ادعای مکرون برای صیانت از آزادی بیان در فرانسه و نداشتن صلاحیت برای اظهارنظر در این باره در شرایطی مطرح می‌شود که اخیرا دولت فرانسه به جرم نقض آزادی بیان در داخل کشور با هدف حمایت از رژیم صهیونیستی، از سوی دادگاه حقوق بشر اروپا محکوم شده بود. تابستان امسال دادگاه حقوق بشر اروپا، فرانسه را به دلیل «مجرم شناختن کنشگران فعال در کارزار بایکوت محصولات وارداتی اسرائیل» محکوم کرد. این دادگاه با اکثریت مطلق آرا، فرانسه را به نقض ماده ۱۰ پیمان حقوق بشر اروپا محکوم کرد. ماده ۱۰ حقوق بشر اروپا، بر به رسمیت شناختن حق «آزادی بیان» از سوی دولت‌ها تاکید دارد. دادگاه حقوق بشر اروپا در توجیه حکم خود اعلام کرد مطالبه این فعالان در بایکوت کردن محصولات اسرائیلی، هیچ نشانی از تحریک به خشونت یا تنفر و عدم تحمل فرد مقابل ندارد. آنها خواستار بایکوت کردن خرید محصولات یک دولت شده‌اند. محکومیت این کنشگران به 2 حرکت اعتراضی در ۲۶ سپتامبر سال ۲۰۰۹ و ماه مه سال ۲۰۱۰ بازمی‌گردد. 12 نفر از اعضای گروهی به نام «فلسطین ۶۸» در شهر تولوز فرانسه در مقابل یک فروشگاه بزرگ مواد غذایی، کرفور، تجمع کردند و از مشتری‌ها خواستند محصولات اسرائیلی را بایکوت کنند. با توجه به اینکه فروشگاه «کرفور» هیچ شکایتی از این افراد نکرده بود، دادگاه شهر تولوز این افراد را بری از اتهام دانست اما سال ۲۰۱۳ دادگاه تجدیدنظر همین شهر، حرکت اعتراضی این افراد را «عامل تحریک خشونت و گسترش نفرت نژادپرستانه دانست» و این فعالان را محکوم کرد. سال ۲۰۱۵ دیوان عالی کیفری فرانسه نیز با همین داوری، حکم دادگاه تجدیدنظر را تایید کرد. به همین دلیل وکیل مدافع فعالان حقوق بشری به دادگاه حقوق بشر اروپا شکایت کرد. 

***

مکرون از کدام آزادی بیان می‌گوید؟

رضا حجت*: روز گذشته رئیس‌جمهور فرانسه در پاسخ به سوالی درباره چرایی انتشار مجدد کاریکاتور موهن از پیامبر اسلام حضرت محمد(ص)، با پنهان شدن پشت واژه «آزادی بیان» خود را فاقد صلاحیت برای اظهار‌نظر در این باره دانست. درباره اتخاذ این موضع از سوی امانوئل مکرون باید به 2 نکته مهم توجه کرد؛ اینکه چطور رئیس‌جمهور یک کشور اروپایی این اجازه را به خود می‌دهد که در یک کشور عربی و با اکثریت مسلمان این اظهارنظر را داشته باشد و نکته بعد اینکه اساسا مفهوم آزادی بیان که مکرون بر آن تکیه کرده در کشور فرانسه بیشتر جنبه ظاهری و فرمالیته پیدا کرده است اما مکرون همچنان معتقد است کشورش نماد آزادی و آزادی بیان است. درباره پرسش اول و اینکه چه وضعیتی منجر به نمایان شدن این حد از گستاخی رئیس‌جمهور فرانسه در یک کشور عربی شده است، باید گفت نگاهی به وضعیت کنونی جوامع عربی و انشقاقی که بر اثر سوء‌رفتار حاکمان متحجر و مستبد آنها رقم خورده، دلیل این گستاخی را نشان می‌دهد. حکام سعودی که خود را خادمان حرم می‌دانند، بیش از 5 سال است در حال کشتار بی‌رحمانه مردم مظلوم یمن هستند و در مسیر این کشتار قواعد بین‌المللی را هم زیر پا گذاشته و به گواهی سازمان ملل حتی از تسلیحات نامتعارف مثل بمب‌های خو‌شه‌ای استفاده ‌کرده‌اند. بعضی کشورهای عربی هم مثل امارات با ذلت تمام به دنبال این هستند رابطه خود را با رژیم صهیونیستی آشکار کنند. آخرین میخ بر تابوت وحدت عربی را هم هفته گذشته اتحادیه عرب زد و با رد درخواست فلسطینی‌ها برای نشست فوری درباره توافق امارات و رژیم صهیونیستی عملا نشان داد کشورهای عربی دچار خفت و خواری بی‌مثالی شده‌اند. لذا طبیعی است امانوئل مکرون به خود اجازه دهد در یک سرزمین عربی این اظهار نظر را داشته باشد. اما درباره واژه آزادی بیان و سوء‌استفاده‌ای که وی از این واژه کرده است باید پرسید چرا آزادی بیان درباره جلیقه‌زردها رعایت نشده و در این‌ 2 سال شاهد کشتار معترضان غیر‌مسلح موسوم به جلیقه‌زردها در فرانسه هستیم؛ معترضانی که بدون سلاح و صرفا با هدف اعتراض به وضعیت معیشتی جامعه کارگری و طبقه متوسط و ضعیف فرانسه در خیابان‌ها حاضر شده‌اند. واقعیت این است که مدعیان آزادی و حقوق بشر در غرب و حامیان‌ آنها سال‌هاست از واژه‌های اینچنینی با یک استاندارد دوگانه استفاده ابزاری کرده‌اند و این بار هم جای تعجب نبود که این اظهارنظر توسط مکرون شنیده شود. باور کنیم یا نه رهبران غربی از آمریکا تا اروپا ارزش متفاوتی را نسبت به حقوق بشر در داخل و خارج از مرزهای جغرافیای‌شان تعریف کرده‌اند و بدون در نظر گرفتن متر و معیار مشخص، استدلال‌های مطرح شده از طرف مرزهای خارج از تمدن غربی را نخواهند پذیرفت. 

* کارشناس مسائل اروپا