گروه اقتصادی: دعوای وزارت اقتصاد و وزارت نفت بر سر عرضه صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله پالایش یکم، موجب آغاز ریزش 3 ماهه بورس شد. طولانی شدن این ریزش موجب شد سهامداران هر چند وقت یک بار به دنبال بهانه‌ای جدید برای توجیه این ریزش بروند. معاملات الگوریتمی یکی از مواردی بود که توسط برخی سهامداران به عنوان دلیل ریزش بورس شناخته شده بود. ساز‌وکار این نوع از معاملات که از آن با عنوان معاملات خودکار نیز یاد می‌شود، استفاده از برنامه‌های کامپیوتری به منظور ثبت سفارش، بدون دخالت انسان است. با گسترش بازار و بالا رفتن تعداد نمادها، رصد بازار و یافتن سیگنال‌های مناسب سخت‌ و زمانبرتر شده است اما الگوریتم‌ها این کار را با سرعت و دقت بیشتری از طریق زیر نظر گرفتن کل بازار و نمادهای آن به صورت همزمان انجام می‌دهند و همین عامل موجب حذف هیجان و احساسات از معاملات می‌شود که به منطقی‌تر شدن معاملات کمک می‌کند. 

 

* تأثیر ممنوعیت معاملات الگوریتمی بر روند بازار سرمایه

سازمان بورس در جهت پاسخ به نگرانی‌های سرمایه‌گذاران درباره احتمال تاثیر معاملات الگوریتمی بر ادامه روند نزولی، یکم مهرماه طی اطلاعیه‌ای این نوع از معاملات را ممنوع کرد. در این اطلاعیه، به همه شرکت‌های کارگزاری اعلام شد به منظور حفظ شرایط تعادل عرضه و تقاضا در بازار و نظارت بر ورود سفارشات و معاملات، دسترسی همه مشتریان اعم از حقیقی و حقوقی (جز بازارگردانان دارای مجوز که با شناسه مشخص شده برای معاملات اقدام به ارسال سفارش می‌کنند) درباره امکان انجام معاملات الگوریتمی در همه نمادهای معاملاتی در بورس و فرابورس تا اطلاع ثانوی غیرفعال شود. همچنین تقسیم سفارشات به هر روشی توسط مشتریان برخط اعم از حقیقی و حقوقی در تمام نمادهای معاملاتی در سمت فروش، ممنوع شد. در همین راستا باید در اسرع وقت تنظیمات لازم در همه سامانه‌های برخط کارگزاران جهت جلوگیری از تقسیم سفارشات در هنگام ورود سفارش توسط مشتریان برخط و همچنین عدم استفاده از الگوریتم‌های معاملاتی انجام شود. البته این اقدام تاثیری بر روند بازار نداشت و شاخص کل با ادامه روند نزولی خود، 360 هزار واحد سقوط را در یک ماه و 20 روز پس از ممنوعیت معاملات الگوریتمی تجربه کرد. 3 ماه از ممنوعیت معاملات الگوریتمی می‌گذرد اما با توجه به نمایان شدن عدم تاثیر ممنوعیت این معاملات بر روند شاخص کل بورس، همچنان سیگنالی برای بازگشت این نوع از معاملات به بازار سرمایه وجود ندارد. 

 

* احتمال آزادسازی معاملات الگوریتمی برای افراد حقیقی و حقوقی بورس

مجید عبدالحمیدی، فعال حوزه معاملات الگوریتمی درباره ضرورت استفاده این معاملات با پیشرفت بازار گفت: نحوه معاملات و تعداد سهام حاضر در بورس در گذر زمان تغییرات زیادی کرده است، به نحوی که حجم سرمایه یک فرد در نحوه معاملات وی تأثیر مستقیم گذاشته و از طرفی با بزرگ‌تر شدن بازار و افزایش تعداد سهم‌ها، ذهن انسان به دلیل محدودیت‌هایی که دارد، نمی‌تواند همه بازار را همزمان رصد کند؛ از این رو تکنولوژی معاملات خودکار و هوش مصنوعی نیز وارد معاملات در بازارهای مالی شده است. عبدالحمیدی ادامه داد: معاملات الگوریتمی یا معاملات خودکار، یک ابزار معاملاتی بازارهای بورس است؛ به نحوی که با استفاده از آن می‌توان با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و استراتژی‌های مدنظر، به صورت خودکار یا نیمه‌خودکار و البته با استفاده از کدهای برنامه‌نویسی شده یا سامانه‌های موجود در بازار، موقعیت‌های مناسب در بورس را شناسایی و آنها را در بهترین زمان موجود شکار کرد. عبدالحمیدی ادامه داد: این ابزار کمک می‌کند بدون درگیر شدن احساسات یا هیجان‌ها، در بازار معامله کرد و در نهایت موجب افزایش حجم معاملات شد؛ به همین دلیل در شرایط فعلی، بازارگردان‌ها با استفاده از این معاملات براحتی تعهداتی همچون حجم تکلیفی و خرید در منفی‌ها، صف فروش و فروش در مثبت‌ها و صف خرید را با سرعت بالا و بدون خطا انجام می‌دهند. وی اظهار داشت: تکنولوژی معاملات الگوریتمی به سرعت در حال پیشرفت است و برنامه‌نویسان و تحلیلگران بسیاری ۱۰۰ درصد تمرکز خود را روی هوشمندسازی برنامه‌های معاملات الگوریتمی گذاشته‌اند؛ ضمن اینکه استفاده از این روش در بازار بورس ایران نیز رواج دارد اما در حال حاضر عده کمی قادر به استفاده از این معاملات هستند که این موضوع البته درست نیست و باعث سود بردن عده‌ای خاص خواهد شد. عبدالحمیدی گفت: احتمالا در آینده و با وضع قوانین جدید، امکان استفاده از معاملات الگوریتمی برای فعالان بورس تهران اعم از حقیقی‌ها و حقوقی‌ها نیز فراهم خواهد شد.