گروه اقتصادی: نزدیک به ۳ ماه از شروع ریزش شاخص کل بورس می‌گذرد اما گویا این شاخص هنوز قصد جدی برای بازگشت به روند صعودی را ندارد. در این مدت اغلب سرمایه‌گذاران سودهای کسب شده در ماه‌های قبل را از دست داده یا حتی از اصل سرمایه خود ضرر کرده‌اند. از دلایل ادامه‌دار شدن این ریزش می‌توان به عملکرد غلط سازمان بورس در تصمیمات اشتباه اخذ شده و بیش‌واکنش سهامداران در فروش دارایی‌های خود که ناشی از بی‌اعتمادی‌شان به دولت و بورس است، اشاره کرد. 

به گزارش «وطن امروز»، با تداوم ریزش شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در ۳ ماه گذشته، این شاخص در آخرین روز بازار هم کاهشی 15 هزار و 385 واحدی را تجربه کرد و به رقم یک میلیون و 264 هزار واحد رسید. همچنین شاخص کل بورس با معیار هم‌وزن نیز با کاهش 2 هزار و 229 واحدی به رقم 372 هزار و 709 واحد رسید. این شاخص معیاری برای نشان دادن کلیت بازار است و چنین افت فاحشی، نشانگر قرمز رنگ بودن اکثر نمادهای این بازار است. در پایان معاملات روز دوشنبه، با داد‌وستد بیش از 8 میلیارد سهام حق تقدم و اوراق مالی در قالب 615 هزار نوبت معامله به ارزش 5 هزار و 359 میلیارد تومان، ارزش روز بازار در بورس تهران بیش از 4میلیون و 811 هزار میلیارد تومان شد. با این تفاسیر، شاخص کل بورس 40 درصد اصلاح را در 85 روز تجربه کرد و در مجموع با ریزش 841 هزار واحدی، موجب شد ارزش این بازار هم نزدیک به 3 میلیون میلیارد تومان کاهش یابد. 

 

* دلایل تداوم ریزش

شاخصی که تا همین 3 ماه پیش قله 2100 هزار واحدی را فتح کرده بود، ناگهان ریزش خود را بیستم مردادماه شروع کرد. در ابتدای ریزش، سهامداران و فعالان بازار اعتقاد داشتند این یک اصلاح ساده است و شاخص کل بزودی به مدار صعودی خود بازمی‌گردد. ادامه‌دار شدن ریزش بورس، آنچنان موجب کاهش اعتماد عمومی مردم به بازار و بروز ترس در سهامداران شد که برخی مسؤولان دولتی، برای بازگرداندن اعتماد سهامداران و جلوگیری از خروج سرمایه‌های‌شان از بازار، دست به دامان تحلیل تکنیکال شدند و بازار را در جهت مثبت تحلیل می‌کردند. به عنوان مثال رئیس دفتر رئیس‌جمهور در سخنانی اعلام کرد کف شاخص 1600 هزار واحد است و دوباره در مسیر طبیعی خود به بالا می‌رود اما این شاخص بدون توجه به سخنان محمود واعظی، کف حمایتی 1600 هزار واحدی را هم شکست و در دره 1200 هزار واحدی قرار گرفت. دلایل شروع ریزش را می‌توان اختلاف بین وزرای نفت و اقتصاد بر سر عرضه دارا دوم، فروش سنگین سهام عدالت، اختلال در هسته معاملات که موجب سفارش‌گذاری کارگزاری‌ها در دامنه منفی برای فروش قطعی سهام عدالت و منفی شدن کلیت بازار شد، کاهش نسبت سرمایه‌گذاری در صندوق‌های با درآمد ثابت توسط سازمان بورس، عدم حمایت حقوقی‌ها و صعود بیش از حد آن در یک سال قبل دانست اما دلایل ادامه‌دار شدن این ریزش را باید در تصمیمات جدید سازمان بورس در این مدت و بیش‌واکنش سهامداران به دلیل از بین رفتن اعتمادشان به بازار جست‌وجو کرد. لغو ممنوعیت سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بورس، سلب حق فروش سهام از حقوقی‌ها به صورت موقت، تغییر حدنصاب‌های سقف صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ممنوعیت فروش سهامی که در همان روز خریداری شده، ممنوعیت معاملات الگوریتمی و قوانینی از این دست که تاکنون اگر نگوییم تاثیر منفی بر روند بازار نداشته، حداقل تاثیر مثبتی هم بر بازار نگذاشته‌اند. 

