گروه بین‌الملل: ۲ هفته پس از آغاز دور جدید درگیری‌ها در قره‌باغ، وزرای خارجه ۲ کشور ارمنستان (به نمایندگی از منطقه خودمختار قره‌باغ) و آذربایجان در نشستی سه‌جانبه با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه که 10 ساعت به طول انجامید، برای برقراری آتش‌بس در قره‌باغ به توافق رسیدند. هر چند این توافق‌ از سوی اغلب بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی با استقبال مواجه شد اما به نظر می‌رسد عمق تنش‌ها بین طرفین و البته تحولاتی که در این مدت در صحنه میدانی رخ داده، در کنار حضور برخی نیروهای فرامنطقه‌ای در این مناقشه، وضعیت آتش‌بس را شکننده خواهد کرد. چه آنکه دقایقی پس از اجرای آتش‌بس مورد توافق، صدای آژیر هشدار در منطقه قره‌باغ کوهستانی به صدا درآمد و پس از آن درگیری‌های محدودی میان ۲ طرف شکل گرفت. 

 

* توافق در مسکو بر سر چیست؟

لاوروف، وزیر خارجه روسیه بامداد شنبه خبر توافق ایروان‌ـ باکو برای توقف درگیری‌ها در منطقه قره‌باغ را اعلام کرد. به گزارش «وطن امروز»، بر اساس اطلاعیه وزارت خارجه روسیه، توافق برسر آتش‌بس درباره مناقشه «قره‌باغ کوهستانی» پس از مذاکرات 10 ساعته، از عصر جمعه در مسکو و با حضور وزرای خارجه جمهوری آذربایجان، ارمنستان و وزیر خارجه روسیه، انجام شد. بامداد شنبه «لاوروف» بعد از نشست سه‌جانبه در مسکو با قرائت بیانیه مشترک این نشست گفت: «بر اساس توافق طرفین، آتش‌بس در قره‌باغ از ظهر روز شنبه دهم اکتبر آغاز خواهد شد. بر این اساس، این آتش‌بس با اهداف بشردوستانه از جمله تبادل اسرای جنگی، جمع‌آوری اجساد کشته‌شدگان در مناطق درگیری و کمک به غیرنظامیان آسیب‌دیده در این درگیری‌ها با میانجیگری و بر اساس اصول کمیته جهانی صلیب سرخ انجام شده است». توافق آتش‌بس که با استقبال جامعه جهانی روبه‌رو شده پس از آن رخ داد که «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه روز پنجشنبه از وزرای خارجه ارمنستان و آذربایجان دعوت کرد روز جمعه برای انجام مذاکره به ‌منظور برقراری آتش‌بس در قره‌باغ، به مسکو سفر کنند. در همین ارتباط، دفتر کاخ کرملین پنجشنبه‌شب گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرده بود وزرای خارجه جمهوری آذربایجان و ارمنستان برای تاریخ 9 اکتبر (جمعه 18 مهر‌ماه) به مسکو دعوت شده‌اند تا با میانجیگری «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه، در این زمینه رایزنی کنند. 

 

* شکسته‌شدن آتش‌بس دقایقی پس از توافق

کمتر از ۲ ساعت بعد از موعد اجرای توافق آتش‌بس میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، مقام‌های ۲ کشور یکدیگر را به نقض این توافق متهم کردند. بر اساس اخبار منتشر شده، دقایقی پس از آغاز اجرای توافق آتش‌بس، به دنبال بروز درگیری بین نیروهای جمهوری آذربایجان و خودمختاری قره‌باغ، آژیر هشدار در منطقه قره‌باغ کوهستانی به مدت ۲ دقیقه به صدا درآمد. خبرگزاری روسی «اسپوتنیک» در این باره گزارش کرد از ساعت ۱۲ ظهر امروز به وقت محلی (۱۲:۳۰ به وقت تهران)، عملا توافق آتش‌بس میان ۲ کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان در منطقه مورد مناقشه «قره‌باغ کوهستانی» وارد فاز اجرایی شد. با این حال، دقایقی بعد از شروع اجرای توافق، «شوشان استپانیان» سخنگوی وزارت دفاع ارمنستان در صفحه شخصی خود با متهم کردن جمهوری آذربایجان به نقض آتش‌بس نوشت: «یگان (جمهوری‌) آذربایجان با نادیده گرفتن آتش‌بس که برای اهداف انسان‌دوستانه عملی شده است، ساعت ۱۲:۰۵ به سمت منطقه‌ای به نام «کاراخامبیلی» حمله کرد». وی ادامه داد: «یگان دفاعی آرتساخ (قره‌باغ کوهستانی) پاسخ متناسبی را برای متوقف کردن حمله دشمن انجام داد». از طرف دیگر، ارتش آذربایجان نیز نیروهای مسلح ارمنستان را به حملات خمپاره‌ای به «ترتر» و منطقه «آغ دام» جمهوری آذربایجان متهم کرد. طبق گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، درست 15 دقیقه بعد از آغاز اجرای توافق آتش‌بس میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، آژیرهای خطر در منطقه قره‌باغ به صدا درآمد. ارتش محلی منطقه قره‌باغ گفته است یک پهپاد شناسایی و جاسوسی وارد حریم هوایی این منطقه شده است. پیش از شروع آتش‌بس میان باکو و ایروان، مقام‌های وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرده بودند صبح دیروز و نیمه‌شب جمعه، درگیری‌ها در قره‌باغ ادامه داشت. 

 

* آینده توافق آتش‌بس

خبر اجرایی شدن آتش‌بس در حالی منتشر شد که ارمنستان و جمهوری آذر‌بایجان 13 روز با یکدیگر درگیری نظامی داشتند. نکته قابل توجه اینکه این دور از درگیری‌ها از منظر تحلیلگران و کارشناسان حوزه قفقاز بسیار جدی و خطرناک برآورد شده بود. در همین حال اخبار تایید نشده مبنی بر حضور برخی نیروهای نظامی بین‌المللی در مناقشه قره‌باغ به نفع طرفین و همچنین کشیده شدن رقابت‌ قدرت‌های فرامنطقه‌ای به این عرصه برای تسویه‌حساب و برپایی جنگ نیابتی علیه یکدیگر، آینده این توافق را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. جنگ مجدد جمهوری آذربایجان و ارمنستان در منطقه مورد مناقشه قره‌باغ کوهستانی از 27 سپتامبر (5 مهر) آغاز شد. این منطقه تابستان 2014، آوریل سال 2016 و همین‌طور جولای گذشته نیز شاهد درگیری بین ۲ طرف بود.