گروه فرهنگ و هنر: روز گذشته بالاخره پس از چند سال سرنوشت پروژه حضرت موسی(ع) مشخص شد؛ سریالی که با فرج‌الله سلحشور آغاز شد اما اجل به او مهلت نداد تا یک بار دیگر همچون سریال یوسف پیامبر(ع) که تبدیل به یادگاری او برای صداوسیما شد، یک یادگاری دیگر برای تلویزیون بگذارد. 

نتیجه آنکه کار به جمال شورجه سپرده شد تا این پروژه را نهایی کند اما او نیز درگیر بیماری شد تا در نهایت سرنوشت این سریال تا مدت‌ها در هاله‌ای از ابهام باقی بماند و درگیر اما و اگرهای مربوط به بهبود جمال شورجه شود. حالا اما با جدی‌تر شدن عزم تلویزیون برای ساخت این پروژه، سرانجام دیروز تکلیف آن مشخص شد تا سرنوشت سریال موسی(ع) به دستان ابراهیم حاتمی‌کیا سپرده شود. 

 

* اولین زمزمه‌های تغییر کارگردان موسی(ع)

چند روز پیش سیداحمد میرعلایی، تهیه‌کننده سریال موسی(ع) در گفت‌و‌گو با یکی از رسانه‌ها نخستین خبرها در ارتباط با تغییر کارگردان این سریال را داده بود. او درباره ادامه سریال با کارگردان جدید گفته بود: «با توجه به اینکه سلامتی آقای شورجه برای ما و رسانه ملی مهم است، با اطلاع و هماهنگی آقای شورجه، کارگردان جدید بر سر کار حضور پیدا کردند تا کار را با مشاوره آقای شورجه ادامه بدهند. امیدواریم آقای شورجه با سلامت کامل به گروه بپیوندند. سلامت چهره‌های انقلابی‌، ارزشمند و کم‌نظیری همچون آقای شورجه به عنوان چهره فرهنگ و هنر برای رسانه ملی بسیار مهم است و حفظ یک چهره کم‌‌نظیر فرهنگی از ساخت یک سریال برای رسانه ملی مهم‌تر است. کارگردان جدید فعلا در حال خواندن فیلمنامه است و بزودی کار را شروع خواهیم کرد».

با توجه به اینکه بیش از یک‌سال و نیم است جمال شورجه در بستر بیماری است، بسیاری منتظر بودند پس از بهبود او، کار ساخت این سریال تاریخی انجام ‌شود اما در نهایت سرنوشت این پروژه به نام‌هایی تازه گره خورد؛ نام‌هایی که شاید هیچ‌کس تصور طرح آنها را نمی‌کرد. 

 

* بالاخره قرعه به نام حاتمی‌کیا افتاد

در این میان نگرانی‌های بسیاری در ارتباط با سرنوشت این پروژه تاریخی وجود داشت، بویژه که در این سال‌ها سرنوشت بسیاری از این قبیل پروژه‌ها همچون سریال «امام حسین(ع)» و «ملک‌ سلیمان» درگیر اما و اگر شده بود اما روز گذشته بالاخره تکلیف این پروژه مشخص شد و ابراهیم حاتمی‌کیا به عنوان گزینه جانشینی شورجه در این پروژه معرفی شد. 

به گزارش روابط عمومی صداوسیما، این سریال «الف» ویژه تلویزیون که زیر نظر مرکز سیما فیلم تولید می‌شود، از بازیگران خارجی هم در کنار بازیگران ایرانی انتخاب ‌شده از سراسر کشور استفاده خواهد کرد. مذاکره مسؤولان صداوسیما با ابراهیم حاتمی‌کیا از حدود ۲ ماه پیش آغاز شده بود که در نهایت این کارگردان سینما و تلویزیون کارگردانی این سریال را پذیرفت. حاتمی‌کیا با بیان اینکه پذیرفتن کارگردانی این سریال را نوعی ادای دین به مرحوم سلحشور می‌داند، تأکید کرده است: در میان آثار متعددی که ساخته‌ام جای یک کار قرآنی را خالی می‌بینم و به همین علت با انگیزه و علاقه این مسؤولیت سنگین را می‌پذیرم.

بر اساس آنچه رسانه‌ها منتشر کردند، حاتمی‌کیا این روزها در حال بررسی و بازنویسی فیلمنامه سریال «حضرت موسی(ع)» است و قرار است فیلمنامه تغییرات اساسی داشته باشد. باید به این نکته هم اشاره کرد که سعید بهمن‌پور به عنوان سرپرست نویسندگان پروژه قبلی که با شورجه کار می‌کرد در این پروژه باز هم حضور دارد و خیرالله تقیانی‌پور، کارگردان سریال «نجلا» هم به عنوان دستیار کارگردان و مسؤول انتخاب بازیگر در پروژه سریال حضرت موسی(ع) فعالیت خواهد داشت. هر چند پیش از این تهیه‌کننده‌ پروژه «موسی(ع)» از شروع پیش‌تولید در سال 1399 خبر داده بود اما هنوز زمان دقیق آغاز پیش‌تولید و تولید این پروژه مشخص نشده است. 

