علی آران: 1- دونالد ترامپ وقتی صبح چهارشنبه چهارم نوامبر در طبقه فوقانی کاخ سفید از خواب بیدار شد، متوجه شد از او سرقت شده است.
سارق که بود؟ قوای مجریه و مقننه ایالات متحده آمریکا! یا به عبارت بهتر ساختاری که از دل دموکراسی آمریکایی برآمده تا دموکراسی آمریکایی را صیانت کند.
ترامپ توئیت زد: «ما حسابی بالاییم اما آنها سعی میکنند انتخابات را بدزدند. ما اجازه چنین کاری را به آنها نمیدهیم. بعد از بسته شدن صندوقها نمیشود رای داد».
توئیت عصرگاهی ترامپ نسبت به برگشت نتایج انتخابات به نفع بایدن نیز از این قرار بود: «دیشب در ایالتهای تحت کنترل دموکراتها پیش افتاده بودم و حالا به طرز معجزهآسایی تکتک آنها ناپدید شدهاند».
البته نباید فراموش کنیم که فریاد دزدیده شدن انتخابات توسط رقیب را اول بار جو بایدن ۳ ماه پیش سر داده بود. آن زمان معاون رئیسجمهور پیشین آمریکا، رئیسجمهور مستقر را متهم کرده بود در تلاش است به طور غیرمستقیم از طریق مطرح کردن اشکال درباره انتخابات پستی، نتایج این رأیگیری را سرقت کند. تاکید تازه ترامپ بر اینکه باید شمارش میلیونها رای پستی در فردای انتخابات را متوقف کرد نیز تاییدی بود بر ادعای بایدن.
البته توئیتر با زدن برچسب نامناسب روی پستهای دیروز رئیسجمهور آمریکا، امکان لایک و بازنشر آنها را محدود کرد اما رسانههای جهانی فریاد «آی دزد» کسی را که خود در راس سامانه برگزاری انتخابات این کشور است، مثل یک بمب خبری به همه جای جهان پخش کردند. طبیعتا در این دهکده جهانی اطلاعرسانی، به فاصله کوتاهی در این سر دنیا مردم شریف افغانستان در همسایگیمان نیز از خبر سرقت بزرگ انتخاباتی در ینگه دنیا باخبر شدند.
برادران و خواهران افغانستانی ما مسلما با خواندن یا شنیدن اظهار نظر رئیسجمهور آمریکا به یاد جملاتی مشابه افتادند که اتفاقا همین پارسال توسط نامزد انتخابات ریاستجمهوری افغانستان و رئیس اجرایی وقت این کشور مطرح شده بود و این سوال را از خود پرسیدند که پس چه فرقی میان دموکراسی نوپای ما با دموکراسی آمریکا وجود دارد که کشور ما را اشغال کرده است؟ حتما یادتان هست دکتر عبدالله عبدالله قریب 9 ماه پیش در اعتراض به نتیجه نهایی انتخابات ریاستجمهوری 2019 (مهرماه 1398) در افغانستان توسط کمیسیون انتخابات این کشور که محمد اشرف غنی را برای دومین دوره متوالی به عنوان رئیسجمهور معرفی کرده بود، چنین گفت: «بر این اساس، نتیجه امروز، نتیجه دزدی انتخابات، کودتا علیه مردمسالاری و خیانت به اراده مردم بود و از اساس این نتیجه را غیرقانونی میدانم».
جالب اینکه پس از انتخابات ریاستجمهوری پارسال افغانستان نیز همانند انتخابات 5 سال قبلتر از آن، هر 2 نامزد اصلی یعنی محمد اشرف غنی، کارمند سابق بانک جهانی از جناح «دولتساز» و خود عبدالله عبدالله از ائتلاف «ثبات و همگرایی»، توامان اعلام پیروزی کرده و از موضع خود کوتاه هم نیامده بودند. این دو تا چند ماه پس از انتخابات هر یک خود را منتخب مردم و رئیسجمهور برگزیده میدانستند. این پدیده در رسانههای شرکتی غربی و شبکههای اجتماعیشان بارها و بارها با ترند «دموکراسی افغان» مورد تمسخر قرار گرفت. تکرار یک سناریوی معیوب مشابه انتخاباتی به فاصله 5 سال، شامل تاخیر ۳ ماهه در اعلام نتایج انتخابات، شکایتهای گسترده طرفین از بروز تقلب گسترده سیستماتیک در صندوقهای آرا و اعلام پیروزی هر دو نامزد رقیب به موازات این رویدادها، ثابت کرد اشغالگران آمریکایی و متحدانشان یک دموکراسی قلابی را برای افغانها به ارمغان آوردهاند، بویژه که اشرف غنی و عبدالله هر دو از داخل حاکمیت غربگرای کابل در سالهای پس از حمله پنتاگون و ناتو به فلات پامیر درآمده بودند و هیچ یک جزو جریان سرکوبشده سیاسی یا جهادی مخالف اشغال محسوب نمیشدند.
