گروه فرهنگ و هنر: کرونا تبدیل به بلای جان سینمای ایران شده است و متاسفانه برخی پیشکسوتان سینمای ایران را در مدت اخیر از ما گرفته است. کامبوزیا پرتوی از چهره‌های باسابقه سینمای ایران که تاثیر زیادی در حوزه سینمای کودک و البته ارتقای جایگاه فیلمنامه‌نویسی در سینمای ایران داشت، متاسفانه روز گذشته بر اثر ابتلا به بیماری کرونا به دیار باقی شتافت. 

نسرین مرادی، همسر این کارگردان در گفت‌وگو با رسانه‌ها تایید کرد کامبوزیا پرتوی صبح روز سه‌شنبه (4 آذرماه) در بیمارستان «دی» از دنیا رفت. پرتوی که به دلیل عمل قلب به بیمارستان مراجعه کرده بود، به دلیل ابتلا به کرونا در بیمارستان درگذشت. 

 

* «گلنار» و «گربه آوازه‌خوان» یادگاری‌هایی برای سینمای کودک

یکی از پایه‌های سینمای کودک در سینمای بعد از انقلاب بدون‌شک کامبوزیا پرتوی بود. او در سال‌های ابتدایی دهه‌های 60 و 70 نقش بسیار پررنگی در تولید فیلم‌های شاخص سینمای کودک داشت. «ماهی»، «گلنار» و «گربه آوازه‌خوان» ۳ ساخته سینمایی او در دهه 60 بود که نه‌تنها در آن دوره از سوی مخاطبان کودک مورد توجه واقع شد، بلکه بعدها نیز در زمره شاخص‌ترین آثار سینمای کودک در ایران قرار گرفت. 

پرتوی سال 67 فیلم سینمایی «گلنار» را ساخت. این فیلم با استفاده از بازیگر زنده و نقش‌پردازانی که پوشش حیوانات بر تن داشتند به خاطر برخورداری از موسیقی متن بسیار پرتحرک و طراحی صحنه و قصه جالبی که داشت تا سال‌ها بعد مورد توجه مخاطبان بود؛ بویژه موسیقی متن این فیلم که از جمله موسیقی‌های ماندگار سینمای ایران شد. «گربه آوازه‌خوان» دیگر تجربه این کارگردان در حوزه سینمای کودک در دهه 60 بود که ۲ سال بعد تولید شد و آن نیز مورد توجه مخاطبان قرار گرفت و بعدها نیز بارها و بارها بازپخش شد. 

«افسانه دو خواهر»، «ننه لالا و فرزندانش»، «علی و دنی» دیگر تجربه‌های او در عرصه سینمای کودک بود که یا توسط خودش کارگردانی شد یا فیلمنامه آن از سوی پرتوی نوشته شد. مدتی پیش در سی‌وششمین دوره جشنواره فیلم‌های کودک و نوجوان از تلاش‌های کامبوزیا پرتوی در عرصه سینمای کودک تقدیر شد. 

 

* حکایت یک عمر فیلمنامه‌‌نویسی

اما پرتوی در کنار کارگردانی، قطعا نقش بسیار مهمی در حوزه فیلمنامه‌نویسی داشت و بسیاری از آثار شاخص سینمای ایران که توسط کارگردان‌های صاحب‌نام ساخته شدند، با فیلمنامه‌ای از کامبوزیا پرتوی جلوی دوربین رفته‌اند. هر چند پرتوی در مقاطعی از فعالیتش به دلیل همکاری با فیلمسازان پرحاشیه‌‌ای همچون جعفر پناهی خود را وارد حاشیه‌های اشتباه کرد اما او قطعا یکی از مهم‌ترین فیلمنامه‌نویسان سینمای بعد از انقلاب به شمار می‌آید. 

«من ترانه 15 سال دارم»، «دیشب باباتو دیدم آیدا»، «هر شب تنهایی» و «شب» ۴ همکاری مشترک او با رسول صدرعاملی بود که همگی در زمره آثار مهم کارنامه صدرعاملی قرار می‌گیرند و مورد توجه منتقدان و مخاطبان قرار گرفت. 

پرتوی 4 بار موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه در جشنواره فیلم فجر شد و از این نظر در این زمینه رکورددار است. من ترانه ۱۵ سال دارم، کافه ترانزیت، فراری و کامیون، 4 اثری هستند که سیمرغ بهترین فیلمنامه جشنواره فیلم فجر را برای پرتوی به ارمغان آوردند. 

او در کنار فیلمنامه‌نویسی در حوزه کارگردانی نیز بارها شانس خود را امتحان کرد و تجربیات موفق و البته شکست‌خورده‌ای نیز در این حوزه داشت. «کافه ترانزیت» یکی از مهم‌ترین این تجربیات بود که درخشش آن بر اعتبار کارنامه کاری پرتوی افزود. این فیلم علاوه بر گرفتن جایزه بهترین فیلمنامه بیست‌و‌سومین جشنواره فجر، سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن را هم از آن خود کرد. «کافه ترانزیت» نماینده ایران برای جوایز اسکار در سال ۲۰۰۷ بود. 

 

* یک تجربه متفاوت و ماندگار در کارنامه پرتوی

فارغ از همه این تجربیات اما آنچه نام پرتوی را در این سینما ماندگار کرد، تجربه نگارش فیلمنامه فیلم سینمایی «محمد رسول‌الله(ص)» در کنار مجید مجیدی و حمید امجد بود. از ابتدا قرار بود مخاطب جهانی در فیلم محمد رسول‌الله(ص) جلوه‌ای رحمانی از پیامبر را ببیند. برای همین به نویسندگانی فکر شد که توانایی خلق چنین فضا و موقعیت‌هایی را داشته باشند. جست‌وجوها، گروه سازنده را به کامبوزیا پرتوی رساند که علاوه بر مهارت در فیلمنامه‌نویسی، در چند پروژه‌ بین‌المللی با فرانسوی‌ها همکاری کرده بود. پرتوی به‌یاد می‌آورد که علیرضا رضاداد، یکی از تهیه‌کنندگان اجرایی فیلم، با او تماس گرفت و به او پیشنهاد همکاری داد. پرتوی خود درباره این همکاری گفته بود: «همکاری با مجید مجیدی بسیار شیرین بود، فرصت بسیار خوبی بود برای من و مجیدی، که یکدیگر را به چالش بکشیم و مدام درباره کار با هم حرف بزنیم».

هر چند انتقاداتی به شیوه روایت فیلم «محمد رسول‌الله(ص)» و عدم انسجام روایت آن وارد شد و نگاه‌های متفاوتی درباره کیفیت این کار وجود داشت اما بدون شک این پروژه با وجود همه ضعف‌هایی که در شیوه پرداخت و ابعاد فنی و تکنیکی داشت، یکی از مهم‌ترین و ماندگارترین آثار کارنامه کاری پرتوی به شمار می‌آید که جایگاهی ویژه در تاریخ سینمای ایران دارد. 

بر اساس هماهنگی‌های به عمل آمده با خانه سینما، پیکر این کارگردان سینما امروز (پنجم آذرماه) با حضور خانواده‌اش در بهشت زهرا(س) و بدون برگزاری مراسمی در قطعه هنرمندان به خاک سپرده خواهد شد.

***

[دل‌نوشته مجید مجیدی در پی درگذشت کامبوزیا پرتوی]