 

* فرصت‌هایی که پیش روی پروژه «موسی(ع)» است

البته با انتشار خبر حضور حاتمی‌کیا به عنوان کارگردان این پروژه، برخی رسانه‌ها از این نوشتند که این خبر هنوز قطعی نیست. در حالی که یکی از خبرنگاران نزدیک به حاتمی‌کیا روز گذشته اصل خبر را تایید کرد اما اعلام جزئیات آن را بر عهده صداوسیما گذاشت. 

اهمیت پرداختن به قصه حضرت موسی(ع) در این میان، به جهت تعدد قصه‌هایی است که پیرامون شخصیت حضرت موسی(ع) و قوم بنی‌اسرائیل وجود دارد. تقریبا به تجربه نیز می‌توان به این موضوع اشاره کرد که قصه‌های مربوط به حضرت موسی(ع) به قدری زیاد نقل شده که می‌توان آن را در میان سخنرانی‌های متعددی سخنرانان مذهبی شنید. از آن مهم‌تر اینکه قصه‌های مربوط به حضرت موسی(ع) و قوم او در قرآن نیز به شکلی پررنگ مطرح شده است و این کتاب آسمانی منبعی غنی برای این پروژه خواهد بود. 

در صورتی که حاتمی‌کیا هدایت پروژه سریال «حضرت موسی(ع)» را به عهده بگیرد، این مجموعه به سومین سریال تلویزیونی او تبدیل خواهد شد. او پیش‌تر ۲ مجموعه «حلقه سبز» و «خاک سرخ» را دهه 80 کارگردانی کرده است. 

نکته مهم اینکه با به میان آمدن نام ابراهیم حاتمی‌کیا و اعتبار قابل توجه او در میان اهالی سینما، قطعا دست سازندگان اثر برای انتخاب بازیگر و چینش ترکیبی چشمگیرتر از بازیگران بازتر خواهد بود. پیش از این زمزمه‌هایی در ارتباط با حضور شهاب حسینی در این پروژه به گوش می‌رسید و حالا بعید نیست با جدی شدن حضور ابراهیم حاتمی‌کیا به عنوان کارگردان این سریال، حضور شهاب حسینی نیز در این پروژه جدی شود. 

 

* چالش‌های آقا ابراهیم با یک پروژه عظیم تلویزیونی

فرج‌الله سلحشور که نخستین نسخه از فیلمنامه سریال «حضرت موسی(ع)» را نوشته بود، پیش از آغاز مراحل تولید این سریال درگذشت و این مجموعه به جمال شورجه واگذار شد. شورجه نیز پس از مدتی با عارضه مغزی مواجه شد که در حال حاضر تحت درمان قرار دارد. حالا حاتمی‌کیا قصد دارد فیلمنامه این سریال را در 50 قسمت بازنویسی کند که یکی از اصلی‌ترین چالش‌های حاتمی‌کیا در این اثر خواهد بود؛ اینکه بتواند فیلمنامه‌ای منطبق بر مدارک تاریخی و البته نزدیک به ذائقه مخاطبان خلق کند که نه از جانب منتقدان و کارشناسان تاریخی و اهل فن مورد انتقاد قرار گیرد و نه مخاطب عام اثر را پس بزند. 

چالش جدی دیگر در مسیر پیش‌روی ابراهیم حاتمی‌کیا برای ساخت این اثر نداشتن تجربه ساخت پروژه‌های تاریخی است. ساخت قصه‌های قرآنی با آن فضای تاریخی مرتبط با این قصه‌ها، نیازمند ظرافت‌هایی است که ساخت آن را از عهده بخش عمده‌ای از کارگردان‌های سینمای ایران خارج می‌کند. البته که بدون‌شک بزرگ‌ترین امتیاز حاتمی‌کیا در این مسیر اعتقاد جدی و باورهای قلبی او به این داستان‌هاست که بدون‌شک همین اخلاص و باور قلبی بر خروجی اثر نیز موثر خواهد بود، همچنان که در ارتباط با سریال «یوسف پیامبر(ع)» نیز آنچه بیش از هر چیز باعث ماندگاری این اثر شد، اخلاص مرحوم فرج‌الله سلحشور بود. با این همه اما قطعا بزرگ‌ترین چالش حاتمی‌کیا در این مسیر همین مساله عدم آشنایی قبلی او با ساخت پروژه‌های تاریخی است. به این موضوع باید مساله طولانی بودن فرآیند ساخت اثری تاریخی و 50  قسمتی را هم اضافه کرد که احتمالا حدود 5 سال طول می‌کشد و شرایط آن برای کارگردانی که بیشتر کارنامه‌اش از آثار سینمایی تشکیل می‌شود، متفاوت خواهد بود. در این میان قطعا نقش مشاوران و دستیاران حاتمی‌کیا در این پروژه به اندازه خود او تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز است.