در هر دو دوره اخیر انتخابات ریاستجمهوری افغانستان، آقایان غنی و عبدالله پس از چند ماه اصرار بر پیروزی، زدن انگ تقلب به طرف مقابل و زیر سوال بردن ساختار انتخاباتی، دست آخر به توافقنامههای مصالحه برای تقسیم مصادر قوه مجریه تن دادند. اشرف غنی در نتیجه هر دو دوره انتخابات 2014 و 2019 به مقام ریاستجمهوری رسید و دکتر عبدالله به پستهایی با تعاریف مشابه معاون رئیسجمهور یا نخستوزیر با عنوان رئیس اجرایی دولت (دوره اول) و ریاست شورای عالی مصالحه ملی (دوره فعلی) رضایت داد. در کشوری که خود را مهد دموکراسی میخواند اما ۲ طرف آمادهاند فرمان شورش خیابانی را در صورت شکست از حریف در صندوقها صادر کنند.
2- دیروز صبح جو بایدن که ترامپ لقب «جوی خوابآلود» را روی او گذاشته، خوابآلودهتر از آن بود که واکنشی هیجانی به اخبار پیشتازی مقدماتیاش در مجموع آرای الکترال نشان بدهد. با این حال پیرمرد 77ساله دموکرات چندان کمتر از رقیب جمهوریخواه 74سالهاش جوگیر نشد.
از اعلان عجیب «ما در حال پیروزی هستیم» ستاد بایدن در شامگاه روز انتخابات (سهشنبه) که بگذریم، خود او دیروز صبح در حالی که تازه از سخنرانی انتخاباتی دیرهنگامش از ایالت پنسیلوانیا به دلاور بازگشته بود، در نخستین سخنرانی پساانتخاباتیاش در دفتر مرکزی کارزار انتخاباتی دموکراتها، به شکلی سیاستمدارانهتر همان ادعایی را مطرح کرد که خودش و ستادش ترامپ را به خاطر بر زبان آوردن بیپرده آن ملامت کرده بودند. بایدن با سابقهای طولانی در اظهارات ضد و نقیض برخلاف اینکه میگفت «از هواداران خود میخواهیم تا پایان شمارش آرا صبر کنند»، خود برای اعلام پیروزی در ایالات چرخشی کلیدی تا پایان شمارش آرا صبر نکرد و گفت: در آریزونا پیروز شدهایم! حال آنکه آرای نهایی این ایالت سنتی جمهوریخواهها تا دیشب نیز اعلام نشده بود. پیرمرد دموکرات در نهایت ادعا کرد: «ما در مسیر صحیح برای پیروزی در انتخابات قرار داریم».
این در حالی بود که وقتی ترامپ ساعتی زودتر از رقیب خود در ستاد مرکزیاش دم از پیروزی در انتخابات زده بود، رسانههای جریان اصلی آمریکایی و بینالمللی و چهرههای حزب دموکرات و حتی برخی جمهوریخواهان شدیدا به او حملهور شده بودند.
مثلا کارشناسان سیانان تا عصر دیروز به طور مکرر این حرف صبح چهارشنبه (به وقت واشنگتن) ترامپ را که گفته بود «اگر از من بپرسید میگویم برنده شدهایم» تقبیح میکردند و همچنین تهدید او مبنی بر اینکه برای اعاده آرای خود به دادگاه عالی مراجعه خواهد کرد. رسانههای اصلی این ظن را مطرح کردند که ترامپ از قبل هم نقشه کشیده بود با اعلام پیروزی زودهنگام پیش از پایان شمارش آرا، گامی اساسی در به لجن کشیدن دموکراسی آمریکایی بردارد.
بسیاری از لیبرالها و دموکراتها در شبکههای اجتماعی این اقدام ترامپ را نمونه دخالت در روند انتخابات خواندند و ظاهرا دموکراتها آماده برگزاری تظاهراتی در این باره در روز چهارشنبه البته در صورت شکست بودند.
