گروه سیاسی: کشورهای فرانسه، آلمان و انگلیس در بیانیه‌ای مشترک نسبت به تصمیم ایران برای نصب سانتریفیوژهای جدید در تاسیسات غنی‌سازی نطنز ابراز نگرانی کردند.

به گزارش «وطن امروز»، با برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و پیروزی جو بایدن، تروئیکای اروپا ملاحظات خود را- که به واسطه خروج غیرقانونی ترامپ از برنامه جامع اقدام مشترک ایجاد شده بود- کنار گذاشته و مجددا به مسیر تقابل و خصومت‌ورزی با برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران روی آورده است.

به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، تروئیکای اروپا روز دوشنبه با ادعای اینکه تصمیم ایران برای نصب سانتریفیوژهای جدید در نطنز نقض توافق هسته‌ای است، گفت: «اگر ایران درباره حفظ فضای دیپلماسی جدی است، باید از توافق تبعیت کند». ۳ کشور اروپایی در واکنش به قانون مجلس شورای اسلامی تحت عنوان «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» مدعی شدند: «اطلاعیه اخیر ایران به آژانس اتمی درباره تصمیم نصب ۳ آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته در تاسیسات غنی‌سازی نطنز، مخالف برجام و بسیار نگران‌کننده است».

در ادامه این بیانیه آمده است: «با نگرانی شدید به قانون اخیر که توسط پارلمان ایران تصویب شده، توجه می‌کنیم. [قانونی که] اگر اجرا شود، به طور اساسی برنامه هسته‌ای ایران را توسعه داده و دسترسی‌های نظارتی آژانس اتمی را محدود می‌کند». 

نگرانی ۳ کشور اروپایی از قانون اخیر مجلس پس از آن صورت می‌گیرد که حسن روحانی، محمدجواد ظریف و برخی مقامات دولتی به این قانون مجلس که در واکنش به ترور دانشمند هسته‌ای کشورمان شهید محسن فخری‌زاده تصویب شد، بشدت حمله کردند. تروئیکای اروپا همچنین افزود: «این اقدامات با برجام و تعهدات گسترده‌تر هسته‌ای ایران همخوانی ندارد. اگر ایران درباره حفظ فضای دیپلماسی جدی است، نباید چنین گام‌هایی را اجرا کند». کشورهای آلمان،‌ فرانسه و انگلیس در این بیانیه همچنین هشدار دادند: «چنین اقدامی، تلاش‌های مشترک ما برای حفظ برجام را به خطر می‌اندازد و فرصت مهم برای بازگشت به دیپلماسی به ‌همراه دولت جدید آمریکا را تضعیف می‌کند». این بیانیه سپس با لحنی تهدیدآمیز اضافه کرد: «ما این عدم تبعیت ایران را در چارچوب برجام مطرح خواهیم کرد. ما از بیانیه‌های رئیس‌جمهور منتخب [جو] بایدن درباره برجام و راه دیپلماتیک برای رسیدگی به نگرانی‌های گسترده‌تر درباره ایران، استقبال می‌کنیم. این به نفع همه ما است». ابراز نگرانی تروئیکای اروپا از تصمیم ایران برای نصب سانتریفیوژهای جدید در نطنز پس از آن رخ می‌دهد که گزارش محرمانه اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این باره روز جمعه در رسانه‌ها درز کرد! خبرگزاری رویترز روز جمعه با انتشار گزارشی اعلام کرد ایران به اطلاع نهاد دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل رسانده که قصد نصب ۳ آبشار دیگر از سانتریفیوژهای پیشرفته IR-2m در تأسیسات غنی‌سازی نطنز را دارد؛ اتفاقی که باعث اعتراض کاظم غریب‌آبادی، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شد. وی در واکنش به ادامه درز اطلاعات محرمانه برنامه هسته‌ای ایران از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به رسانه‌ها و سرویس‌های جاسوسی، طی نامه‌ای خواستار بازنگری در ساز‌و‌کارهای محرمانگی آژانس شد.

