عباس اسماعیل‌گل: آغاز تصویربرداری سریال «دعوت نحس» به کارگردانی علیرضا افخمی و بازگشت تلویزیون به ژانر ماورایی، اتفاق قابل تاملی است. به گزارش «وطن امروز»، طی سال‌های اخیر، تلویزیون بدون هیچ توجیهی از این ژانر که یکی از ژانرهای پرمخاطب در سیماست، فاصله گرفته بود. پیش‌تر در مطلبی مساله «محافظه‌کاری در ژانر» را با این مضمون مطرح کردیم که هر چقدر سریال‌سازی در تلویزیون حول ژانرهایی مانند ملودرام گسترش پیدا کند، طیف‌هایی از مخاطب به طور طبیعی از تلویزیون فاصله می‌گیرند. محدود شدن گونه‌هایی مثل پلیسی، ماورایی و تاریخی در تلویزیون طی سال‌های اخیر به طور طبیعی باعث می‌شود بخشی از مخاطبان که علاقه‌مند این ژانرها هستند از تلویزیون فاصله بگیرند. حالا با کلیدخوردن یک سریال ماورایی آن هم از کارگردانی که پیش‌تر تجربه این‌گونه را در سریال‌هایی دیگر داشته، می‌تواند فضا را برای گسترش این ژانر مهیا کند. علیرضا افخمی که با ساخت سریال‌های «او یک فرشته بود» و «پنجمین خورشید» در حوزه سریال‌های ماورایی موفق عمل کرده و توانایی خود را در این بخش به نمایش گذاشته است، در سریال «دعوت نحس» علاوه بر کارگردانی، نگارش مجموعه را نیز برعهده‌ داشته است. به‌تازگی تصویربرداری سریال «دعوت نحس»، در جنگل‌های شمال کشور آغاز شده است. گفته شده پس از اتمام کار بخش‌هایی از مجموعه که در شمال تصویربرداری خواهد شد، گروه برای ادامه کار به تهران باز خواهند گشت. این سریال که محمودرضا تخشید آن را تهیه‌کنندگی می‌کند، به سفارش مرکز سیمافیلم ساخته می‌شود. «دعوت نحس» از بازیگرانی چون آرش مجیدی، میلاد میرزایی، رضا توکلی، افسانه چهره‌آزاد، على دهکردى و... بهره می‌برد. گفته شده در روزهای آتی بازیگران دیگری نیز به گروه خواهند پیوست. احتمال پخش این سریال در ماه مبارک رمضان مطرح شده است. 

پای سریال‌های ماورایی با سریال‌ «کمکم کن» در سال 83 به سیما باز شد؛ کارگردانی این سریال را قاسم جعفری برعهده داشت که روایتی از برزخ بود. سال 84، سریال متفاوتی با عنوان «او یک فرشته بود» به کارگردانی علیرضا افخمی، شیطان را در کالبد جسمانی درآورد؛ سریالی که در زمان پخش با انتقاد برخی خانواده‌ها مواجه شد و این موضوع در رسانه‌ها مطرح شد که باید این سریال با رده‌بندی سنی پخش شود. سریال دیگری که به این مفاهیم می‌پرداخت، «آخرین گناه» حسین سهیلی‌زاده بود که سال 85 از شبکه ۲ سیما روی آنتن رفت و موضوع چشم برزخی را محوریت قرار داد. حضور شیطان در کالبد انسان پس از «او یک فرشته بود»، در سریال «اغما» با بازی امین تارخ و سید‌حامد کمیلی به سوژه اصلی تبدیل شد. 

یک سال بعد، سیروس مقدم دوباره با «روز حسرت»، به نمایش تصویری از برزخ پرداخت. این سریال از شبکه اول سیما پخش شد و بازیگرانی چون فرامرز قریبیان و افسانه بایگان در آن ایفای نقش کردند. «ملکوت» به کارگردانی محمدرضا آهنج در رمضان 89 با موضوع برزخ و روابط بین دنیا و آخرت و تاثیر عمل انسان‌ها روی آنتن رفت. سال 90 سه سریال «سقوط یک فرشته» از شبکه یک، «سی‌امین روز» از شبکه ۲ و «5 کیلومتر تا بهشت» با سوژه‌های ماورایی روی آنتن رفت. پس از این سریال‌ها یکی دو کار که با تلفیق ژانر وحشت و ماورایی ساخته شده بودند، روی آنتن رفتند اما مورد توجه مخاطبان قرار نگرفتند. 

