گروه بین‌الملل: اقدام دادگاه قضایی عربستان برای مختومه اعلام کردن دادگاه رسیدگی به پرونده ترور جمال خاشقجی روز دوشنبه با واکنش‌های متفاوتی در سطح بین‌المللی مواجه شد. 

این دادگاه در حالی به پایان رسید که دادگاه سعودی حتی برای رعایت ظواهر موضوع هم حاضر به نمایشی جدی‌تر از این دادگاه نشد. در پایان این دادگاه هم بالاخره معلوم نشد جسد خاشقجی کجاست یا آنکه چه کسی فرمان نهایی این ترور را صادر کرده است. به ادعای دادستانی سعودی، مسأله قتل خاشقجی در 2 جنبه خصوصی و عمومی جرم خاتمه یافته است؛ جنبه خصوصی که با عفو خانواده خاشقجی خاتمه یافت و درباره جنبه عمومی جرم نیز ۵ نفر از محکومان هر کدام به ۲۰ سال زندان، یک نفر به ۷ سال و 2 نفر هم به ۱۰ سال زندان محکوم شدند. فرزندان جمال خاشقجی که در عربستان ساکن هستند و از زمان قتل او اجازه خروج از عربستان را نیافته‌اند، دوم خرداد سال جاری اعلام کردند قاتلان پدرشان را بخشیده‌اند. اما درباره احکام صادره درباره محکومان، بسیاری از محافل حقوق بشری محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی و سپس سعود القحطانی و احمد العسیری 2 شخصیت نزدیک به بن‌سلمان را متهمان ردیف اول می‌دانند؛ ۳ فردی که تاکنون در هیچ دادگاهی حاضر نشده‌اند. 

 

* نامزد خاشقجی: قابل قبول نیست

خدیجه چنگیز، نامزد جمال خاشقجی در گفت‌وگو با پایگاه خبری عربی ۲۱ اعلام کرد احکام صادره از سوی سیستم قضایی عربستان سعودی قابل قبول نیست. وی بیان کرد: هیچ کسی نمی‌تواند این احکام را تأیید کند یا نسبت به آن راضی باشد. چنگیز اضافه کرد: من همچنان سوالاتی درباره سرنوشت جسد جمال و کسانی که دستور ترور وی را صادر کردند دارم. چنگیز درباره ماهیت اقداماتی که قرار است علیه مقامات سعودی درباره پرونده جمال خاشقجی اتخاذ کند و اینکه ممکن است علیه محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی در آمریکا اقامه دعوی کند یا خیر صحبت نکرد. 

 

* واشنگتن‌پست: این حکم لاپوشانی بود

روزنامه واشنگتن‌پست در تحلیلی درباره حکم فرمایشی دادگاه عربستان نوشت: انتظار می‌رود محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان نخستین رهبر عرب باشد که میزبانی نشست گروه ۲۰ را در ماه نوامبر بر عهده می‌گیرد. اما در این میان مشکلی هست؛ در بسیاری از این کشورها، بن‌سلمان به خاطر بمباران سیستماتیک ارتشش بر اهداف غیرنظامی در یمن و سرکوب بی‌رحمانه منتقدان داخلی‌اش، منفور در نظر گرفته می‌شود. حکم روز دوشنبه هم گام دیگری در راستای تلاش شاهزاده سعودی برای لاپوشانی سابقه خود بود؛ صدور حکم ظاهری ۸ نفر به جرم قتل و تکه‌تکه کردن جسد روزنامه‌نگار عرب و ستون‌نویس واشنگتن‌پست، جمال خاشقجی. این روزنامه افزود: حکم دادگاهی در ریاض، کاملا فارغ از هر گونه شفافیت بود. واشنگتن‌پست افزود: غیاب عدالت در پرونده خاشقجی، بازدارنده ترامپ از شرکت در نشست ریاض نیست اما باید توقفی برای رهبران گروه ۲۰ باشد که همچنان به دنبال حمایت از حقوق بشر به عنوان ستون مسائل بین‌المللی هستند. 

 

* لوموند: صورت‌مسأله پاک نشده است

روزنامه فرانسوی لوموند هم دیروز در تحلیلی در این باره نوشت: این تصمیم قابل انتظار بود. ۵ مامور سرویس‌های امنیتی عربستان که مجری عملیات خاموش کردن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان تلقی می‌شدند، از مجازات اعدام فرار خواهند کرد. این روزنامه افزود: این حکم آخرین گام در فرآیند حقوقی به جریان افتاده از سوی پادشاهی عربستان در پاسخ به رسوایی مربوط به قتل این روزنامه‌نگار در اکتبر ۲۰۱۸ در استانبول بوده و نتیجه منطقی عفوی است که پسران جمال خاشقجی در ماه مه برای قاتلان پدرشان مطرح کردند. در آن زمان مطبوعات نزدیک به دولت عربستان این اقدام را که در ماه رمضان صورت گرفت به عنوان عملی خوب تحسین کرده و در راستای سنت اسلام دانستند اما ناظران در خودجوش بودن آن تردید کرده و به ویلاهای چند میلیون دلاری پیشنهادی ولیعهد عربستان به فرزندان این روزنامه‌نگار مقتول اشاره کردند. وجود این «هدایا» از سوی روزنامه واشنگتن‌پست، جایی که جمال خاشقجی بعد از رفتن به تبعیدش در آمریکا در ۲۰۱۷ در آنجا قلم ‌زده و در آن انحراف مستبدانه محمد بن‌سلمان مشهور به MBS را وقایع‌نگاری کرد، فاش شد. 

 

* انتقاد شدید گزارشگر سازمان ملل

روز سه‌شنبه هم گزارشگر ویژه سازمان ملل اقدام عربستان سعودی در مختومه کردن پرونده قتل جمال خاشقجی در کنسولگری ریاض در استانبول را محکوم و اعلام کرد درباره ارتباط محمد بن‌سلمان در این قتل تحقیق نشده است. اگنس کالامارد، گزارشگر ویژه درباره اعدام‌های فراقانونی، سریع یا خودسرانه، در دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل اعلام کرد پرونده محاکمه عاملان قتل خاشقجی در عربستان سعودی «به سخره گرفتن عدالت» بوده است. کالامارد، گزارشگر ویژه سازمان ملل پیش از این در چند گزارش به انتقاد از عملکرد عربستان و حاضر نشدن محمد بن‌سلمان در هر گونه تحقیقی در این باره پرداخته بود.