گروه فرهنگ و هنر: سال‌هاست رسانه ملی در یک قانون نانوشته از پخش سریال‌های آمریکایی پرهیز می‌کرد؛ در واقع سریال‌های آمریکایی در بهترین حالت در باکس‌های فرعی یا در شبکه‌های فرعی تلویزیون پخش می‌شد و این موضوع حتی در ارتباط با سریال‌های مهمی همچون «خانه پوشالی» و «فرار از زندان» که از جمله سریال‌های مهم این سال‌ها بودند و مخاطبان بسیاری نیز در داخل ایران داشتند به چشم می‌خورد؛ سریال‌هایی که اتفاقا رویکردهایی انتقادی نسبت به فضای سیاسی- اجتماعی جامعه آمریکا دارند اما مشخص نبود به چه دلیل از پخش آنها در شبکه‌های اصلی تلویزیون پرهیز می‌شد. 

 

* روایتی از فساد CIA در درامی حادثه‌ای

حالا اما چند روزی می‌شود شبکه سوم سیما با پخش سریال تلویزیونی «هانا» اتفاقی تازه را در این حوزه رقم‌زده است؛ اتفاقی که نشان‌دهنده تغییر نگاه مدیران رسانه ملی چه در حوزه تامین فیلم و سریال و همین‌طور مدیران شبکه‌های تلویزیونی در این حوزه است. 

«هانا» آنگونه که در رسانه‌ها آمده محصول ۲۰۱۹ آمریکا در ژانر درام- حادثه‌ای است که دارای ۱۶ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای است. کارگردانان این مجموعه اندرس انگستروم و جون جوناس هستند و بازیگرانی چون اسمه کرید مایلز، میرله انوس، جوئل کینامن و ریانا بارتو در آن نقش‌آفرینی کرده‌اند. نکته مهم در ارتباط با این سریال که از اول آذر ماه هر شب حوالی ساعت 20 روی آنتن شبکه سوم سیما می‌رود، نگاه انتقادی آن به رویکردهای امنیتی و سیاسی نهادهای اطلاعاتی آمریکا از جمله سی‌آی‌ای است. 

قصه این سریال درباره تلاش CIA برای به دام انداختن دختر نوجوانی است که مهارت‌های خارق‌العاده‌ای دارد. او و پدرش به کرات از چنگال سی‌آی‌ای می‌گریزند. «هانا» دختر نوجوان که توسط پدرش بزرگ شده و کامل آموزش دیده، قرار است برای انجام مأموریتی در سراسر اروپا اعزام شود اما در این میان توسط یک مأمور اطلاعاتی خشن و عواملش ردیابی می‌شود. 

 

* پایانی بر یک اشتباه محاسباتی

تلویزیون ما طی این سال‌ها بارها و بارها سراغ نمایش سریال‌های کره‌ای، ایتالیایی، فرانسوی و آلمانی رفته است و در برخی موارد نیز سراغ پخش سریال‌های آمریکایی رفت اما به طور کلی همیشه درصد پخش سریال‌های اروپایی نسبت به سریال‌های آمریکایی بیشتر بود. بخشی از این نگاه ناشی از ترس از تبلیغ فرهنگ آمریکایی در جامعه ایرانی بود اما مساله اینجاست که حالا با علنی‌تر شدن وضعیت اسفناک فرهنگی و اقتصادی و سیاسی حاکم بر جامعه آمریکا که سیرک انتخاباتی اخیر در این کشور و چالش‌های ۲ نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری تنها گوشه‌ای از آن بود، به نظر می‌رسد زمان آن رسیده تلویزیون نیز سیاست‌هایش را نسبت به نمایش این سریال‌ها تغییر دهد. 

مسأله آنجاست که با وجود اینکه هنوز تسلط حاکمیت بر خروجی نهایی فیلم‌ها و سریال‌های آمریکایی بشدت وجود دارد اما بالاخره گوشه‌ای از فسادها و مشکلات موجود در جامعه آمریکایی در این سال‌ها در آثار نمایشی ساخته شده در هالیوود به نمایش درآمده که بد نیست مخاطب ایرانی نیز از آن آگاه شود. 

معمولا این پیشنهاد به واسطه ترس از تبلیغ فرهنگ و زندگی آمریکایی رد شده است یا به واسطه همین ملاحظات، آنتن شبکه‌های اصلی تلویزیون در اختیار پخش چنین سریال‌هایی قرار نگرفته؛ آنچنان که سریالی همچون «خانه پوشالی» که روایتگر بخشی از فسادهای موجود در ساختار سیاسی آمریکاست، به جای نمایش از شبکه‌های اصلی تلویزیون از شبکه نمایش روی آنتن رفت، البته که پخش سریال‌هایی همچون «هانا» در شبکه ۳ را می‌توان نشانه‌ای بر تصمیم تلویزیون برای تغییر این مسیر اشتباه دانست. 

توجه به پخش برخی سریال‌های آمریکایی از آن جهت حائز اهمیت است که در چند سال اخیر بویژه در دوره حضور ترامپ در کاخ سفید، سریال‌های متعددی در ژانرهای گوناگون ساخته شده که شاید در ظاهر یک درام جنایی یا تاریخی باشند اما در لایه زیرین روایتگر مشکلات اقتصادی و اجتماعی جامعه آمریکا هستند و می‌توان با کمترین ممیزی آنها را به نمایش گذاشت بویژه سریال‌هایی که با محوریت سیاه‌پوستان ساخته شده و می‌شوند. 

 

* استفاده از یک ظرفیت فراموش شده به‌نفع آثار داخلی

نباید این نکته را هم فراموش کرد که یکی از دلایل فاصله گرفتن گروهی از مخاطبان از تلویزیون در سال‌های اخیر، عقب بودن تلویزیون از روند پخش سریال‌های روز است. در شرایطی که سامانه‌های پخش آنلاین فیلم، هر روز با دوبله تازه‌ترین سریال‌های جهان به رقابت با تلویزیون برخاسته‌اند؛ کنار گذاشتن کامل این فرصت تازه و عدم توجه به برخی از ظرفیت‌های موجود در این مسیر، اشتباهی بزرگ است. 

باید به این موضوع نیز توجه کرد که پرهیز از پخش سریال‌های خارجی در این چند سال اخیر فشار مضاعفی نیز به بدنه تولیدی تلویزیون آورده و همین موضوع را هم می‌توان یکی از دلایل کاهش کیفیت سریال‌های تلویزیونی ایرانی در چند سال اخیر دانست. در شرایطی که مدیران تلویزیون باید همیشه نگران خالی نماندن آنتن باشند، طبیعی است که در بسیاری از موارد قید تلاش برای بهبود کیفیت را بزنند و صرفا به رسیدن به موقع سریال‌ها به آنتن فکر کنند؛ در حالی که پخش سریال‌های جذاب روز با رویکردی که پیش از آن مورد اشاره قرار گرفت می‌تواند فرصتی برای تمرکز بیشتر سازندگان آثار نمایشی و مدیران تلویزیون بر ارتقای تولیدات داخلی نیز باشد.