***

رحمان سیفی‌آزاد، تهیه‌کننده، فیلمنامه‌نویس و کارگردان با سابقه سینما و تلویزیون که طی سال‌های اخیر به عنوان مدیر، ناظر کیفی و نویسنده با سریال‌های ماورایی تلویزیون همراه بوده است، در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره سریال‌های ماورایی گفت: سریال‌های ژانر ماورایی همیشه برای فیلمسازان و هنرمندان از جذابیت خاصی برخوردار بوده است بویژه در حوزه مذهبی هم بسیار کاربرد دارد زیرا مسائل غیرمادی و معنوی با مضامین مذهبی عجین هستند. 

وی در ادامه افزود: اما اتفاقی که در حین تولید این دست سریال‌ها می‌افتد، این است که مرزبندی میان ماورا و باورهای دینی کار بسیار سخت و حساسی است که باید مراقب باشیم در سریال‌های ماورایی وارد حوزه خرافه نشویم، زیرا ما مسلمانان نوع نگاه‌مان به نیروهای اهریمنی با بخشی از سایر ادیان دینی کاملا متفاوت است؛ لااقل تصویرسازی و تفکرمان نسبت به شیاطین و فرشتگان با سایر ادیان‌ها تفاوت دارد. 

سیفی‌آزاد تصریح کرد: درباره سریال‌های ماورایی تلویزیون باید گفت که اینگونه آثار در حوزه فیلمسازی اسلامی جزو نخستین تجربه‌ها بود و آزمون و خطاهای فراوانی انجام شد تا سریال‌های ماورایی تلویزیون به یک پختگی نسبی برسند اما هر چه زمان پیش می‌رفت تولیدات سریال‌ها سخت‌تر می‌شد و علما و فقهای دینی یکسری تضادها و بحث‌ها در سریال‌ها مشاهده می‌کردند که همین مساله حساسیت مدیران تلویزیون و فیلمسازان را بسیار بالا برده بود که در نتیجه پس از سال‌ها تولید سریال‌های ماورایی در تلویزیون، شاهد یک توقف خودخواسته برای بازسازی سریال‌های ماورایی شده‌ایم که متاسفانه این توقف بسیار طولانی‌مدت شده است. 

این نویسنده در ادامه خاطرنشان کرد: از آنجا که بنده در حوزه مدیریت، نویسندگی و ناظر کیفی در جریان سریال‌های ماورایی تلویزیون بودم، به جرات می‌توان گفت در همه سریال‌ها مشاوران مذهبی کارکشته حضور داشتند اما گاهی اوقات به ضرورت قصه‌پردازی سریال شرایطی به وجود می‌آمد که اختلاف برداشت‌هایی بین قرائت ما با قرائت مشاوران مذهبی پیش می‌آمد و گاه موجب شبه‌انگیزی مشاوران مذهبی می‌شد. این موضوع عوامل را با چالش‌هایی مواجه می‌کرد که همین مساله شرایطی را پیش آورد که یک توقف خودخواسته برای هنرمندان و مدیران تلویزیون در حوزه سریال‌سازی ماورایی رقم بخورد. باید با رفع نقاط ضعف پس از چند سال قطار سریال‌سازی ماورایی ادامه پیدا کند اما متاسفانه تغییرات مدیریتی موجب شد این وقفه طولانی‌مدت شود. 

نویسنده سریال «آخرین گناه» در ادامه درباره الزامات تولید سریال‌های ماورایی گفت: تولید این سریال‌ها زمینه‌های تحقیقی وسیعی می‌خواهد که همین موضوع در کنار ظرافت‌های نویسندگی و دقت پژوهشگران و جلوه‌های ویژه شرایطی را فراهم می‌کند که برای تولید سریال‌های ماورایی باید بودجه بیشتری نسبت به سایر آثار فراهم کرد. 

 وی تاکید کرد: به هر حال اینکه آقای علیرضا افخمی با آن پشتوانه قوی سریال‌سازی ماورایی، دوباره می‌خواهد سریال ماورایی بسازد خبر خوشحال کننده‌ای برای مخاطبان است و امیدوارم همه موارد و الزاماتی که ذکر شد در این سریال لحاظ شود و این مجموعه فتح بابی شود برای ادامه پیدا کردن ژانر جذاب ماورایی در تلویزیون. 

وی در پایان گفت: اما یک نکته را نباید فراموش کرد؛ امروز هالیوود با هزینه‌های نجومی و برنامه‌ریزی مدون به دنبال تولید آثار شاخص ماورایی است که از این طریق جهان‌بینی مورد نظر خود را به مخاطبان جهانی القا کند و در این راستا هیچ ابایی هم ندارد که وارد مقوله خرافه‌پرستی شود، بر همین اساس لازم است که ما با صرف هزینه به مقوله تولید آثار سینمایی ماورایی با رعایت خطوط قرمز و پرهیز از خرافه‌پرستی وارد شویم تا از این طریق بتوانیم به ترویج مبانی مذهبی اسلامی و شیعی بپردازیم.