گزارشی درباره «خون و نفت»، نخستین روایت مستند از ماجرای اعزام نفتکش‌های ایرانی به ونزوئلا
گروه فرهنگ و هنر: چندی پیش، در شرایطی که نفتکش‌های ایرانی توانسته بودند یکی از بزرگ‌ترین پیروزی‌ها را برای مردم رقم بزنند، نداشتن روایت آنلاین از این پیروزی را یک حسرت و افسوس عنوان کردیم. به گزارش «وطن امروز»، روایت‌های رسانه‌ای از آن ماجرا، صرفا محدود به شنیده‌ها و اخباری بود که رسانه‌های خارجی پس از رسیدن نفتکش‌ها به هر بندر، مخابره می‌کردند و ما اینجا روایت مستقلی از این اتفاق که سودش از مذاکره‌ها و رفتارهای دیپلماتیک بیشتر بود، نداشتیم، در حالی که حتما می‌شد از این اتفاق روایت‌های مهمی ارائه شود؛ روایت‌هایی شامل جزئیات متعدد از حال و هوای خدمه نفتکش‌ها، میزان اطلاع و اخبارشان از بیرون و اینکه آیا متوجه این ماجرا شده‌اند که آمریکا می‌خواهد تحریم‌شان کند و واکنش‌شان چیست؟ اوضاع در تنگه جبل‌الطارق چگونه بود؟ در کاراکاس و هنگام پهلو گرفتن در بندر چه اتفاقاتی افتاد و واکنش ونزوئلایی‌ها به شکستن حصر این کشور توسط نفتکش‌های ایرانی چه بود؟ روایت مشقت‌های مسیر رفت، دوری از خانواده و رنج‌هایی که برای بسیاری از ما ناآشناست! اینکه این نفتکش‌ها چگونه بازخواهند گشت؟ و خیلی جزئیات دیگر که هر کدام به تنهایی می‌توانند منشأ روایت‌های جذاب و منبع الهام داستان‌هایی خواندنی و متن‌های ارزشمندی برای تهیه مستند شوند. حالا مصطفی شوقی، مستندساز در مستندی به این موضوع پرداخته است؛ مستندی که نخستین روایت تصویری و گفت‌وگو‌محور درباره اعزام نفتکش‌های ایرانی به ونزوئلاست. «خون و نفت» مستندی۵۰ دقیقه‌ای است که از ارسال نفتکش‌ها شروع می‌شود، بعد به تاریخ روابط ایران و ونزوئلا می‌پردازد و بعد از آن سیاست‌های دولت فعلی با ونزوئلا را بررسی می‌کند که چطور در یک بزنگاه تاریخی که هر ۲ کشور تحت فشارهای آمریکا قرار دارند پروژه انتقال بنزین از ایران به ونزوئلا با پرچم ایران انجام می‌شود.
***
گزارش یک رونمایی
مستند سینمایی «خون و نفت» به کارگردانی مصطفی شوقی و تهیه‌کنندگی مهدی مطهر با محوریت اتفاقی تاریخی و بزرگ برای ایران که کمتر در رسانه‌ها مورد توجه قرار گرفت رونمایی شد.
به گزارش «وطن امروز»، مراسم رونمایی مستند سینمای «خون و نفت» عصر روز چهارشنبه گذشته (14 آبان) با حضور رستم قاسمی، وزیر اسبق نفت در نخلستان سازمان اوج برگزار شد.
در ابتدای این مراسم مصطفی شوقی، کارگردان مستند «خون و نفت» با اشاره به اهمیت پرداختن به سوژه نفتکش‌های ایرانی گفت: «خون و نفت» درباره ماجرایی است که حداقل نزد ما ایرانی‌ها در میان انبوه اخبار بد و ناگوار 9-8 ماه اخیر خیلی مورد توجه قرار نگرفته و خبر آن در میان حجم عظیمی از اخبار ناگوار گم شد.
وی افزود: مستند «خون و نفت» درباره یک افتخار بزرگ برای ایران است و آن هم به مقصد رسیدن نفتکش‌های ایرانی به ونزوئلا بدون کوچک‌ترین آسیبی.
در بخشی از این مراسم، رستم قاسمی، وزیر اسبق نفت در سخنانی ضمن تقدیر بابت ساخته شدن چنین مستندی اظهار داشت: اواخر جنگ تحمیلی دشمن نفتکش‌های ایرانی را مورد هدف قرار می‌داد و به همین دلیل طرحی با عنوان «مقابله به مثل» طراحی شد که هر نفتکشی غیر ایرانی وارد خلیج‌فارس شود مورد هدف قرار گیرد. بعد از اعلام موضع ایران، به عنوان نخستین نفتکش، نفتکش آمریکایی «بریشتون» با تبلیغات فراوان و اسکورت کامل نیروی دریایی آمریکا و با حضور ده‌ها خبرنگار وارد خلیج‌فارس شد. آن روز یک روز تاریخی بود و همه دنیا منتظر ایران بودند که چه عکس‌العملی نشان می‌دهد.
قاسمی ادامه داد: برخلاف تصور آمریکایی‌ها که فکر می‌کردند ایران اقدامی انجام نمی‌دهد، این کشتی با آن همه تبلیغات در مقابل دوربین‌ها مورد هدف قرار گرفت و منفجر شد و برای آمریکایی‌ها باورکردنی نبود که با آن همه تکنولوژی و هیبت وارد خلیج‌فارس شوند و ما جرات کنیم کشتی «بریشتون» را منفجر کنیم اما آن اتفاق افتاد و شما سرنوشت بریشتون در خلیج‌فارس را با سرنوشت نفتکش‌های ایرانی در دریای کارائیب مقایسه کنید. ما امروز فرسنگ‌ها دورتر از خلیج‌فارس و در دریای کارائیب حضور پیدا می‌کنیم و با وجود آنکه رئیس‌جمهور آمریکا شخصا ما را تهدید کرد که نمی‌گذاریم کشتی‌های ایرانی وارد ونزوئلا شوند و حتی ناو آمریکایی هم به سمت کشتی‌ها حرکت کرد اما با همه این تهدید‌ها هرگز جرات هیچ عکس‌العملی را نداشتند و محموله ما با اقتدار کامل وارد ونزوئلا شد که در «خون و نفت» هم این اقتدار به تصویر کشیده است.
