گروه فرهنگ و هنر: هر سال بحث بر سر انتخاب نماینده ایران برای حضور در مراسم اسکار با نزدیک شدن به ایام معرفی نامزدها، در محافل سینمایی و رسانه‌ها داغ می‌شود. تقریبا هر سال هم انتخاب نماینده ایران در این حوزه همراه با انتقادات زیادی است که ریشه برخی از آنها را می‌توان در نقدهای فنی و حرفه‌ای دید و ریشه برخی دیگر را در اختلافات سینمایی داخلی و شاید حسادت‌ها باید جست‌وجو کرد. اما بحث بر سر انتخاب نماینده ایران برای حضور در اسکار 2021 از آن جهت بیشتر حائز اهمیت است که شرایط اکران آثار سینمایی، امسال پیچیده‌تر از همیشه است. همه در تلاش هستند تا هر چه زودتر فیلم‌شان را به هر طریقی که شده از صف اکران عبور دهند تا در جمع گزینه‌های نهایی نماینده سینمای ایران در اسکار باشند. 

 

* شرایط معرفی نماینده ایران به اسکار پیش‌رو

بر اساس قوانین امسال مراسم اسکار، کشورها حداکثر تا تاریخ ۱۱ آذرماه فرصت دارند فیلم منتخب خود را به آکادمی اسکار معرفی کنند. همچنین فیلم‌هایی که از اول اکتبر ۲۰۱۹ تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰ اکران شوند، می‌توانند نماینده کشورشان در اسکار باشند. امسال فیلم‌های اکران آنلاین که زمان اکران سینمایی‌شان معلوم بوده اما به علت کرونا موفق به اکران نشدند هم می‌توانند برای اسکار معرفی شوند، هر چند همه فیلم‌های اکران آنلاین این شانس را ندارند. چند روز پیش خبرگزاری مهر در گفت‌وگویی با رائد فریدزاده، معاون امور بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی به بررسی این موضوع پرداخته بود که نماینده سینمای ایران برای اسکار پیش‌رو چه زمانی انتخاب خواهد شد. او درباره گمانه‌زنی‌های صورت‌گرفته در محافل رسانه‌ای و طرح نام برخی فیلم‌ها به‌عنوان گزینه قطعی افزود: کارهای مقدماتی برای تشکیل کمیته انتخاب را انجام داده‌ایم چون معمولا اعضا از سوی خانه سینما معرفی می‌شوند و کمیته متشکل از اعضای خانه سینماست که البته باید از عوامل فیلم‌های مورد بررسی نباشند. با توجه به اینکه هنوز فرصت زیادی برای اعلام این نماینده داریم، فعلا نامه‌نگاری را آغاز کرده‌ایم و هنوز چیزی قطعی نیست؛ به این صورت که از معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی برای معرفی فیلم‌ها و از خانه سینما برای معرفی اعضا، نامه‌نگاری شده است. 

 

* «خورشید»؛ جدی‌ترین گزینه

وقتی خبر صدور پروانه نمایش «خورشید» مجید مجیدی در رسانه‌ها منتشر شد، بسیاری این اثر را اصلی‌ترین گزینه برای نمایندگی سینمای ایران در اسکار پیش‌رو دانستند. البته پیش از این «شنای پروانه» محمد کارت نیز به واسطه قدرت تکنیکی بالایی که داشت و البته با در نظر گرفتن این نکته که این فیلم مدتی اکران عمومی شده و شرایط حضور در اسکار را دارد، به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی مطرح می‌شد اما موفقیت نسبی فیلم مجید مجیدی در جشنواره ونیز امسال و توجه به این اثر باعث شد تا «خورشید» از شانس بیشتری برای رسیدن به جایگاه نمایندگی سینمای ایران در اسکار امسال برخوردار باشد. 

این فیلم در سی‌و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر حضور داشت و توانست در بخش بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه، سیمرغ بلورین این رویداد مهم سینمایی را از آن خود کند. از سوی دیگر سابقه فعالیت مجید مجیدی به عنوان یکی از کارگردان‌های نسبتا شناخته شده سینمای ایران در حوزه بین‌الملل و البته حضور فیلم «بچه‌های آسمان» این کارگردان در جمع نامزدهای نهایی اسکار فیلم‌های غیرانگلیسی زبان و شباهت نسبی مضمون و شکل و شمایل «خورشید» به آن فیلم، همه دست به دست هم داده تا این فیلم جدی‌ترین شانس سینمای ایران برای حضور در اسکار 2021 به نظر برسد. 

