* پرداخت هدیه نقدی در دوران سازندگی به زوجینی که اقدام به «عقیم‌سازی» خود می‌کردند!

بر این اساس انجام اقدامات بازدارنده بارداری برای آقایان و خانم‌ها خارج از نوبت انجام می‌شد، در این مسیر اگر خانواده‌های زیرپوشش دارای قدرت باروری، از باروری خود جلوگیری می‌کردند (اقدام داوطلبانه برای عقیم‌سازی از سوی زوجین) 5000 ریال به ‌عنوان پاداش به آنها تعلق می‌گرفت! در اولویت قرار دادن این افراد در واگذاری مسکن، وام و هزینه درمانی نیز از جمله مشوق‌ها برای کاهش تعداد فرزند بود. 

برای تشویق مردم به کاهش موالید، از روحانیون و کارشناسان بهداشت نیز درخواست شد خانواده‌ها را به اقدامات لازم ترغیب کنند؛ صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران نیز موظف شد جهت ارتقای آگاهی‌های مردمی و تأمین سلامت کودکان و کل جمعیت، برنامه‌های آموزشی مناسبی را تهیه و پخش کند. 

این قانون به‌قدری دقیق و مهندسی‌شده به اجرا درآمد که براساس نتایج بررسی‌های نمونه وزارت بهداشت در سال 1373، رشد جمعیت ایران 8/1 محاسبه شد و در حالی که نرخ باروری کشور پس از انقلاب اسلامی بیش از 6 فرزند بود، این سرعت کاهش رشد جمعیت در جهان امری بی‌سابقه محسوب می‌شد. 

قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده در سال 1392 به تصویب مجلس رسید اما آثار و تبعات قانون تنظیم خانواده دامن جمعیت ایران را گرفت و کاهش جمعیت به روند بحرانی خود ادامه داد به‌ طوری که اکنون نرخ باروری کشورمان به کمتر از 8/1 فرزند تقلیل پیدا کرده است. 

 

* کاهش جمعیت، فرزندآوری، سقط جنین و  ازدواج 

جدول زیر روند تغییرات کاهشی نرخ رشد جمعیت کشور را از سال 1365 تا 1385 نشان می‌دهد؛ این شاخصه جمعیتی در فاصله دهه 1365 تا 1375 از 91/3 به 47/1 کاهش پیدا کرده است و کماکان ادامه دارد؛ این به‌ معنی نزدیک شدن به رکود جمعیت و آغاز یک فاجعه است. 

وقتی حتی پژوهش‌های بین‌المللی خبر از کاهش و سالمندی جمعیت در کمتر از 30 سال آینده می‌دهد، سوالاتی پیش می‌آید که قسمت عمده آن متوجه مسؤولان و سازمان‌های ذی‌ربط است؛ چرا سیاست‌های لازم در مسیر افزایش جمعیت در کشور به اجرا در نمی‌آید؟! چرا قانون تسهیل ازدواج جوانان از سال 1384 تاکنون خاک می‌خورد؟! چرا طرح جمعیت و تعالی خانواده در هفت‌خان مجلس گرفتار شده است؟! و... .

 

* کاهش ۷۰ درصدی «نرخ باروری ایران» در ۳۰ سال گذشته!

برآوردها نشان می‌دهد میزان باروری کل در کشور از حدود ۷/7 فرزند برای هر زن در سال ۱۳۴۵ به سطح باروری حدود 8/1 فرزند به ‌ازای هر زن در سال ۱۳۹۰ رسیده است و بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، نرخ باروری کل ما در ۳۰ سال گذشته حدود ۷۰ درصد کاهش داشته است! به گزارش تسنیم، روند تحولات باروری در ایران بر اساس برآوردهای صورت‌گرفته حاکی از تغییرات و نوساناتی قابل ملاحظه است؛ شاخص مرسوم برای بررسی روند تغییرات باروری در پیشینه جمعیت‌شناسی، «نرخ باروری کل» یا l(TFR) Total Fertility Rateاست که نشان‌دهنده متوسط تعداد فرزندان به‌ دنیا ‌آمده برای یک زن در طول دوره باروری اوست. برآوردهای انجام‌شده نشان می‌دهد میزان باروری کل کشورمان از حدود 7/7 فرزند برای هر زن در سال 1345، به 3/6 فرزند در سال 1355 کاهش یافته است؛ بعد از این کاهش اولیه موقتا وقفه‌ای در گذار جمعیتی ایران پدید می‌آید و تحت تأثیر شرایط متأثر از رویداد انقلاب اسلامی، باروری بین سال‌های 135۸ -  135۶ افزایش می‌یابد و سپس تا حوالی سال 1363 روند نسبتا ثابتی را ادامه می‌دهد. از سال 1363 به بعد مجددا بتدریج روند کاهش باروری آغاز می‌شود و از 9/6 فرزند برای هر زن در این سال به 5/5 فرزند در سال 1367 که زمان راه‌اندازی مجدد برنامه‌های تنظیم خانواده است، می‌رسد؛ از این زمان به بعد کاهش باروری به‌سرعت روند انتقالی خود را طی می‌کند و میزان باروری کل به حدود 17/2 فرزند در سال 1379 می‌رسد. برآوردهای اخیر نشان می‌دهد سطح باروری از حدود 8/1 فرزند به ‌ازای هر زن در سال 1390 با افزایش جزئی به حدود 2 فرزند برای هر زن در سال منتهی به سال سرشماری 1395 رسیده است. 

گزارش سازمان ملل متحد در سال 2017 به ‌عنوان چشم‌انداز جمعیت جهان نیز نشان می‌دهد نرخ باروری کل در طول 30 سال گذشته (به‌ فاصله 1980- 1975 تا 2015- 2010) حدود 70 درصد کاهش داشته است. روند نزولی میزان باروری در کشور و کاهش نرخ رشد جمعیت، باعث شده است وضعیت جمعیتی کشور در آینده نزدیک به مرز هشدار برسد.