گروه سیاسی: بازگشت احتمالی دولت بایدن به برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام از پربسامدترین موضوعاتی است که طی هفته‌های اخیر در فضای داخلی و بین‌المللی جریان دارد. با اینکه هنوز از برنامه‌های رسمی سیاست خارجی دولت جو بایدن رونمایی نشده اما با نگاه به اظهارات طیفی از افراد نزدیک به معاون پیشین دولت اوباما و همچنین مشاوران سابق بایدن، می‌شود رئوس اصلی رویکرد دولت بعدی آمریکا نسبت به برجام را استخراج کرد. 

به گزارش «وطن امروز»، فهم صحیح از رویکرد احتمالی برجامی بایدن از این جنبه اهمیت دارد که می‌تواند از ورود مجدد کشور به یک سیکل معیوب و آزموده‌شده در خوش‌بینی به طرف آمریکایی جلوگیری کند، بویژه آنکه جریاناتی در داخل کشور تلاش وسیعی در سفیدنمایی بایدن به عمل آورده‌اند. 

در چنین شرایطی مشاور ارشد سابق جو بایدن در گفت‌وگویی ادعا کرد بازگشت به برجام در اولویت دستور رئیس‌جمهور بعدی آمریکا خواهد بود و بایدن قصد دارد بلافاصله بعد از در اختیار گرفتن قدرت، آن را در زمان کوتاهی پیش ببرد. «آموس هاچسن» در مصاحبه با کانال 12 رژیم صهیونیستی افزود: «من معتقدم در ماه اول ریاست‌جمهوری بایدن شاهد پیوستن کامل آمریکا و دولت وی به برنامه جامع اقدام مشترک خواهیم بود». هاچسن که در دولت «باراک اوباما» مسؤول تحریم‌های مربوط به بخش انرژی ایران در وزارت خارجه آمریکا بود، اضافه کرد بایدن همچنین به دنبال برخی تغییرات در برجام مانند تاریخ انقضای آن است. 

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه اما در واکنش به این ادعا در جلسه هفتگی خود با خبرنگاران اظهار کرد: اینکه کدام مشاور با چه مشخصاتی، چه چیزی می‌گوید اصلا برای ما ملاک نیست و ما اینها را شرط کسی نمی‌دانیم. مباحث و کارزارهای انتخاباتی و مباحثی که توسط اندیشکده‌ها و... عنوان می‌شود، نمی‌تواند مبنای قضاوت قرار گیرد. 

ادعاهای هاچسن از آن جهت اهمیت پیدا می‌کند که دستگاه سیاست خارجی کشورمان در روزهای اخیر مشغول تثبیت این گزاره است که سیاست بایدن و ترامپ حتما تفاوت دارد. 

با این حال اگر چه سیاست خارجی امری سیال و انعطاف‌پذیر است و دولت‌های ایالات‌متحده هم از این قاعده مستثنا نیستند اما حداقل خوانش بین سطور مطالب منتشر‌شده از سوی بایدن و تیمش نسبت به انتظاراتی که از برجام دارند، نمایانگر این است که بایدن و ترامپ در یک همگرایی آشکار قرار دارند. بعید است دولت و وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در فهم این راهبردهای مشترک دچار کژتابی باشند. تفاوتی که مردان سیاست خارجی کشور از سیاست‌های دولت ترامپ و دولت بایدن نسبت به ایران و برجام از آن صحبت می‌کنند، فقط در اتخاذ راهبرد سخت و نرم است. 

با این وجود بایدن از سال گذشته هر بار نه تنها به طور شفاف از بازگشت به برجام با پیش‌شرط صحبت کرده، بلکه دقیقا در انطباق با خواسته‌های دونالد ترامپ خواهان گنجانده شدن برنامه موشکی و مسائل منطقه‌ای به توافق و برچیده شدن بند غروب آفتاب برجام بوده است. 

در این راستا باید یادداشت شهریورماه بایدن در سی‌ان‌ان را مانیفست دولتش قلمداد کرد. بر خلاف گفته‌های سخنگوی وزارت امور خارجه که مباحث و کارزارهای انتخاباتی و مباحثی که توسط اندیشکده‌ها و... عنوان می‌شود، نمی‌تواند مبنای قضاوت قرار گیرد، کارشناسان آمریکایی می‌گویند یادداشت بایدن در سی‌ان‌ان در ارتباط با سیاست خارجی مورد نظرش درباره ایران ذکر محورهای مهم گزارش موسسه امنیت آمریکای نوین است؛ گزارشی که اواخر جولای به ستاد انتخاباتی بایدن تحویل شد. 

بایدن در این یادداشت می‌نویسد روش هوشمندانه‌تری برای سخت‌گرفتن به ایران وجود دارد! در یادداشت بایدن می‌خوانیم: «هیچ توهمی درباره چالش‌هایی که رژیم ایران برای منافع امنیتی آمریکا، برای شرکای ما و برای مردم خودش دارد، ندارم اما راه هوشمندانه‌تری برای سخت‌گرفتن به ایران وجود دارد». در بخش دیگری از یادداشت نامزد دموکرات پیروز در انتخابات آمده است: «خبر خوب اما این است که راه بهتری هم وجود دارد. اگر رئیس‌جمهور شوم، ابتدا تعهد تزلزل‌ناپذیری برای ممانعت از دستیابی ایران به سلاح اتمی می‌دهم. دوم اینکه به تهران راهی معتبر برای بازگشت به دیپلماسی پیشنهاد می‌کنم». 