 

* چیزی شبیه یک شوخی!

روز گذشته البته یک خبر عجیب و غریب هم در رابطه با نماینده ایران در اسکار منتشر شد. نگار اسکندرفر، تهیه‌کننده فیلم سینمایی «جنایت بی‌دقت» که قرارداد پخش فیلمش را در داخل کشور به‌تازگی امضا کرده به ایسنا گفته بود: «این فیلم پتانسیل حضور در اسکار را دارد. اکران آن در ونیز با نقدها، نظرات و استقبال بسیار خوب تماشاگران و منتقدان رو به رو شد و در حال حاضر هم در برخی لیست‌هایی که منتشر شده، این فیلم هم به عنوان یکی از گزینه‌های اسکار مطرح شده است». این خبر در شرایطی منتشر شده که هنوز بسیاری از منتقدان، این فیلم را در داخل کشور ندیده‌اند و مشخص نیست چرا وقتی بر فیلمی اجماع صورت نگرفته باید آن را به عنوان مدعی اسکار معرفی کرد؟ هر چند این ساخته شهرام مکری نیز همچون «خورشید» مجید مجیدی در جشنواره ونیز امسال حضور داشت و همین امتیازی بزرگ برای این اثر جهت حضور در جمع مدعیان اسکار است اما حداقل شرط انتخاب گزینه نمایندگی سینمای ایران، برای اسکار اجماع داخلی است که اگر غیر از این باشد، سرنوشت ماجرا چیزی شبیه ماجرای انتخاب مستند «در جست‌وجوی فریده» برای حضور در اسکار می‌شود که در جریان یک لجبازی در کمیته انتخاب نماینده سینمای ایران برای اسکار اتفاق افتاد و با اعتراضات گسترده روبه‌رو شد. 

نکته دیگر اینکه این تقریبا یک موضوع ثابت شده است که اسکار در بخش فیلم‌های غیرانگلیسی زبان، همیشه به آثاری که رویکردهای بومی کشور مبدا در آن پررنگ‌تر است، توجه ویژه‌ای دارد. هر چند که فیلم شهرام مکری هنوز در داخل دیده نشده اما سابقه فیلمسازی مکری، داشتن چنین فاکتوری در «جنایت بی‌دقت» را بعید نشان می‌دهد. از این نظر طرح چنین گزینه‌هایی برای نمایندگی سینمای ایران در اسکار چیزی شبیه یک شوخی است!

 

* ظهور ناگهانی یک مدعی جدی!

اما در میان سیل خبرهایی که در ارتباط با انتخاب نماینده سینمای ایران برای اسکار امسال وجود داشت، روز گذشته به شکل ناگهانی خبری در ارتباط با اکران فیلم سینمایی «درخت گردو» ساخته محمدحسین مهدویان منتشر شد. روز گذشته، مرتضی شایسته، سخنگوی شورای صنفی نمایش عنوان کرد که «درخت گردو» ساخته محمدحسین مهدویان از ۸ تا ۱۳ آبان در کردستان به نمایش در می‌آید. مرتضی شایسته، سخنگوی شورای صنفی نمایش در گفت‌وگو با «مهر» درباره خروجی تازه جلسه این شورا گفت: «در جلسه امروز مقرر شد فیلم سینمایی «تله پاتی» به کارگردانی رضاشالچی و «کله پوک» بعد از تعطیلات سینما، به نمایش دربیایند و همه سینماها می‌توانند این فیلم‌ها را به نمایش بگذارند. همچنین فیلمیران، شرکت پخش‌کننده «درخت گردو» ساخته محمدحسین مهدویان درخواست نمایش این فیلم از تاریخ ۸ تا ۱۳ آبان را کرد از همین رو قرار است این فیلم در این تاریخ در کردستان به نمایش دربیاید».

با این اکران یک هفته‌ای، فیلم تازه محمدحسین مهدویان هم می‌تواند به جمع متقاضیان معرفی به عنوان نماینده ایران به اسکار ۲۰۲۱ اضافه شود. «درخت گردو» با وجود همه شیطنت‌هایی که مهدویان در روایت یکطرفه قصه آن داشته اما یکی از مناسب‌ترین فیلم‌ها برای فرستادن به جشنواره‌های خارجی به نظر می‌رسد که نمایشش در خارج از ایران از جهت نمایش مظلومیت مردم ایران بویژه قوم مظلوم کرد، به نفع ایران خواهد بود.