3- در چنین شرایطی بیراه نیست که دموکراسی آمریکایی را با همان مدل افغان قیاس کنیم. آن هم با توجه به این واقعیت که همین نظام سیاسی نوپای افغانستان تحت اشغال که توسط آمریکاییها به آن تحمیل شده، فاقد ساختار حزبی توانمند یا مشارکت مردمی جدی است و نظام انتخاباتی نیز در این کشور جنگزده و درگیر بحران با مناطقی صعبالعبور یا در کشاکش درگیریهای قبایلی، مشکلات خاص خود را دارد و شاید سالها آزمون و خطا لازم باشد تا مردمسالاری در همسایه شرقی ما نهادینه شود. با این وجود باز هم مصالحه نهایی آقایان غنی و عبدالله در هر ۲ دوره انتخابات، برای جلوگیری از انسداد سیاسی در کابل و پیشگیری از یک جنگ داخلی دیگر قابل ستایش بود و گامی رو به جلو برای دموکراسی خاص افغان با عمری فقط به اندازه یک دهه محسوب میشود. اما درباره نظام سیاسی و انتخاباتی آمریکا با عمری 250 ساله که مدعی پرچمداری الگوی دموکراسی در جهان است چه میتوان گفت؟ نظام ایالات متحده که به قول رهبر انقلاب، حضرت آیتالله سید علی خامنهای چنان چهره کریه از لیبرال- دموکراسی به نمایش گذاشته که رئیسجمهور بر مصدر کارش که خود انتخابات را برگزار میکند، مدعی است این متقلبانهترین انتخابات آمریکاست و رقیب او هم میگوید ترامپ قصد تقلب وسیع دارد.
به زعم رئیسجمهور ایالات نه چندان متحده که خود 4 سال پیش از دل این ساختار معیوب برآمده که معایبش در هر دوره از انتخابات بیشتر از دوره قبل توی ذوق میزند، سازمان برگزاری و نظارتی عریض و طویل انتخابات ریاستی و پارلمانی کشورش متشکل از دستگاه اداری کنگره (خانه نمایندگان) در کپیتال هیل و تمام 50 ایالت، مجمع گزینندگان ایالتی، کمیسیون فدرال انتخاباتی، وزارت امنیت داخلی و جامعه اطلاعاتی آمریکا (شامل سازمان سیا و اناسای) رای بخشی از مردم را دزدیده است.
از یک سو دموکراتها طولانی شدن روند شمارش آرا را به خاطر سیل آرای پستی- که 4 برابر آرای پستی دوره قبل است - در شرایط خاص همهگیری کرونا اجتنابناپذیر میدانند و از سوی دیگر جمهوریخواهان به موارد متعدد گم شدن یا ابطال آرای پستی حامیان خود در هفتههای اخیر به عنوان نمادی از تقلب سازمان یافته علیه ترامپ استناد میکنند.
از ماهها قبل روزنامههایی مثل نیویورکتایمز و واشنگتنپست نسبت به جنگافروزی حامیان ترامپ بویژه گروههای شبهنظامی افراطی در صورت شکست او در انتخابات هشدار دادهاند و شخص رئیسجمهور نیز لحنی تهدیدآمیز درباره به آشوب کشیده شدن کل ایالتها در صورت انتخاب بایدن داشته است. در مقابل دموکراتهای دانهدرشت مثل جان کری تهدید کردهاند در صورت انتخاب مجدد ترامپ، در آمریکا انقلاب به پا میشود. صفهای طولانی آمریکاییها در هفتههای اخیر برای خرید اسلحه و فشنگ، گواه میدانی جنگی در حال وقوع است. تاریخدانان سرشناس آمریکایی این شکاف اجتماعی را به زمینههای شکلگیری جنگ داخلی آمریکا در قرن نوزدهم تشبیه میکنند.
استشمام بوی جنگ داخلی حتی مجری بیبیسی فارسی را که از 12 سال پیش، پیشرو تبلیغ پرزرق و برق دموکراسی آمریکایی برای افکار عمومی فارسیزبانان ایرانی و افغان و تاجیک بوده است، واداشت در برنامههای دیروز خود به چهره جهان سومی انتخابات آمریکا اعتراف کند. کارشناس این شبکه که استاد دانشگاه جان هاپکینز نیز هست، قرار گرفتن مجمع گزینندگان و آرای الکترال آنها میان مردم و رئیسجمهور منتخب را نشانه ضعف ساختاری دموکراسی آمریکا میداند و حربهای برای جبران بیسوادی اکثریت یانکیهای رایدهنده در روزهای نخست تشکیل ایالات متحده؛ تصویری از آمریکایی جهان سومی که همیشه پیش چشم ما بوده است.