بیانیه توهین‌آمیز ۳ کشور اروپایی در حالی است که چندی قبل هم این ۳ کشور در نشست اخیر شورای حکام آژانس، بیانیه‌ای عجیب و غیرمسؤولانه صادر کرده بودند. در بیانیه ۳ کشور انگلیس، فرانسه و آلمان آمده بود: همواره صراحت داشته‌ایم که از خروج آمریکا از برجام و احیای تحریم‌ها متأسفیم. ما تحریم‌ها را به نحو پیش‌بینی ‌شده در برجام رفع کرده و مضاف بر آن از طریق ایجاد ساز‌و‌کار مالی اینستکس، تلاش‌هایی اضافی جهت مجاز کردن تجارت مشروع با ایران به کار بسته‌ایم. این ۳ کشور اروپایی به‌رغم وعده‌های فراوانی که به دولت روحانی برای عمل به تعهدات برجامی‌شان و جبران خلأ حضور آمریکا در توافق داده‌اند، تاکنون نه‌تنها به هیچ یک از این وعده‌ها عمل نکرده‌اند که با اتلاف وقت، امید داشتند با تاثیرگذاری کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ بر ایران، توافق گسترده‌تری از برجام شکل بگیرد و با روی کار آمدن دموکرات‌ها در کاخ سفید و در سایه بی‌عملی دیپلماتیک دستگاه سیاست خارجی ایران، فضا را برای زیاده‌خواهی خود مناسب‌تر می‌بینند. «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان هفته گذشته در گفت‌وگو با نشریه اشپیگل با اشاره به برجام اظهار کرد: آلمان به دنبال یک جایگزین و توافق هسته‌ای گسترده‌تر با ایران است، زیرا توافق فعلی دیگر کافی نیست. وزیر خارجه آلمان در مصاحبه با مجله اشپیگل مدعی شد: شکلی از «توافق هسته‌ای پلاس» نیاز است که مطابق با منافع ما است. هشدارهای پیاپی انگلیس، آلمان و فرانسه به ایران مبنی بر بازگشت به تعهدات یک طرفه و سنگین در برجام در حالی است که این ۳ کشور بعد از خروج غیرقانونی ترامپ از برجام در هیچ یک از بیانیه‌های رسمی و اظهارات دیپلماتیک خود حاضر نشدند آمریکا را ناقض برجام بنامند و فقط از خروج دولت آمریکا از توافق هسته‌ای ابراز تاسف کردند! با این حال حتی در همراهی با کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ، این ۳ کشور شرکت‌های خود را از ایران خارج و خرید نفت از کشورمان را متوقف کردند؛ درست در همان زمان دولتی‌ها و حامیان رسانه‌ای آنها، از شروع خزان در روابط اروپا و آمریکا صحبت می‌کردند و محمدجواد ظریف معتقد بود بین آمریکا و متحدان اروپایی آن شکاف افتاده و ما باید از این شکاف استفاده کنیم. وزیر امور خارجه 7 مرداد 97 تصریح کرد: «تمام قوای کشور با یکدیگر متحد و منسجم شده‌اند برای اینکه بتوانیم از وضعیت خطیر کنونی عبور کنیم». ظریف یکی از راهکارهای عبور از این وضعیت را تعامل با اروپا و استفاده از اختلاف کشورهای اروپایی و آمریکا عنوان کرد. 

همچنین ۳ ماه پس از خروج آمریکا از برجام حسن روحانی مرداد 97 در دیدار رابرت مک‌ایر، سفیر لندن در ایران، مذاکرات میان مسؤولان ۲ کشور را سازنده توصیف کرد و گفت: «امروز در مقطع تاریخی بسیار مهمی در رابطه با برجام قرار داریم و بیان شفاف موضع اروپا نسبت به اقداماتی که باید برای جبران خروج غیرقانونی آمریکا از برجام انجام دهد، برای ملت ایران بسیار حائز اهمیت است».

