گروه اقتصادی: ریزش ادامه‌دار شاخص‌های بازار سرمایه و متضرر شدن سهامداران خرد موجب شد نمایندگان مجلس شورای اسلامی به منظور ساماندهی این بازار، رئیس سازمان بورس را به مجلس دعوت کنند تا در صحن علنی به سوالات آنها پاسخ دهد. همچنین اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس طرحی را به منظور اصلاح قانون اوراق بهادار تقدیم هیأت‌رئیسه مجلس کردند. با شنیدن خبر نشست مجلس برای بررسی مشکلات بازار سرمایه، برخی سهامداران بازار سرمایه مقابل مجلس حاضر شدند تا اعتراض خود را نسبت به شرایط این بازار به گوش نمایندگان مجلس و رئیس سازمان بورس برسانند. 

پس از پایان این جلسه، رئیس سازمان بورس به میان معترضان رفت و به بخشی از سوالات آنها پاسخ داد. به گزارش «وطن امروز»، شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران دیروز هم به افت خود ادامه داد و با کاهشی 37 هزار و 471 واحدی، در رقم یک میلیون و 336 هزار و 585 واحد ایستاد. شاخص کل هم‌وزن هم که معیار دقیق‌تری برای توصیف کلیت بازار است، 4 هزار و 780 واحد کاهش یافت و به رقم 384 هزار و 341 واحد رسید. این کاهش نشان‌دهنده پوشاندن پیراهن خونین بر تن بورس اوراق بهادار است. از نیمه دوم مرداد‌ماه بود که ریزش بورس آغاز شد؛ ریزشی که در ابتدا جدی نبود و سهامداران در این خیال بودند که پس از یک اصلاح کوتاه، شاخص کل مجددا به روزهای اوج خودش بازمی‌گردد و رکوردهای قبلی‌اش را می‌شکند و به ثبت رکوردهای جدید می‌پردازد اما این امید با تداوم ریزش شاخص کل بورس به یأس تبدیل شد و سهامداران آرزوهای خود را از دست رفته دیدند. 

 

* دلایل ریزش بورس

هم‌اکنون 77 روز است که شاخص کل در حال ریزش است و پس از 36 درصد اصلاح، گویا هنوز قصد جدی برای تغییر روند و بازگشت به مدار صعودی ندارد. برخی فعالان بازار سرمایه دلایلی را برای این ریزش ذکر می‌کنند که از جمله می‌توان به اختلاف بین وزیر نفت و وزیر اقتصاد بر سر عرضه دارا دوم، فروش سنگین سهام عدالت، اختلال در هسته معاملات که موجب سفارش‌گذاری کارگزاری‌ها در دامنه منفی برای فروش قطعی سهام عدالت و منفی کردن کلیت بازار شد، کاهش نسبت سرمایه‌گذاری در صندوق‌های با درآمد ثابت توسط سازمان بورس و عدم حمایت حقوقی‌ها اشاره کرد. از سوی دیگر برخی اقتصاددانان تنها دلیل سقوط آزاد شاخص کل بورس را صعود بیش از حد آن در یک سال قبل می‌دانند که در دنیا بی‌نظیر بود. این ۲ گروه اگر چه بر سر دلایل اختلاف‌ نظر دارند اما هر دو بر سر عدم مدیریت صحیح بازار سرمایه توسط دولت، متفق‌القولند. گروه اول تصمیمات اشتباه دولت و گروه دوم عدم مدیریت رشد شدید شاخص کل بورس توسط دولت و دعوت شدید مردم به سرمایه‌گذاری در آن را عامل این سقوط می‌دانند. دلایل این اتفاق هر چه باشد، این سهامداران خرد و تازه‌وارد هستند که قربانی مدیریت ناصحیح دولت شدند و بعضا بخشی از اصل پول خود را هم از دست داده‌اند. 

 

* اقدام مجلس برای حمایت از بازار سرمایه

در همین حال نمایندگان مجلس شورای اسلامی دیروز به منظور بررسی نحوه مدیریت دولت در بازار سرمایه و جلوگیری از ضرر بیشتر مردم، رئیس سازمان بورس را به مجلس دعوت کردند تا سوالات خود را در صحن علنی مجلس از وی بپرسند. رئیس سازمان بورس با اشاره به نوسانات شاخص بازار سرمایه طی ماه‌های اخیر گفت: با پیگیری‌های بورس اوراق بهادار، سهام شناوری در بازار افزایش یافته و از ۲۲ درصد در ابتدای سال به ۲۵ درصد در حال حاضر رسیده است. 

