نیلوفر زارع: با اجرای سامانه پیامکی چک برگشتی، تحولی مثبت در امر معامله با ابزار چک صورت گرفت، زیرا گیرنده چک از سابقه خوش‌حسابی یا بدحسابی صادرکننده چک آگاه شده و با اطمینان بیشتر، اقدام به پذیرفتن چک می‌‌کرد اما با اقدام اشتباه وزارت ارتباطات، این سامانه درحال حاضر کارایی و سادگی گذشته را از دست داده ‌است.

 به گزارش «وطن امروز»، سامانه پیامکی استعلام چک برگشتی، خدمتی بود که بعد از اجرای قانون جدید صدور چک عملیاتی شد و به سرعت، اعتماد مردم و بازاریان را به ‌دست آورد. این سامانه با استعلام سوابق معاملاتی که صادرکننده با چک انجام داده بود، وضعیت خوش‌حسابی یا بدحسابی وی را مشخص کرده و گیرنده چک را در قبول یا رد چک، یاری می‌کرد. سادگی استفاده از این سامانه و اینکه برای استفاده از آن حتی به گوشی تلفن همراه هوشمند نیز نیاز نبود، آن را تبدیل به یک خدمت کاربردی کرد و استفاده از آن را در جامعه افزایش داد. درحالی که استفاده از این خدمت، روز‌به‌روز در بین مردم افزایش می‌یافت اما از اواسط خردادماه استفاده از آن با مشکل مواجه شد و مردم دیگر نمی‌توانستند به صورت پیامکی، استعلام چک برگشتی بگیرند. این اختلال سبب از بین رفتن اعتماد مردم  به سامانه پیامکی استعلام چک برگشتی شد و عملا این خدمت کارایی خود را از دست داد. اما دلیل این اختلال، مشکل نرم‌افزاری یا بسته شدن آن توسط بانک مرکزی نبود بلکه مشکل ایجاد‌شده به صورت مستقیم به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مربوط می‌شد. وزارت ارتباطات با اتخاذ تصمیمی برای جلوگیری از سوءاستفاده و کلاهبرداری سامانه‌های خدمات ارزش افزوده، پرداخت‌های مالی برای فعال شدن این خدمات را محدود در یک اپلیکیشن موبایلی(جیرینگ) کرده ‌است و با شارژ کیف پول این اپلیکیشن، مردم می‌توانند از این خدمات استفاده کنند. سامانه‌های خدمات ارزش افزوده، به سامانه‌هایی اطلاق می‌شود که در ازای پرداخت مبلغی، خدمتی برای کاربر انجام می‌دهد؛ به طور مثال به‌ صورت روزانه، سامانه‌ای اخبار بین‌الملل را از طریق پیامک به کاربر ارسال کرده و در ازای هر پیامک، مبلغ 200 تومان از حساب وی کسر می‌شود. این کار در نگاه کلی امری مثبت بوده و مانع تخلف‌های زیاد نیز می‌شود اما مشکل از جایی شروع شد که سامانه پیامکی استعلام چک برگشتی به دستور وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات جزو سامانه‌های خدمات ارزش شناسایی شد. این کار غیرکارشناسی و اشتباه سبب اختلال گسترده سامانه پیامکی استعلام چک برگشتی شده و به ‌دلیل فرآیند چندمرحله‌ای استفاده از سامانه‌های خدمات ارزش افزوده، استفاده از آن بسیار سخت شد. این موضوع در تضاد جدی با راحتی استفاده از سامانه پیامکی استعلام چک برگشتی بوده و عملا باعث ناکارآمدی آن شده‌ است. 

در همین رابطه ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس شورای اسلامی گفت: این اختلال، سبب ایجاد مانع و مشکلی سخت برای مشترکان شده ‌است زیرا روش جدید استعلام، این فرآیند را بسیار پیچیده کرده و مردم نیز از این روش اطلاعی ندارند. افراد باید ابتدا یک اپلیکیشن موبایلی را در گوشی خود نصب کرده و بعد با شارژ کیف پول آن، از این خدمت استفاده کنند، که این قابلیت هم فقط برای گوشی‌های هوشمند امکان‌پذیر است. متاسفانه به همین دلایل، استفاده از این سامانه بسیار کم شده ‌است و شاهد کاهش حدود 80 درصدی استفاده از این سامانه، نسبت به قبل از ایجاد مانع وزارت ارتباطات برای این خدمت هستیم که خود نشان‌دهنده تاثیر مخرب این تصمیم اشتباه بر مبادلاتی است که با چک انجام می‌شود. 

اشتباه اول وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره سامانه استعلام چک برگشتی بانک مرکزی این است که این سامانه به ‌صورت موردی و با درخواست کاربر اقدام به ارائه استعلام کرده و برای هر بار استعلام نیز، قبل از ارسال وضعیت چک برگشتی، در پیامکی به اطلاع کاربر می‌رساند که با استفاده از این خدمت، مبلغی به عنوان هزینه استعلام کسر می‌شود و بعد در صورت تایید کاربر، وضعیت چک‌های برگشتی نمایش داده می‌شود. این امر سبب می‌شود تا کاربران، متوجه کسر وجه شده و مشکلی ایجاد نشود.

 اشتباه دوم وزارت ارتباطات و فناوری ارتباطات این است که سامانه‌های خدمات ارزش افزوده، به صورت ارائه خدمت در یک بازه مشخص هستند (به طور مثال ارسال اخبار ورزشی برای یک ‌ماه)، در صورتی که سامانه استعلام چک برگشتی بانک مرکزی، به صورت دفعه‌ای بوده و مدت‌دار نیست. همین امر سبب می‌شود که سامانه استعلام چک برگشتی، ماهیتی کاملا متفاوت با سامانه‌های خدمات ارزش افزوده داشته باشد. با این حال اگر این ۲ اشتباه فاحش نیز نادیده گرفته شود، عدم اطلاع‌رسانی موثر به مردم و بازاریان، خطایی است که نمی‌توان براحتی آن را پذیرفت، چرا که در بازار این برداشت رخ داد که سامانه استعلام چک برگشتی دچار اختلال شده و بازاریان بعد از مدتی اعتماد خود را به این خدمت از دست دادند، زیرا اکثر قریب به اتفاق این بازاریان، اطلاعی از این نداشتند که سامانه استعلام چک برگشتی به سامانه‌های خدمات ارزش افزوده اضافه شده و برای استفاده از آن، باید یک اپلیکیشن موبایلی را نصب کنند تا با شارژ کیف پول آن، بتوانند استعلام چک برگشتی بگیرند! با این اقدام اشتباه و شگفت‌آور وزارت ارتباطات، ضربه‌ای سخت به یکی از مهم‌ترین و قابل‌دسترس‌ترین مزیت‌های قانون جدید صدور چک وارد شده و انتظار این است که با بازنگری مجدد در این رابطه، سامانه استعلام چک برگشتی، از سامانه‌های خدمات ارزش افزوده جدا شده و به همان حالت قبل که استفاده از آن بسیار ساده بود، بازگردد. بانک مرکزی نیز باید برای اجرای هر چه بهتر قانون جدید صدور چک، اقدامی جدی انجام دهد و از طریق مکاتبه با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، عواقب ناشی از انتقال سامانه استعلام چک برگشتی به سامانه‌های خدمات ارزش افزوده را متذکر شود.