وزیر اسبق نفت خاطرنشان کرد: از مولفه‌های بزرگ حکمرانی، قدرت و اقتدار است و اگر قرار است با کسی صحبت کنید لازمه‌اش اقتدار است اما اگر از موضع ضعف صحبت کنید یعنی تسلیم شده‌اید، در حالی که ایرانی‌ها هیچ‌وقت موضع ذلت و ضعف را نپذیرفته و نخواهند پذیرفت. بنابراین ارسال بنزین از سوی ایران به ونزوئلا یک حادثه معمولی نبود، بلکه نشان از اقتدار ایران در دورترین نقطه جفرافیایی نسبت به مرزهای خودمان دارد.
در پایان این مراسم، از پوستر مستند «خون و نفت» با حضور رستم قاسمی و احمد سبحانی رونمایی و از عوامل سازنده آن تقدیر شد.
***
ما برای این اتفاق بزرگ کاری نکردیم!
مصطفی شوقی*: برای من که مستندسازی را بیشتر در حوزه تاریخی دنبال کرده‌ام، «خون و نفت» پدیده‌ای جدید و جذاب بود؛ مستندی درباره یک موضوع روز اما استراتژیک که شاید فضای رسانه‌ای کشور خیلی ساده از کنار آن عبور کرد؛ در حالی که یک اتفاق بسیار بزرگ بود.
دوستی داشتم در یکی از کشورهای منطقه که هنگام ارسال نفتکش‌های‌مان به ونزوئلا موضوع را پیگیری می‌کرد؛ او به ما گفت چرا شما در ایران درباره این پدیده مهم در نظام بین‌الملل ساکتید؟! آنجا بود که من با خودم فکر کردم واقعا چرا ابعاد این ماجرا رسانه‌ای نمی‌شود و نخستین سوال این بود که «اساسا چرا ما به عنوان کشور ایران به کشور ونزوئلا بنزین صادر می‌کنیم؟ ونزوئلا که یکی از بزرگ‌ترین کشورهایی است که ذخایر نفتی دارد یا بهتر است بگوییم بزرگ‌ترین ذخایر نفتی دنیا را در حال حاضر دارد پس چرا محتاج نفت و بنزین شده است؟» ارسال این ۵ نفتکش در شرایطی بود که هم در اطراف ایران در خلیج‌فارس بین ایران و آمریکا چند سالی است که سطح منازعه بالاست و هم در دریاهای آزاد و هم در دریای کارائیب که حیاط خلوت آمریکا به حساب می‌آید، شرایط مناسبی برای این کار نبود. وقتی فشار تحریم‌ها هم تا این حد بالاست که آمریکا تهدید به مصادره نفتکش‌های ایرانی کرده بود، این پدیده جدی‌تر هم می‌شد، لذا ماجرا در حقیقت می‌توانست مرز بین اقتدار جمهوری اسلامی و نزاعی فیزیکی بین ایران و آمریکا باشد اما در حقیقت این اتفاق همان اقتدار ایران و ترس آمریکا از رودررویی با ایران بود؛ نفتکش‌ها با پرچم‌های ایران راه افتادند و آمریکایی‌ها نتوانستند به آنها چپ نگاه کنند و حال در این وضعیت هیچ اتفاق رسانه‌ای اطراف آن نیفتاده بود. این موضوعات من را مجاب کرد دست به کار شوم و مستند «خون و نفت» را کلید بزنم؛ اگرچه مستند در ماجرای انتقال نفتکش‌ها متوقف نمانده است و علاوه بر دلایل ارسال نفتکش‌های بنزین‌بر ایران به ونزوئلا، به مناسبات ۲ کشور، فرصت‌های تجاری و استراتژیک مشترک و فرصت‌های از دست رفته در سال‌های اخیر اشاره دارد. همچنین تلاش کردیم در مستند به سوالات مختلف دیگری مانند اینکه چرا آمریکا برخلاف تهدیدهای اولیه جلوی این کشتی‌ها را نگرفت و چه پیام‌هایی میان ایران و آمریکا رد و بدل شد، پاسخ داده شود.
همواره سعی کرده‌ام در مستندسازی، نگاه مستقل و بی‌طرف داشته باشم، این مستند نیز با همان منطق ساخته شده است و با همان مسیر ژورنالیسمی‌ام جلو رفتم و آنچه بین ایران و ونزوئلا در تمام سال‌های ارتباط ۲ کشور رخ داده را روایت کردم اما واقعیت این است که ما برای این اتفاق بزرگ کاری نکردیم و هنوز ابعاد این اتفاق بزرگ استراتژیک باید بررسی و تبیین شود. نام مستند برگرفته از کتابی درباره تاریخ روابط ایران و ونزوئلا نوشته منوچهر فرمانفرمائیان از فعالان نفتی بزرگ در دهه 60 و 70 میلادی است که بر پایه نفت بنا شده است. در واقع «خون و نفت» ریشه در روابط ایران و ونزوئلا دارد؛ ۲ کشوری که از همان ابتدا به دنبال برقراری عدالت در بازار انرژی بودند.
*مستندساز
