گروه سیاسی: مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تازه‌ترین گفت‌وگوی خود با اشپیگل درباره ابعاد تازه‌ای از رفتار آژانس با برنامه هسته‌ای ایران در دوره مدیرتش بر آژانس خبر داد. اظهارات «رافائل گروسی» طی این مصاحبه که بخش قابل توجهی از آن به ایران اختصاص دارد، تقویت‌کننده این گزاره است که تعامل آژانس با ایران در دوره گروسی دستخوش تحول شده و رفتار این سازمان با برنامه هسته‌ای ایران از بعد فنی به سیاسی‌کاری تغییر پیدا کرده است. 

به گزارش «وطن امروز»، در شرایطی که تهران دور تازه‌ای از تعامل با آژانس درباره بازرسی از اماکن تازه در ایران را آغاز کرده است، گروسی در بخشی از مصاحبه‌اش با اشپیگل اذعان می‌کند درباره ایران تحت فشار غربی‌ها قرار دارد. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به این سوال که آیا از سوی قدرت‌های بزرگ جهانی احساس فشار می‌کنید؟ گفت: هر دقیقه و هر روز آن را احساس می‌کنم. این باد از هر طرف می‌وزد. وقتی یک قدرت بزرگ، عضلات خود را نشان می‌دهد یا تهدیدهای مبهمی ایجاد می‌کند، چگونه باید رفتار کنم؟ من خیلی دقیق به این فکر کرده‌ام. 

اعتراف گروسی در حالی است که وی در جریان سفر ماه گذشته‌اش به تهران گفته بود: من در دوره مدیریتم اجازه نخواهم داد کسانی از آژانس برای اهداف خودشان سوءاستفاده کنند. با این وجود ۳ ماه قبل از این ادعای گروسی در تهران، 30 خرداد، شورای حکام با فشار ۳ کشور انگلستان، آلمان و فرانسه آن هم بر اساس گزارش‌های مبهم اطلاعاتی رژیم صهیونیستی، قطعنامه‌ای علیه ایران تصویب کرد. 

بر این مبنا بود که مدیرکل آژانس پس از این قطعنامه ماه قبل در نخستین سفرش به ایران توافقی درباره بازرسی از ۲ مکان ادعایی تازه در ایران با مقامات دولت حاصل کرد. ایران و آژانس همچنین پس از توافق در تهران، در بیانیه‌ای از توافق بر حل‌و‌فصل توأم با حسن‌نیت موضوعات مشخص شده از سوی آژانس خبر دادند. طبق این بیانیه مقرر شد آژانس هیچ سوال و هیچ درخواستی برای دسترسی به مکان‌هایی فراتر از آنچه توسط ایران تحت موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی اظهار شده‌اند، نداشته باشد. همچنین در بخش دیگری از بیانیه مشترک ایران و آژانس آمده است: در چارچوب حاضر، بر اساس تجزیه و تحلیل اطلاعات در اختیار آژانس، آژانس هیچ سوال دیگری از ایران و هیچ درخواستی برای دسترسی به مکان‌هایی فراتر از آنچه توسط ایران تحت موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی اظهار شده‌اند، ندارد. در آخر ۲ طرف در این بیانیه تصدیق کردند استقلال، بی‌طرفی و حرفه‌ای‌گری آژانس همچنان لازمه اجرای فعالیت‌های راستی‌آزمایی است. 

در همین راستا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سه‌شنبه گذشته با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد طبق توافق قبلی با تهران، از دومین مکان مورد نظر خود در ایران، بازرسی انجام داده است و از حضور بازرسان این سازمان در مکان مورد نظر خبر داد. بر این اساس، در بیانیه آژانس آمده است: «به عنوان بخشی از توافق با ایران برای حل مسائل مربوط به اجرای پادمانی که توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تعیین شده بود، آژانس هفته جاری دسترسی تکمیلی به دومین مکان در این کشور را به ‌دست آورد و نمونه‌های محیطی برداشت کرد».

با این حال با وجود بندهای ذکر شده در بیانیه مشترک ایران و آژانس، اظهارات پراکنده مدیرکل آژانس با رسانه‌های بین‌المللی کاملا برخلاف بندهای توافق شده در تهران است. در شرایطی که گروسی در تهران توافق کرد آژانس درخواست‌های دسترسی فراتر از ۲ مکان مورد توافق نداشته باشد، ۲۷ شهریور در گفت‌وگو با برنامه «هارد تاک» بی‌بی‌سی رسما اعلام کرد توافق اخیر این آژانس با تهران «پایان داستان» نیست و بازرسان این نهاد در ایران هستند تا با بررسی‌های فنی، عدم دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای را کنترل و اثبات کنند. 