بهرام قاسمی، سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه هم در نشست خبری هشتم مرداد 97 نسبت به بسته پیشنهادی اروپا که نهایتا به کانال محدود مالی اینستکس تقلیل یافت ابراز خوش‌بینی کرد و افزود: «در کلیات علائم مثبتی دیده می‌شود و گام‌هایی برداشته شده است». با گذشت یک سال از وعده‌های یازده‌گانه ۳ کشور اروپایی در برجام، تمام این وعده‌ها و بسته‌های پیشنهادی فقط روی کاغذ ماند تا نهایتا دولت دوازدهم که پاسخ ندادن به بدعهدی غربی‌ها را صبر استراتژیک و فرصت به دیپلماسی نامیده بود را وادار کرد با کاستن از گام‌های تعهدات برجامی در 5 مرحله به اقدامات آنها پاسخ دهد. دولت دوازدهم 16 دی‌ماه 98 طی بیانیه‌ای گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات ایران در برجام را اعلام کرد که مشروح این بیانیه به قرار زیر است: جمهوری اسلامی ایران در گام پنجم کاهش تعهدات خود، آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام، یعنی «محدودیت در تعداد سانتریفیوژها» را کنار می‌گذارد. بدین ترتیب برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی شده و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و من‌بعد برنامه هسته‌ای ایران صرفا بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت. همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کمافی‌السابق ادامه خواهد یافت. در صورت رفع تحریم‌ها و منتفع شدن ایران از منافع برجام، جمهوری اسلامی ایران آماده بازگشت به تعهدات برجامی خود است. سازمان انرژی اتمی موظف است در این چارچوب اقدامات و تمهیدات لازم را با هماهنگی رئیس‌جمهور اتخاذ کند. البته این گام‌های کاهشی دولت در برجام با ملاحظات و احتیاط خاصی برداشته شد و دولت‌های اروپایی را وادار به بازگشت به انجام تعهدات خود نکرد، در برخی مواقع هم مقامات آمریکایی و غربی اقدامات اجرایی ایران در این باره را نمادین و بازگشت‌پذیر خواندند. برای نمونه «برایان هوک» مسؤول سابق گروه اقدام علیه ایران در وزارت خارجه آمریکا اسفند 98 در یک مصاحبه تلویزیونی اذعان کرد گام‌های برجامی ایران خارج از این توافق نبوده و قابل بازگشت است. برایان هوک در گفت‌وگو با تلویزیون فرانس24 گفت: گام‌های هسته‌ای ایران در کاهش تعهدات برجامی قابل بازگشت است. 8 روز پس از اعلام گام نهایی و پنجم ایران در کاهش تعهدات کشورمان در قبال برجام، روز سه‌شنبه ٢٤ دی 1398/ ١٤ ژانویه 2020، ۳ کشور اروپایی امضاکننده این قرارداد با انتشار بیانیه‌ای اعلام کردند در پاسخ به این تصمیم، مکانیزم ماشه را علیه جمهوری اسلامی فعال کردند. در متن بیانیه منتشرشده توسط وزارتخانه‌های خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا آمده است: «ایران تعهدات برجام را نقض می‌کند و با توجه به این موضوع، ما هیچ گزینه دیگری برای نشان دادن نگرانی‌های خود نداریم. بنابراین با مراجعه به کمیسیون مشترک، مکانیزم ماشه را با هدف بازگرداندن ایران به تعهدات برجامی این کشور فعال کردیم». اگر چه مکانیزم ماشه اروپایی‌ها فعال نشد ولی آنها با این اقدام خواستند به دولت روحانی هشدار دهند و تیغ فعالیت‌های مجدد هسته‌ای کشورمان را کند کنند. 

این اقدام از سوی اروپایی‌ها اعتراض شدید ظریف را به دنبال داشت. وزیر امور خارجه در آن مقطع در پیامی در توئیتر به ادعای کشورهای اروپایی در این باره که به تعهدات‌شان تحت برجام پایبند بودند واکنش نشان داد. 

 وی در این پیام توئیتری با زبانی تند نوشت: «۳ کشور اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) ادعا کرده‌اند به تعهدات‌شان تحت برنامه جامع اقدام مشترک پایبند بودند. [اما] بررسی واقعیت:

* واردات صفر نفت ایران

* تحریم بانک‌های ایرانی و عدم اتصال به سوئیفت

* عدم اجرای وضعیت مسدود‌سازی (حمایت از شرکت‌های اروپایی در قبال تحریم‌های آمریکا علیه ایران)

* خروج شرکت‌های اروپایی از ایران

* شکست حتی در فروش کالاهای معاف شده از تحریم‌ها نظیر غذا و دارو».

ظریف در ادامه پیام توئیتری خود نوشت: «این چیزی است که ۳ کشور اروپایی پس از خروج آمریکا از برجام به آن مشغول بوده‌اند. بررسی واقعیت ۲:

* صدور بیانیه‌های پوچ

* نقض قوانین خود با سر فرود آوردن در برابر تحریم‌های فراسرزمینی آمریکا

* نادیده گرفتن ۳ بار اعلام ایران برای فعال‌سازی مکانیزم حل اختلاف

* ایجاد سازوکار اینستکس بدون حتی یک تراکنش مالی.

دیگر بس است».