 

* بیش‌واکنش و وضع قوانین دفعتی؛ دلایل تداوم ریزش

هادی شعبانی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری «نو ویرا» درباره دلایل تداوم ریزش بورس گفت: شاخص بورس رشد شتابانی را در ماه‌های نخست امسال تجربه کرد و پس از آن در ۸۰ روز اخیر شاخص از ۲ میلیون و ۱۰۰ تا یک میلیون و ۲۸۰ هزار نزول کرد. اصلاح شاخص تا حدی با توجه به شیب رشد بالا توجیه‌پذیر است اما از جایی با نگاهی به متغیر‌های بنیادی نظیر انتظارات تورمی و رشد دلار، بیش‌واکنش نیز به رفتار فعالان بازار اضافه شد. البته سایه فشار فروش سهام عدالت و وضع قوانین دفعتی نیز در ایجاد این بیش‌واکنش بی‌تاثیر نبوده است. وی درباره پاسخ وزیر اقتصاد به انتقاد‌ها مبنی بر اینکه اصلاح ذات بازار است، خاطرنشان کرد: این صحبت در کلیت غلط نیست؛ یعنی کسی که سرمایه خود را به بورس وارد می‌کند قطعا ریسک‌های مربوط به آن را نیز باید بپذیرد اما باید پذیرفت شرایط در بازار سرمایه کشور در ۷ ماه نخست سال عادی نبوده و همواره اسیر صعود بی‌قاعده یا نزول بی‌قاعده بوده است به طوری که کمترین روز متعادل را در این مدت شاهد بودیم. 

 

* از بین رفتن اعتماد، دلیل اصلی بیش‌واکنش سهامداران

قطعا مهم‌ترین دلیل این بیش‌واکنش، بی‌اعتمادی سهامداران به بازار و دولت است که موجب بروز ترس و فروش هیجانی سهم‌های‌شان می‌شود. دولت با اطمینان‌بخشی و بیمه‌گری غلط خود در ماه‌های گذشته، سعی در جلب اطمینان سهامداران داشت اما وقتی که بازار به حرکت خود در خلاف مسیر صحبت‌های دولتی‌ها ادامه داد، به مرور اطمینان آنها هم از بین رفت. در همین راستا عضو شورای‌ عالی بورس در پاسخ به این سوال که دعوت‌ها و اطمینان‌دهی مسؤولان دولتی چه تاثیری بر بازار سرمایه داشته است، به تسنیم گفت: زمانی که لازم بود با نظارت دولت، عرضه کمتر باشد، آبشاری عرضه انجام شد و زمانی که باید عرضه انجام می‌شد، شاهد بودیم شرکت‌ها فروش سهام انجام نمی‌دادند. به هر حال مردم اعتماد کردند و تصور آنها این بود یک حمایت مطلق انجام خواهد شد و در صورت کاهش قیمت، دولت این ضرر را جبران خواهد کرد. 

محسن علیزاده با تصریح بر اینکه ناهماهنگی بین دستگاه‌های دولتی باعث شروع سقوط شاخص بورس بود، گفت: تحقیقات ما در کمیسیون اقتصادی مجلس نشان می‌داد اختلاف شکل‌گرفته بین وزارت اقتصاد و وزارت نفت برای عرضه صندوق پالایشی یکم ناشی از عدم اطلاع کافی بود و زمانی که هماهنگی شکل گرفت عملا اعتماد مردم از بین رفته بود.