حسن قالیباف‌اصل با بیان اینکه به منظور رصد فضای مجازی، شورای عالی فضای مجازی در بازار بورس تشکیل شد، اظهار کرد: با رصد فضای مجازی در صورت لزوم، برخوردهای قهری هم انجام می‌شود.

رئیس سازمان بورس تصریح کرد: بعد از افت‌های بازار سرمایه موضوع بازارگردانی را به طور جدی دنبال کردیم، زیرا بازار‌گردان باید بتواند در بحث عرضه و تقاضا با تشخیص درست اقدام مناسب را انجام دهد. در بازار بورس از ۳۳۰ شرکت، ۱۸۰ شرکت قرارداد بازار‌گردانی را امضا کرده‌اند. برای رسیدن بازار سرمایه به یک تعادل باید این موضوع به طور جدی دنبال شود. حدود ۲۰ شرکت قرارداد خود را تمدید نکردند که سازمان بورس اعلام کرده شرکت‌های متخلف مستوجب جریمه‌های مالی و برخورد هستند. 

قالیباف‌اصل گفت: اگر بازارگردان‌ها به صورت کامل در بازار سرمایه فعال شوند، می‌توان یک تعادلی را در بازار ایجاد کرد. 

 

* پیشنهاد رئیس مجلس درباره بورس

محمدباقر قالیباف که ریاست این جلسه را بر عهده داشت، بعد از قرائت گزارش کمیسیون اقتصادی درباره بازار سرمایه، درباره شرایط این بازار گفت: «مهم‌ترین کار بازار سرمایه تنظیم‌گری حرفه‌ای در بورس به منظور تامین مالی تولید با قابلیت نقدشوندگی است. واقعیت این است که چنین اتفاقی را در حال حاضر در بورس شاهد نیستیم». وی ادامه داد: «با استفاده از ظرفیت بازارگردانی و جذب نقدینگی برای تولید و ایجاد نقدشوندگی در بورس، طرح کمیسیون اقتصادی می‌تواند ضعف‌ها را برطرف کند».

 

* مشکلات زیرساختی بورس هنوز ادامه دارد

در ادامه این جلسه نماینده مردم مهاباد با اشاره مشکلات موجود در زیرساخت‌های بورس گفت: در مقطع کوتاهی شاهد سرمایه‌گذاری زیاد مردم در بازار بورس بودیم که متعاقبا سود خوبی نیز به دست آوردند اما متاسفانه به دلیل عدم آمادگی زیرساخت‌های این حوزه دچار آشفتگی شدیم. جلال محمودزاده افزود: آموزش و فرهنگ‌سازی یکی از مقوله‌های زیرساختی برای فعالیت در بازار بورس به شمار می‌رود که مجموعه‌های ذی‌ربط باید قبل از تبلیغات گسترده و جذب سرمایه‌های مردم نسبت به تحقق آن اهتمام ورزند. وی ادامه داد: شفاف‌سازی وضعیت شرکت‌های حاضر در بورس نیز اهمیت زیادی دارد، زیرا مشاهده می‌شود برخی شرکت‌های حاضر در بورس زیان‌ده هستند و متاسفانه بخشی از نقدینگی مردم هم به سمت این شرکت‌ها سوق پیدا کرده است. 

 

* چرا از اعتماد مردم استفاده نکردید؟

دیگر نماینده منتقد به مدیریت سازمان بورس، سیدکاظم دلخوش بود که اظهار داشت:‌ دولت از وضعیت خوب ایجاد شده در بازار سرمایه استفاده نکرد. همچنین دولت باید شرایط پذیرش شرکت‌ها در بورس را تسهیل می‌کرد تا از این طریق بتواند نقدینگی را بدرستی جذب کند. وی افزود: عرضه ۱۳ هزار میلیارد تومان سهام عدالت در بورس، باعث ایجاد تشکیک در این بازار شد. دلخوش ادامه داد: عدم شفافیت در تصمیمات سازمان بورس سرنوشت ما را به اینجا رساند که هر روز شاهد متضرر شدن سهامداران این بازار باشیم. 