گروسی همچنین در بخش دیگری از مصاحبه‌اش با اشپیگل با ابراز نگرانی از گام‌های ایران در کاستن از تعهدات برجامی می‌گوید: فعالیت‌های ایران پس از توافق هسته‌ای کاهش یافت اما هرگز کاملا متوقف نشد. برنامه هسته‌ای ایران بسیار پیچیده است و دارای یک نیروگاه هسته‌ای است که قصد دارد آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و تاسیسات غنی‌سازی را برای آن گسترش دهد. به همین دلیل است که ما چنین رژیم بازرسی گسترده‌ای داریم. ما سال گذشته بیش از 400 بازرسی از ایران انجام دادیم. 

با این همه، رفتار منفعلانه آژانس در قبال فشارهای غربی‌ها بارها مورد اشاره و انتقاد مسؤولان کشور قرار گرفته است، در این راستا به عنوان نمونه حسن روحانی، رئیس‌جمهور روز یکشنبه ۲۵ خرداد در جریان جلسه هیأت دولت، به انتقاد از فشار و تهدید آمریکا نسبت به شورای حکام آژانس انرژی اتمی پرداخت. 

گروسی همچنین در مصاحبه با اشپیگل درباره برجام می‌گوید: توافق برای کشورهایی که به آن پایبند هستند، بسیار زنده است. آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه، چین و ایران به روشنی اعلام کردند این توافقنامه را بسیار مهم می‌دانند. یک اختلاف وجود دارد، چرا که ۳ کشور غربی ادعا می‌کنند ایران آن را نقض می‌کند. ایران نیز به نوبه خود از نقض طرف مقابل شکایت دارد. هیچ کس کاری نمی‌کند. هر کس می‌خواهد ما به بازرسی‌ها ادامه دهیم. این مرا به یاد رقص‌های پانتومیم در تئاتر کابوکی می‌اندازد. 

گفتنی است «وطن امروز» پنجشنبه ‌10 مهر‌ در مطلبی با عنوان «امتیاز‌گیری گام‌به‌گام» به رویکرد جانبدارانه آژانس پرداخته بود. در بخشی از این گزارش آمده بود: رفتار مدیر کل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان از پیگیری و تثبیت یک رویه نامتعارف و نادرست در قبال کشورمان دارد و مشخص می‌کند وی کاملا از حفظ بی‌طرفی در ماموریت‌های خود فاصله گرفته است. رویکرد آژانس نشان می‌دهد این سازمان در هماهنگی با طرف‌های ضدایرانی تلاش می‌کند ایران را به اجرای کامل برجام و پایبندی کامل به محدودیت‌های برجامی بازگرداند. در بخش دیگری از گزارش «وطن امروز» آمده بود: به نظر می‌رسد آژانس انرژی هسته‌ای در تقسیم کاری نانوشته با ۳ کشور غربی برجام، مسیری ترسیم کرده است که مجددا وارد چرخه درخواست‌های بی‌پایان از ایران شود و دائمی کردن بازرسی‌های فراپروتکلی را که محصول برجام بود، فارغ از سرنوشت برجام برای ایران تثبیت کند. این در شرایطی است که دولت روحانی پس از خروج آمریکا از برجام و عمل نکردن تروئیکای اروپا به هیچ یک از تعهدات خود در توافق، همچنان یکطرفه به تعهدات سنگین ایران در برجام ادامه داده و همچنین رفتاری کج‌دار و مریز با گام‌های پنجگانه کاهشی تعهدات ایران در پیش گرفته و این باعث شده گام‌های کاهشی از بازدارندگی لازم برخوردار نبوده و طرف مقابل را به بازگشت به تعهداتش ترغیب نکند. در چنین فضایی، مسیر تازه‌ای که از طریق توافق با آژانس به ادامه بازرسی‌های سنگین و بی‌سابقه‌ای که ایران به طور اختیاری در برجام پذیرفته است، ختم شود، هزینه‌های بیشتری بر کشور تحمیل خواهد کرد.