گروه سیاسی: وزیر دفاع انگلیس در گفت‌وگویی با شبکه العربیه مدعی شد که لندن می‌تواند از گزینه تمدید محدودیت تسلیحاتی ایران به عنوان ابزاری برای پایان دادن به سیاست‌های منطقه‌ای ایران استفاده کند. 

به گزارش «وطن امروز»، با شکست قطعنامه آمریکایی تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که تنها با رای موافق آمریکا و جمهوری دومینیکن مواجه شد، گمانه‌زنی‌های متعددی پیرامون علت این امر در فضای سیاسی کشور مطرح شد. از سویی رسانه‌های همسو با دولت تمام تلاش خود را معطوف به تثبیت این گزاره کردند که اقتدار برجام باعث شکست آمریکا شده است و اگر آنها نتوانسته‌اند از طریق این توافق به دستاوردی اقتصادی برسند اما باعث انزوای جهانی آمریکا و ایجاد یک شکاف عمیق میان اروپا و آمریکا شده‌اند، تا جایی که حسن روحانی نیز مدعی شد که «برجام نیمه‌جان آمریکا را شکست داده است». اما در مقابل این تحلیل‌ها که سعی بر چشم‌پوشی از مواضع طرف‌های اروپایی در زمینه علت رای ممتنع به قطعنامه آمریکایی داشت، طیف دیگری از کارشناسان و رسانه‌ها معتقد بودند که رای ممتنع کشورهای اروپایی بیش از آنکه به دلیل عدم همسویی با آمریکا باشد نشان از عدم تمایل اروپایی‌ها در شریک شدن با شکست آمریکا دارد، چرا که مخالفت قطعی چین و روسیه به عنوان 2 عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، این قطعنامه را در هر حالتی به سمت شکست می‌کشاند و اروپایی‌ها سعی کردند با شریک نشدن در شکست آمریکا، این فرصت را به دست آورند که از این روغن ریخته‌شده برای قانع کردن ایران در ادامه دادن به تعهدات برجامی و محدودیت‌های هسته‌ای استفاده کنند. 

حالا با گذشت چند هفته از شکست آمریکا در به تصویب رساندن قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، مواضع مقامات رسمی اروپایی با صراحت بیشتری موید این تحلیل است که اعضای تروئیکای اروپایی سعی دارند از رای ممتنع خود نیز به عنوان ابزاری برای جهت دادن به مسیر حرکتی ایران استفاده کنند؛ مسیری که در ماه‌های آینده با توجه به رویه‌های در پیش گرفته شده از سوی دولت آمریکا می‌تواند به سمت مسیری برود که اصلا برای اروپایی‌ها مطلوب نیست. در همین زمینه «بن‌‌والاس» وزیر دفاع انگلیس در گفت‌وگویی با شبکه العربیه مدعی شد که لندن می‌تواند از گزینه تمدید محدودیت تسلیحاتی ایران به عنوان ابزاری برای پایان دادن به آنچه «رفتار ثبات‌زدای منطقه‌ای ایران» خواند، استفاده کند. وی در این گفت‌وگو با بیان اینکه از نظر انگلیس هنوز هم برجام بهترین راه برای مهار کردن «تهدید ایران برای منطقه» است، گفت که به‌رغم رأی ممتنع انگلیس به قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید محدودیت تسلیحاتی ایران، این کشور می‌تواند در آینده نزدیک به این موضوع نگاه ابزاری داشته باشد. والاس با بیان اینکه شکسته شدن توافق هسته‌ای ایران و 1+5 باعث مشکلاتی برای دولت انگلیس می‌شود، گفت: ما باید تلاش کنیم به جایی برسیم که افراد را به راه بیاوریم. بازگشت به محدودیت تسلیحاتی یا عدم لغو آن، یکی از ابزارهایی است که ما می‌توانیم استفاده کنیم. فعلا در تلاش هستیم ایران را به پیروی از برجام برگردانیم. محدودیت تسلیحاتی فقط برای چند هفته نیست [که در حال اجراست]، و همین‌جاست که ما می‌توانیم تصمیمات دیگری بگیریم. وزیر دفاع انگلیس با اشاره به اینکه فارغ از لغو یا تمدید محدودیت‌های تسلیحاتی ایران، لندن هیچ مراوده و رابطه نظامی با ایران نداشته و سال‌هاست به دلیل «فعالیت‌های ثبات‌زدا و حمایت از تروریسم» به تهران هیچ سلاحی نفروخته است، به تکرار ادعاهای آمریکا مبنی بر عاملیت ایرانی در بی‌ثبات‌سازی منطقه پرداخت و گفت: رفتار ایران در منطقه، حمایت از تروریسم است، آنها از فعالیت‌های ثبات‌زدا توسط حزب‌الله لبنان و حوثی‌ها در یمن در منطقه حمایت می‌کنند. تمام اینها بدان معنی است که انگلیس به هیچ‌وجه تمایلی به مشارکت در همکاری نظامی با ایران یا فروش تسلیحاتی که هم‌اکنون کشتیرانی ما در تنگه هرمز را تهدید می‌کند، ندارد. والاس در ادامه این گفت‌وگو با بیان روابط عمیق و قدیمی میان ۲ دولت انگلیس و عربستان در طول 100سال گذشته، بر ادامه فروش تسلیحات به آل‌سعود تاکید کرد و گفت: روابط ما عمیق است، نه فقط در صنعت دفاعی و شراکت نظامی. انگلیس کمک می‌کند تا عربستان سعودی از حملات ایران و حوثی‌ها در یمن، ایمن بماند. 