 

* نبود شفافیت در تصمیم‌گیری‌‎های بورس

نماینده مردم اهواز هم عدم شفافیت را یکی از اصلی‌ترین مشکلات سازمان بورس دانست و گفت: نبود شفافیت در تصمیم‌گیری‌های سازمان بورس و اوراق بهادار، یکی از اصلی‌ترین مشکلات است. عدم شفافیت در شرکت‌های کارگزاری نیز مشهود است که این شرکت‌ها سرمایه‌های خرد مردم را جمع‌آوری و به صورت هدایت شده خرید سهام انجام می‌دهند. مجتبی یوسفی افزود: بر اساس شنیده‌ها ۱۳ هزار میلیارد سهام عدالت فروخته شده است، در حالی که باید مشخص شود چه شرکت‌های واسطه‌ای، سهامی را که متعلق به مردم است، فروخته‌اند.

***

صبح دیروز با اعلام خبر برگزاری جلسه مجلس به منظور ساماندهی بازار سرمایه و حضور رئیس سازمان بورس در آن جلسه، برخی سهامداران این بازار برای رساندن صدای اعتراض خود به گوش متولی بازار مقابل مجلس حاضر شدند. این سهامداران نوشته‌هایی با مضمون انتقاد از حسن روحانی در دست داشتند و نسبت به شرایط فعلی بازار سرمایه معترض بودند. نوشته‌های در دست آنها به سخنان رئیس‌جمهور در پنجشنبه 16 مردادماه سال جاری، یعنی ۳ روز قبل از ریزش بورس اشاره داشت که حسن روحانی گفت: «با شرایطی که بورس نشان می‌دهد، اوضاع بهتر خواهد شد؛ مردم باید همه چیز را به بورس بسپارند».

 البته این سخنان، نخستین و آخرین تشویق دولتی‌ها به سرمایه‌گذاری در بورس نبود و در تمام این مدت، دولتمردان با سخنان خودشان، نقش بیمه‌گری بورس را بازی کردند. به همین خاطر 25 اقتصاددان در نامه‌ای که در تیرماه به دولت نوشتند، خطر بیمه‌گری بورس توسط دولت را گوشزد کردند. در متن این نامه آمده بود: «اگر مجموعه بدنه سیاست‌گذاری به طور پیاپی این پیام را مخابره کند که بورس به شکل استثنایی و ویژه مشمول حمایت و پشتیبانی آن است، عملا این تصور به وجود خواهد آمد که حاکمیت نقشه «بیمه‌گر کلان» بورس را به عهده گرفته و اجازه سقوط آن را با به کارگیری انواع ابزارها نخواهد داد. متأسفانه بویژه بعد از اصلاح چند هفته‌ای بورس از اواخر اردیبهشت‌ماه، از سوی مسؤولان مختلف و حتی افرادی مرتبط با سطح عالی حاکمیت چنین پیامی مکررا به کنشگران بازار مخابره شده است. هم باور عمومی به چنین پیامی بشدت خطرناک است و هم در صورت سقوط بورس استفاده از ابزارهای پولی و بانکی برای جلوگیری از آن». 

ریسک جزو ذات بازار سرمایه است و در همه جای دنیا بازارهای مالی افت و خیزهای فراوانی دارند اما اینکه دولت بخواهد تمام ریسک سهامداران را قبول کند، عاقلانه نیست و نتایج مخربی را به بار می‌آورد. یکی از نتایج بیمه کردن بورس توسط دولت را می‌توان در همین تجمعات اعتراضی سهامداران متضرر دید. 

درست است که رئیس سازمان بورس در میان آنها حضور یافت اما اگر به آنها بگوید که بالاخره ریسک جزو ذات بازار سرمایه است و افت و خیز آن هم طبیعی است، قطعا جواب خواهد شنید مگر رئیس‌جمهور نگفت همه چیز را به بورس بسپارید، خب! ما گوش کردیم و سپردیم و حالا شما باید از ما حمایت کنید.