وی ادامه می‌دهد: «اگر ایران به پایبندی محض به توافق هسته‌ای بازگردد، ایالات متحده هم دوباره به توافق می‌پیوندد تا نقطه شروعی برای مذاکرات متعاقب آن باشد. با متحدان خود همکاری می‌کنیم تا مفاد توافق هسته‌ای را تقویت و تمدید و همزمان دیگر مسائل مورد نظر را نیز برطرف کنیم. این شامل همکاری مجدانه برای آزادی آمریکایی‌هایی که غیرعادلانه [در ایران] بازداشت شدند، می‌شود... همچنین با شرکای خود کار می‌کنیم تا تنش‌ها را کاهش داده و به مناقشات منطقه‌ای پایان دهیم که شامل جنگ در یمن نیز می‌شود». 

بایدن همچنین ادعا می‌کند: «به عقب راندن فعالیت‌های ثبات‌زدای ایران که دوستان و شرکای ما در منطقه را تهدید می‌کند، ادامه خواهیم داد... آمریکا با اسرائیل همکاری نزدیکی خواهد داشت تا مطمئن شود می‌تواند از خود در برابر ایران و گروه‌های نیابتی‌اش دفاع کند. ما به استفاده از تحریم‌های هدفمند علیه نقض حقوق بشر، حمایت از تروریسم و برنامه موشکی بالستیک ایران ادامه می‌دهیم». 

در همین حال پایگاه خبری آکسیوس شامگاه یکشنبه ۱۸ آبان در گزارشی ادعا کرد دولت ترامپ قصد دارد در هماهنگی با اسرائیل مجموعه‌ای از تحریم‌های جدید علیه ایران وضع کند. بر اساس این گزارش، این تحریم‌ها قرار است در ۱۰ هفته آینده تا پایان دولت ترامپ و روی کار آمدن دولت بایدن در ۲۰ ژانویه اعمال شود. آکسیوس به نقل از ۲ منبع اسرائیلی که نام آنها افشا نشده است، نوشت: دولت ترامپ معتقد است چنین «سیلی» از تحریم‌ها فشار بر ایران را افزایش می‌دهد و کار دولت بایدن برای احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ را دشوار می‌کند. 

البته در حقیقت این تحریم‌های احتمالی در راه، قرار نیست کار را برای بازگشت بایدن به برجام دشوارتر کند، بلکه آخرین خدمت ترامپ به دولت بایدن در قرار دادن اهرم فشاری در اختیار بایدن برای فشار به کشورمان است. خبرگزاری رویترز پس از اعمال تحریم‌های اخیر دولت ترامپ علیه صنعت نفت ایران در گزارشی نوشت که این تحریم‌ها می‌تواند به برگ چانه‌زنی برای دولت بعدی آمریکا تبدیل شود. 

همچنین نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران ۲ هفته قبل به مقامات دولت روحانی هشدارهای لازم را داد! «الیوت آبرامز» به پایگاه خبری نشنال گفت: اگر جو بایدن در انتخابات سوم نوامبر پیروز شود لغو تحریم‌ها علیه ایران برای دولت وی آسان و سریع نخواهد بود. آبرامز که با 4 دولت آمریکا کار کرده است، افزود: تحریم‌های آمریکا علیه ایران بویژه آن تحریم‌هایی که خارج از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) وضع شده است به این زودی‌ها لغو نخواهد شد. 

آبرامز در ادامه مصاحبه با این نشریه آمریکایی اضافه کرد: آنهایی که معتقدند وقتی رئیس‌جمهور بایدن در ماه ژانویه قدرت را در دست بگیرد تا روز سوم همه تحریم‌ها از بین خواهد رفت، خواهند فهمید حتی اگر بخواهند هم نمی‌توانند این کار را بکنند. 

وی ادامه داد: «ایالات متحده اکنون یک ساختار تحریمی جامع دارد که مدت‌ها پابرجا خواهد ماند. بعضی از این تحریم‌ها از سال 1979 وضع شده است و هیچ ارتباطی با برنامه هسته‌ای ایران ندارد. در بعضی از این موارد ما تحریم‌ها را ذیل مجوزهای ضدتروریسم قرار می‌دهیم. برای لغو این تحریم‌ها نیاز به این مساله است که تایید شود ایران حامی تروریسم نیست. چگونه می‌خواهید آن را تغییر دهید؟ نه، نمی‌توانید. 

در مسکو هم «کنستانتین کوساچف» رئیس کمیته خارجه شورای فدراسیون روسیه پنجشنبه در یک برنامه تلویزیونی گفت که پیروزی «جو بایدن» نامزد دموکرات در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا احتمالا به بازگشت ایالات متحده به برجام منجر خواهد شد. این دیپلمات روس اما هشدار داد که بازگشت آمریکا به برجام به مفهوم کاهش «فشار آمریکا بر ایران نیست».

کوساچف در این باره توضیح داد: «ایالات متحده در این منطقه (غرب آسیا) همچنان بر منافع نزدیک‌ترین همپیمان خود یعنی اسرائیل تکیه دارد. روابط با اسرائیل به هیچ وجه تغییری نمی‌کند و اسرائیل همچنان ایالات متحده را تحت فشار قرار می‌دهد و سیاست آمریکا در قبال ایران حتی‌الامکان خشن خواهد بود».