 

* رأی ممتنع پس از تلاش حداکثری

مواضع والاس هر چند صریح‌ترین موضع یک مقام اروپایی در زمینه استراتژی در پیش گرفته شده از سوی دولت‌های اروپایی به شمار می‌رود اما نخستین نشانه از این تمایلات اروپایی‌ها به شمار نمی‌رود. خردادماه سال جاری و پس از آغاز تلاش‌های پمپئو برای صدور قطعنامه‌ای با موضوع تمدید تحریم تسلیحاتی ایران بود که وزرای خارجه کشور‌های انگلیس، فرانسه و آلمان پس از دیدار سه‌جانبه خود در برلین، بیانیه مشترکی صادر کردند و از حمایت خود از این طرح خبر دادند. در بخشی از بیانیه این ۳ کشور آمده بود: «ما بر این عقیده هستیم که لغو برنامه‌ریزی شده تحریم تسلیحات متعارف تاثیر عمده‌ای بر امنیت و ثبات منطقه خواهد داشت». پس از این بیانیه نیز تروئیکای اروپا تمام تلاش خود را معطوف به رایزنی با چین و روسیه برای همراه کردن آنها با این طرح آمریکایی کرد تا مانع از وتو شدن قطعنامه پیشنهادی آمریکا شود اما نهایتا پس از عدم موفقیت در تغییر موضع چین و روسیه و اطمینان از تصویب نشدن این قطعنامه در جلسه شورای امنیت سازمان ملل به آن رای ممتنع دادند و در بیانیه‌ای که هرکدام از این 3 دولت با موضوع رای ممتنع خود منتشر کردند علت اصلی این رای را عدم وجود اجماع برای تحریم ایران دانستند. تا جایی که نمایندگی انگلیس در سازمان ملل در بیانیه خود نوشت: «ما مکررا نگرانی‌های خودمان را درباره رفتارهای بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه، از جمله رفتارهای این کشور در انتقال سلاح به یمن، لبنان، سوریه و عراق با نقض قطعنامه ۲۲۳۱ ابراز کرده‌ایم. بر همین اساس، ما نیز با نگرانی‌های مطرح‌ شده توسط برخی اعضای شورا درباره انقضای محدودیت‌های تسلیحاتی موجود علیه ایران در ماه اکتبر، هم‌نظریم. وزرای خارجه ۳ کشور اروپایی [طرف برجام] به صراحت گفته‌اند که منقضی شدن این محدودیت‌ها پیامدهای مهمی برای امنیت و ثبات منطقه خواهد داشت».

در چنین فضایی که حتی دولت‌های اروپایی عدم حسن‌نیت خود در مواجهه با طرح تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که نقضی آشکار از تعهدات برجامی محسوب می‌شد را اعلام کردند، باز هم بخشی از جریانات غرب‌گرا در داخل کشور سعی داشتند رای ممتنع تحمیلی اروپا را نشانی از قدرت برجام در به انزوا کشاندن آمریکا تفسیر کرده و از نقش تعیین‌کننده مخالفت چین و روسیه در تحمیل این موضوع به اروپایی‌ها چشم‌پوشی کنند. 

 

* سناریوهای اروپایی

موضع اخیر وزیر دفاع انگلیس در گفت‌وگو با العربیه و همچنین نگاهی اجمالی به سیر مواضع تروئیکای اروپا در زمینه طرح تمدید تسلیحاتی نشان از یک هم‌‌مسیری حداکثری میان اروپا و آمریکا دارد. تا جایی که اروپا به‌رغم آنکه در ۲ سال اخیر و پس از خروج آمریکا از برجام سعی داشته است با نشان دادن خود به عنوان طرفی پایبند به تعهدات، ایران را از حرکت به سمت خروج از برجام منصرف کند اما در این مورد با همراهی حداکثری با آمریکا و حتی تبدیل کردن خود به عنوان یک نیروی واسطه‌گر برای مذاکره با چین و روسیه نشان داد که از تغییر یافتن وجهه خود در این باره چندان ابایی ندارد. 

یافتن نقش احتمالی اروپا در جریان طرح آمریکا امری مهم و تعیین‌کننده به شمار می‌رود. آمریکا تلاش دارد با پیگیری طرح «مکانیسم ماشه» و بازگرداندن تمام تحریم‌های لغو شده، یک مطالبه حداکثری را پیگیری کند. اما اروپا در چنین موقعیتی سعی می‌کند باز هم با همسویی با آمریکا ولی در عین حال در حرکتی محتاطانه‌تر از طرح‌های حداقلی‌تری همچون «توقف مشروط و محدود» تحریم تسلیحاتی ایران سخن به زبان آورد و باب تعهدات جدیدی را برای کشورمان باز کند. مضاف بر این اهتمام خود را بر پیگیری دوگانه «پلیس خوب» و «پلیس بد» بگذارد تا در برابر موضع فشار حداکثری آمریکا با طرح پیشنهادهای حداقلی، ایران را به ادامه مسیر خود برای ماندن در مسیر تعهدات برجامی مجاب کند.